Tag: ស្រា

  • យានស្រាវ​ជ្រាវ​​ព្រះចន្ទ​របស់​រុស្ស៊ី​ ថត​រូប​ពី​ទីអវកាស

    យានស្រាវ​ជ្រាវ​​ព្រះចន្ទ​របស់​រុស្ស៊ី​ ថត​រូប​ពី​ទីអវកាស

    Luna-25 ជា​យាន​ចុះចត​លើឋាន​ព្រះចន្ទ​ដំបូង​របស់​ប្រទេស​រុស្ស៊ី ដែល​ត្រូវបាន​បាញ់​បង្ហោះ​កាល​ពី​ថ្ងៃទី 11​ សីហា បាន​បញ្ជូន​មក​កាន់​ផែនដី​នូវ​រូបភាព​ដំបូង​ដែល​ថត​ពី​ទីអវកាស​។

    យាន​ Luna-25 បាន​ចេញ​ដំណើរ​នៅ​ម៉ោង​ 7 និង 10 នាទី ថ្ងៃទី 10 សីហា 2023 នៅ​រុស្ស៊ី (ត្រូវ​នឹង​ម៉ោង 6 និង 10 នាទី​ ថ្ងៃ​ទី 11 សីហា​នៅ​កម្ពុជា​) នៅ​លើ​រ៉ុក្កែត Soyuz-2.1b ពី​ព្រលាន​យាន​អវកាស​ Vostochny ក្នុង​តំបន់ Amur ប្រទេស​រុស្ស៊ី​។​ នេះ​គឺជា​យាន​ស្រាវ​ជ្រាវ​ផលិត​ក្នុង​ស្រុក​ដំបូង​ដែល​បាញ់​បង្ហោះ​ទៅ​កាន់​ឋាន​ព្រះចន្ទ​ នៅ​ក្នុង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​របស់​ប្រទេស​រុស្ស៊ី​បច្ចុប្បន្ន​។ មុន​នោះ បេសកកម្ម​ព្រះចន្ទ​ចុង​ក្រោយ​របស់​រុស្ស៊ី​គឺ Luna-24 ត្រូវ​បាន​ចេញ​ដំណើរ​កាល​ពី​ឆ្នាំ 1976 និង​បាន​នាំ​យក​ដី​ព្រះចន្ទ​ប្រហែល 170 ក្រាម​ មក​កាន់​ផែនដី​។

    Luna-25 ថត​រូប​ដំបូង​កាល​ពី​ថ្ងៃទី 13 សីហា និង​ត្រូវ​បាន​វិទ្យាស្ថាន​ស្រាវ​អវកាស​នៃ​បណ្ឌិត្យ​សភា​វិទ្យាសាស្ត្រ​រុស្ស៊ី (IKIRAS) ប្រកាសកាល​ពី​ថ្ងៃទី 14 សីហា​។ ក្នុងរូប​ថត​នេះ​មាន​ទង់ជាតិ​រុស្ស៊ី​លើ​យានអវកាស រួម​នឹង​ផែនដី និង​ព្រះចន្ទ​នៅ​ទីឆ្ងាយ​ ក្នុង​ទី​អវកាស​ងងឹត​។

    រូបភាពនិមិត្តរូប​របស់ Luna-25 នៅ​លើ​យាន​របស់រុស្ស៊ី ដែល​ថត​កាល​ពី​ថ្ងៃទី 13 សីហា 2023

    យោង​តាម IKIRAS រូបទាំង​នេះ​ត្រូវ​បាន​ថត​ពី​ចម្ងាយ​ប្រហែល 310,000 គីឡូម៉ែត្រ​ ធៀប​នឹង​ផែនដី​។ ចម្ងាយ​ជា​មធ្យម​ពី​ផែនដី​ទៅ​ព្រះចន្ទ​គឺ 384,400 គីឡូម៉ែត្រ​។

    បើ​សិន​គ្រប់​យ៉ាង​ដំណើរ​ការ​រលូន Luna-25 នឹង​ហោះ​ដល់​គោលដៅ​នៅ​ពាក់​កណ្ដាល​ខែ​នេះ​ ហើយ​បន្ទាប់​មក​ វា​នឹង​ហោះ​ជុំវិញ​ព្រះចន្ទ​ពី 5 ទៅ 7 ថ្ងៃ​។ ពេលនោះ យាន​នេះ​នឹង​ព្យាយាម​ចុះ​ចត​ក្បែរ​រណ្ដៅ​មួយ​ដែល​នៅ​ជិត​ប៉ូល​ខាង​ត្បូង​របស់​ព្រះចន្ទ​។

    ពេល​បរ​លើដីឋាន​ព្រះចន្ទ Luna-25 នឹង​ធ្វើ​ការ​ពិសោធ​វិទ្យាសាស្ត្រ​មួយ​ចំនួន​ មាន​ដូច​ជា​ ការ​វិភាគ​ដី ស្វែង​រក​ទឹកកក និង​ស្វែង​យល់​ពី​បរិយាកាស​។ល។

    Luna-25 ថតរូប​ផែនដី (ឆ្វេង) និង​ព្រះចន្ទ​ (ស្ដាំ) ពី​យាន​របស់រុស្ស៊ី ​កាល​ពី​ថ្ងៃទី 13 សីហា 2023

    Luna-25 គ្រាន់​តែ​ជា​បេសក​កម្ម​ស្រាវ​ជ្រាវ​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​រាប់​សិប​របស់​ពិភពលោក ដែល​ធ្វើ​តេស្ត​​ការ​ចុះចត ឬ​ពិសោធ​វិទ្យាសាស្ត្រ​នៅ​ក្បែរ​ប៉ូល​ខាង​ត្បូង​របស់​ព្រះចន្ទ​៕

  • ទឹកជំនន់​វាយប្រហារ​ប្រទេស​ឥណ្ឌា ធ្វើឱ្យ​មនុស្ស 49 នាក់​បាត់​បង់ជីវិត

    ទឹកជំនន់​វាយប្រហារ​ប្រទេស​ឥណ្ឌា ធ្វើឱ្យ​មនុស្ស 49 នាក់​បាត់​បង់ជីវិត

    ភ្លៀង​ធំ​ដែល​បង្ក​ជា​ទឹកជំនន់ និង​បំណាក់​ដី បាន​បំផ្លាញ​ផ្ទះសំបែង បណ្ដាលឱ្យ​មនុស្ស​យ៉ាងតិច 41 នាក់​បាត់​បង់ជីវិត​នៅ​ភាគ​ខាងជើង ខណៈ 9 នាក់​ផ្សេងទៀត​បាន​ស្លាប់​ដោយសារ​បាក់ស្រុត​វិហារ។

    រូបភាព​ពី​បណ្ដាញ​សង្គម​បង្ហាញថា ជំនន់​ទឹកភ្លៀង​ហូរ​ចុះ​ពី​ភ្នំ កួច​យក​ផ្ទាំង​ថ្មធំៗ និង​បំផ្លាញ​ផ្ទះ សំណង់​នានា​នៅក្នុង​រដ្ឋ Himachal Pradesh នៅ​ភាគ​ខាងជើង​ប្រទេស​ឥណ្ឌា។

    បន្ទាប់ពី​គ្រោះទឹកជំនន់ និង​បំណាក់​ដី​កើតឡើង សាកសព​មនុស្ស 49 នាក់​ត្រូវបាន​រកឃើញ គ្រា​ដែល​អាជ្ញាធរ​ក្នុង​តំបន់​កំពុង​ប្រឹងប្រែង​ដោះស្រាយ​បញ្ហា។ ក្នុងចំណោម​អ្នកស្លាប់​សរុប មាន​យ៉ាងតិច 9 នាក់​បាន​ស្លាប់​នៅពេល​ទឹកជំនន់​ហូរ​កាត់ ធ្វើឱ្យ​វិហារ​មួយនៅ​ Shimla ត្រូវ​បាក់​រលំ។

    មនុស្ស 5 នាក់​ត្រូវបាន​សង្គ្រោះ​នៅ​ក្នុង​ហេតុ​ការណ៍​បាក់​រលំ​វិហារ​ខាងលើ ប៉ុន្តែ​នៅមាន​មនុស្ស​ពី 20 ទៅ 25 នាក់​ទៀត​កំពុង​ជាប់​ក្នុង​គំនរ​បាក់បែក ស្រប​ពេលដែល​សមត្ថកិច្ច​​កំពុង​ញាប់ដៃ​ញាប់ជើង​ជួយសង្គ្រោះ។

    អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​បានឱ្យដឹងថា ការប្រែប្រួល​អាកាសធាតុ​កំពុងតែ​ធ្វើឱ្យ​រដូវភ្លៀង​នៅប្រទេស​​ឥណ្ឌា​ប្រែជា​វឹកវរ និង​ខុស​ធម្មតា​ បង្កឱ្យមាន​ផលប៉ះពាល់​ធ្ងន់ធ្ងរ​ជាង​មុន៕

  • មន្ទីរ​ពេទ្យ​មួយ​នៅ​វៀតណាមវះកាត់​ខួរក្បាល​ដោយ​​ប្រើ​​រ៉ូបូត​ AI​៖ អ្នក​ជំងឺ​ច្រៀង​ក្នុង​ពេល​វះកាត់

    មន្ទីរ​ពេទ្យ​មួយ​នៅ​វៀតណាមវះកាត់​ខួរក្បាល​ដោយ​​ប្រើ​​រ៉ូបូត​ AI​៖ អ្នក​ជំងឺ​ច្រៀង​ក្នុង​ពេល​វះកាត់

    អ្នក​ជំងឺ​វ័យ 58 ឆ្នាំម្នាក់ត្រូវ​ដាច់​សរសៃ​ឈាម​ខួរក្បាល​ជាង​ 24 ម៉ោង​ និង​មាន​អាការៈភ្លេចភ្លាំង​ស្មារតី​ មិន​អាច​កម្រើក​បាន​ ដូច្នេះ បើ​សិន​វះកាត់​តាម​ធម្មតា​ នឹង​មាន​ហានិភ័យ​កើត​ជំងឺ​ស្លាប់​អវយវៈ​ណា​មួយ​ ប៉ុន្តែ​បើ​វះកាត់​យក​កំណក​ឈាម​ក្នុង​ខួរ​ក្បាល​ដោយ​មិន​ចាក់​ថ្នាំ​សន្លប់​ និងប្រើ​ប្រាស់​បច្ចេក​វិទ្យា​​រ៉ូបូត​ AI (បញ្ញាសិប្បនិម្មិត) អ្នក​ជំងឺ​អាច​ «ច្រៀង​» ជា​មួយ​ក្រុមវេជ្ជបណ្ឌិត​បាន​ក្នុង​គ្រា​កំពុង​វះកាត់​។

    កាលពី​ថ្ងៃ​ទី 10 សីហា អ្នក​ជំងឺ​ខាងលើ​ (នៅ​ក្រុង​ព្រៃនគរ) ត្រូវ​បាន​គ្រួសារ​នាំ​​មក​កាន់​មន្ទីរ​ពេទ្យ​ពហុព្យាបាលតាមអាញ់​ទីក្រុង​ហូជីមិញ (Tam Anh Hospital) ក្នុង​ស្ថានភាព​រង្វេងរង្វាន់ ដៃជើង​កម្រើន​ស្ទើរ​មិន​​បាន​។ លទ្ធផល​នៃ​ការ​ថត MRI 3 Tesla បញ្ជាក់​ថា អ្នក​ជំងឺ​នេះ​មាន​ដុំ​ឈាម​កក​ក្នុង​ខួរ​ក្បាល​ទំហំ 4 សង់ទីម៉ែត្រ​។ បើ​មិន​វះកាត់​បន្ទាន់​ អ្នក​ជំងឺ​ត្រូវ​ប្រឈម​នឹង​បញ្ហា​ស្លាប់​មួយ​ចំហៀង​ខ្លួន​ ពិបាក​ក្នុង​ការ​និយាយ​ ស្រវាំង​ភ្នែក ឬ​អាច​បាត់​បង់​ជីវិត​។

    ក្រុម​វេជ្ជបណ្ឌិត​បាន​ជ្រើស​យក​វិធី​វះកាត់​ខួរក្បាល​បែប​ថ្មី​ ដែល​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​អ្នក​ជំងឺ​នៅ​ដឹង​ខ្លួន​ ដោយ​ចាក់តែ​ថ្នាំ​ស្ពឹក​ និង​ប្រើ​ប្រាស់​រ៉ូបូត AI Modus V Synaptive រួម​នឹង​​ប្រព័ន្ធ​កំណត់​ទិស Neuro-Navigation AI ជំនាន់​ថ្មី​បំផុត​។

    ការ​វះកាត់​បែប​ថ្មី​នេះ​នឹង​ជួយ​ឱ្យ​អ្នក​ជំងឺ​គេច​ផុត​ពី​គ្រោះ​ថ្នាក់​បាន​លឿន​ ការ​វាយតម្លៃ​លើ​ប្រសិទ្ធភាព​នៃ​ការ​វះកាត់​មាន​ភាព​រលូន​ ដោយ​សារ​តែ​អ្នក​ជំងឺ​អាច​កម្រើក​ និង​​ឆ្លើយ​ឆ្លង​ជាមួយ​ក្រុម​វេជ្ជបណ្ឌិត​។ ក៏ប៉ុន្តែ វិធី​វះកាត់​ថ្មី​នេះ​មាន​ភាព​ស្មុគ​ស្មាញ​ច្រើន​ និង​គ្រោះ​ថ្នាក់​ជាង ​ធៀប​នឹង​ការ​វះកាត់​ដោយ​ចាក់​ថ្នាំ​សន្លប់​។ ក៏ប៉ុន្តែ បើ​ចាក់​ថ្នាំ​សន្លប់ វេជ្ជបណ្ឌិត​នឹង​មិន​អាច​វាយ​តម្លៃ​ផ្ទាល់​ដោយ​ការ​​សួរ​អ្នក​ជំងឺ​ក្នុង​ពេល​វះកាត់​។

    ក្នុង​ពេល​វះកាត់ វេជ្ជបណ្ឌិត​វៀតណាម និយាយ​ជាមួយ​អ្នក​ជំងឺ​ថា «ខ្ញុំ​កំពុង​យក​កំណក​ឈាមចេញ​ពី​​ខួរ​ក្បាល​ លោក​មាន​អារម្មណ៍​ស្រួល​ខ្លួន​ជាង​មុន​ទេ?»។ អ្នក​ជំងឺ​ឆ្លើយថា​ «ធូរ​ស្រាល​ជាង​មុន​ឆ្ងាយ​ណាស់​ អរគុណ​គ្រូពេទ្យ»។

    ក្រុម​វេជ្ជបណ្ឌិត​សួរនាំ និងស្នើ​ឱ្យ​អ្នក​ជំងឺ​លើក​ដៃ​ជើង​ជា​បន្ត​បន្ទាប់​ ដើម្បី​ប្រាកដ​ថា សរសៃ​ប្រសាទ​នានា​ត្រូវ​បាន​ការ​ពារ​ក្នុង​កម្រិត​ខ្ពស់​បំផុត​។

    ដោយ​សារ​ការ​ត្រេកអរ​ខ្លាំង​បន្ទាប់​ពី​កំណក​ឈាម​ត្រូវ​បាន​យក​ចេញ​ពី​ខួរ​ក្បាល និង​មាន​អារម្មណ៍​ធូរ​ស្រាល​ ទាំង​វេជ្ជបណ្ឌិត ទាំង​អ្នក​ជំងឺ ​នាំ​គ្នា​ច្រៀង​រអ៊ូៗ​ គ្រា​ដែល​ក្រុម​ជំនួយ​ការ​បន្ត​ដាក់​ភ្ជាប់​លលាដ៍​ក្បាល និង​ដេរ​ស្បែក​ក្បាល​​។

    ក្រោយ​រយៈ​ពេល​ជាង 30 នាទី​នៃ​ការ​វះកាត់​ ក្រុម​វេជ្ជបណ្ឌិត​ដ៏​នាំ​គ្នា​ហ៊ោ​ក្នុង​ភាព​ត្រេក​អរ​ នៅ​ពេលប្រធាន​ក្រុម​​វេជ្ជបណ្ឌិត​​ប្រកាស​ថា «ការ​វះកាត់​បាន​ទទួល​ជោគ​ជ័យ អបអរ​សាទរ​លោក​ហៃ និង​អរគុណ​គ្រប់​គ្នា»។

    30 នាទី​បន្ទាប់​មក​ទៀត អ្នក​ជំងឺ​ក៏​បាន​ជួប​សាច់​ញាតិ និង​ហៅ​ទូរស័ព្ទ​ទៅ​កាន់​អ្នក​ផ្ទះ​។ កន្លះ​ថ្ងៃ​ក្រោយ​មក លទ្ធផល​នៃ​ការ​ថត​ CT 768 បង្ហាញ​ថា លែង​មាន​កំណក​ឈាម​ក្នុង​ខួរ​ក្បាល​ ហើយ​អ្នក​ជំងឺ​ក៏​មាន​សភាព​ដូច​ធម្មតា​ទាំង​ស្រុង​៕

    ប្រព័ន្ធ​​រ៉ូបូត AI Modus V Synaptive ដែល​មាន​តែ​មួយ​គត់​នៅ​ប្រទេស​វៀតណាម
  • របក​គំហើញ​ថ្មី​! ភព​ចំនួន​ 7 ដូច​ផែនដី ទំនង​ជា​កំពុង​មាន​ផ្ទុក​ភាវៈ​រស់​

    របក​គំហើញ​ថ្មី​! ភព​ចំនួន​ 7 ដូច​ផែនដី ទំនង​ជា​កំពុង​មាន​ផ្ទុក​ភាវៈ​រស់​

    ផ្កាយ​ TRAPPIST-1 បាន​ក្លាយជា​ទី​ជជែក​វែក​ញែក​តាំង​ពី​យូរ​មក​ហើយ នៅ​ពេល​ក្រុម​អ្នក​វិទ្យា​សាស្ត្រ​ព្រួយ​បារម្ភ​អំពី​កត្តា​មួយ​ចំនួន​ពី​ផ្កាយ​មេ​ និង​កត្តា​ផ្ទៃ​ក្នុង​របស់​បណ្ដា​ភព​នេះ ​អាច​រារាំង​លទ្ធភាព​កកើត​ជីវិត​។

    ក៏ប៉ុន្តែ​ លទ្ធផល​នៃការ​សិក្សា​ស្រាវ​ជ្រាវ​ដែល​ទើប​ត្រូវ​បាន​ប្រកាស​លើ​ទស្សនាវដ្ដី​វិទ្យា​សាស្ត្រ​ Nature ដែល​នាំ​មុខ​ដោយ​តារា​វិទូ Frank Selsis មក​ពី​សាកល​វិទ្យាល័យ​ Bordeaux (បារាំង​) បាន​នាំ​មក​នូវ​ដំណឹង​ល្អ​ដ៏​ធំ​មួយ​។

    TRAPPIST-1 គឺជា​ផ្កាយ​ក្រិន​ពណ៌​ក្រហម​មួយ​ដួង​ មាន​ទំហំ​តូច​ខ្លាំង និង​ត្រជាក់​ជាង​ព្រះ​អាទិត្យ​ឆ្ងាយ​ណាស់​ ហើយមាន​ចម្ងាយ​​ពី​ផែនដី​ត្រឹម​តែ​ 40 ឆ្នាំ​ពន្លឺ​ប៉ុណ្ណោះ​។

    ភព​ទាំង​ 7 របស់​ផ្កាយ TRAPPIST-1 មាន​ទំហំ​ និង​រូប​រាង​ខុសៗ​គ្នា និង​សុទ្ធ​តែ​មាន​ចំណុច​ពិសេស​មួយ​ចំនួន​ដែល​ដូច​ទៅ​នឹង​ផែនដី ដែល​អាច​គាំទ្រ​ដល់​ភាវៈ​រស់​។

    អ្វីដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​អ្នក​វិទ្យា​សាស្ត្រ​ចាប់​អារម្មណ៍​ជាង​គេ​​គឺ ភព​ទាំង​ 7 នេះ​សុទ្ធ​តែ​មាន​លទ្ធភាព​ខ្ពស់​ អាច​ផ្ទុក​ទឹក​រាវ​នៅ​លើ​ផ្ទៃ​ ឬ​នៅ​ក្រោម​ដី​។ ក៏ប៉ុន្តែ​ មាន​ឧបសគ្គ​មួយ​ចំនួន​ត្រូវ​បាន​លើក​ឡើង​​នា​ពេល​កន្លង​។ ភាព​ចម្លែក​របស់​ «ភព​មហាសមុទ្ឬ» មួយ​ចំនួន​ក្នុង​ចំណោម​នោះ​ បាន​ធ្វើ​ឱ្យ​​ក្រុម​អ្នក​វិទ្យា​សាស្ត្រ​ព្រួយ​បារម្ភ​។ ពួក​គេ​យល់​ថា ការ​ដែល​ពួក​វា​មាន​ទឹក​ច្រើន​ពេក​ធៀប​នឹង​ផែនដី​ នឹង​បង្ក​ផល​វិបាក​ដល់​ភាវៈ​រស់​។

    ក្ដី​បារម្ភ​ធំ​បំផុត​នៅ​តែ​ជា​ផ្កាយ​មេ​ TRAPPIST-1។ ផ្កាយ​ក្រិន​ក្រហម​នេះ​ត្រជាក់មែន​ពិត​ ប៉ុន្តែដោយ​សារ​តែ​​វា​មាន​​វិទ្យុ​សកម្ម​​​ដ៏​ខ្លាំង​ក្លា​ ដូច្នេះ​ទឹក​ក្នុង​បរិយាកាស​ប្រាកដ​ជា​ត្រូវ​ហួត​ទៅ​ក្នុង​ទីអវកាស​ ហើយ​ពួក​វា​នឹង​ក្លាយ​ជា​ «ភព​សុក្រ​» របស់​ផ្កាយ​ TRAPPIST-1 ជំនួស​ឱ្យ​ផែនដី​។

    ទោះយ៉ាង​ណា​ក៏ដោយ​ បណ្ឌិត​ Selsis ឱ្យ​ដឹង​ថា ពន្លឺ​ផ្កាយ​ក្រិន​ក្រហម​ដូច TRAPPIST-1 ត្រូវ​​ថយចុះ​ទៅ​តាម​ពេល​វេលា​ ដែល​នេះ​មាន​ន័យ​ថា អនាគត​របស់​ពួក​វា​នៅ​តែ​អាច​មាន​ទឹក​។

    រូប​មន្ត​ដែល​លោក Frank Selsis និង​សហការី​បាន​អភិវឌ្ឍ បង្ហាញ​ថា TRAPPIST-1 ដំបូង​ឡើយ​គឺពិត​ជា​បាន​ដុត​កម្ដៅ​ភព​ទាំង​ 7 របស់​វា​ ប៉ុន្តែ​ដោយ​សារ​តែ​ជា​ផ្កាយ​ក្រិន​ក្រហម ដូច្នេះ​វា​នឹង​មិន​មាន​កម្ដៅ​ច្រើន​គ្រប់​គ្រាន់​ដើម្បី​ដុត​រំលាយ​សម្បក​ខាង​លើ​ និង​ស្រទាប់​បន្ទាប់​របស់​បណ្ដា​ភព​ម៉ាក់ម៉ា​នេះ​។

    ប្រការ​នេះ​មាន​ន័យ​ថា មាន​ទឹក​ជា​ច្រើន​នៅ​តែ​ស្ថិត​ក្នុង​ថ្ម​ ពោល​គឺថា​ ការ​ដែល​បណ្ដា​ភព​នេះ​លិច​ទឹក​ គឺនាំ​មក​នូវ​​ផល​ប្រយោជន៍​ច្រើន​ផងដែរ​។ ក្នុង​ពេល​ដែល​ផ្កាយ​មេ​ចុះ​ត្រជាក់​ បណ្ដា​មហា​សមុទ្រ​ទឹក​រាវ​ក៏​ទំនង​ជា​បាន​កើត​ឡើង​ ហើយ​មក​ដល់​បច្ចុប្បន្ន ​អាច​មាន​ភាវៈ​រស់​​ប្រកប​ដោយ​ភាព​សម្បូរ​បែប​។

    យោង​តាម​ទំព័រ Space ការ​រក​ឃើញ​ខាង​លើ​ មិន​ត្រឹម​តែ​ជួយ​ឱ្យ​អ្នក​វិទ្យាសាស្ត្រ​មាន​ក្ដីសង្ឃឹម​ច្រើន​ជាង​មុន​នោះ​ទេ តែក៏​បង្កើន​ឱកាស​ច្រើន​ដើម្បីអាច​​បញ្ចាក់​​បាន​ថា មនុស្ស​ជាតិ​មិន​មែន​នៅ​ឯកា​ក្នុង​​កាឡាក់ស៊ី​មីលគីវ៉េ ឬ​ចក្រ​វាល​ទាំង​មូល​ឡើយ​ ព្រោះ​ថា ផ្កាយ​ដូច TRAPPIST-1 គឺជា​ផ្កាយ​ដែល​មាន​ច្រើន​ជាង​​គេ​នៅ​ក្នុង​កាឡាក់ស៊ី​​របស់​ផែនដី​៕

  • ក្រុម​មហាអំណាច​អវកាស និង «អ្នកលេង​ជើងថ្មី» ក្នុង​ដំណើរ​ទៅកាន់​ឋាន​ព្រះ​ចន្ទ

    ក្រុម​មហាអំណាច​អវកាស និង «អ្នកលេង​ជើងថ្មី» ក្នុង​ដំណើរ​ទៅកាន់​ឋាន​ព្រះ​ចន្ទ

    ការបាញ់​បង្ហោះ​យានអវកាស​ចុះចត​លើ​ឋាន​ព្រះ​ចន្ទ​របស់​រុស្ស៊ី កាលពី​ថ្ងៃទី 11 សីហា គឺជា​ការប្រឹងប្រែង​ថ្មី​ក្នុងការ​ប្រកួតប្រជែង​ឡើងទៅ​កាន់​ឋាន​ព្រះ​ចន្ទ ដែល​នៅទីនេះ​មាន​ទាំង «អ្នកលេង​ជើង​ចាស់» និង «អ្នកលេងជើង​​ថ្មី»។

    ប្រទេស​ចិន

    ប្រទេស​ដែលមាន​សេដ្ឋកិច្ច​ធំជាងគេ​លំដាប់​ទី​ពីរ​ក្នុង​ពិភពលោក បាន និង​កំពុង​វិនិយោគ​រាប់ពាន់​លាន​ដុល្លារ​ទៅក្នុង​កម្មវិធី​អវកាស ដោយមាន​គោលដៅ​តាម​ឱ្យទាន់​សហរដ្ឋ​អាម៉េរិក និង​រុស្ស៊ី។ ឆ្នាំ 2003 ប្រទេស​ចិន​បាន​ក្លាយជា​ប្រទេស​ទី​បី​ដែល​នាំ​មនុស្ស​ឡើងទៅ​កាន់​គន្លង​តារាវិថី។ ឆ្នាំ 2022 ស្ថានីយ​អវកាស​ធាន​ហ្កុ​ង (Tiangong) ត្រូវបាន​ដំឡើង​ជា​រៀង​អក្សរ T រួចរាល់។

    ចិន​ក៏បាន​នាំយក​បណ្ដា​រ៉ូ​បូត​ស្វ័យប្រវត្ត​ឡើងទៅ​កាន់​ភព​អង្គារ និង​ព្រះ​ចន្ទ​ដោយ​ជោគជ័យ។ ប្រទេស​នេះ​ក៏មាន​គម្រោង​នាំ​មនុស្ស​ឡើងទៅ​ជាន់ដី​ឋាន​ព្រះ​ចន្ទ​ក្នុង​ឆ្នាំ 2030 និង​សង​សង់​មូលដ្ឋាន​នៅ​ទីនោះ​ផងដែរ។

    សហរដ្ឋ​អាម៉េរិក

    តាម​ផែនការ​ក្នុង​កម្មវិធី Artemis ណា​សា​គ្រោង​នឹង​បំពេញបេសកកម្ម​ជាច្រើន​សម្រាប់​ការ​​ឡើងទៅ​កាន់​ឋាន​ព្រះ​ចន្ទ​ជាថ្មី​នៅ​ឆ្នាំ 2025 ហើយ​រស់នៅ​យូរអង្វែង​នៅ​ទីនោះ ដើម្បី​អភិវឌ្ឍ​បច្ចេកវិទ្យា​សម្រាប់​ដំណើរ​ឆ្ពោះទៅកាន់​ភព​អង្គារ។

    ដើម​សប្ដាហ៍​នេះ ណា​សា​ឱ្យដឹងថា Artemis 3 អាច​នឹងមិន​នាំ​មនុស្ស​ចុះចត​លើ​ឋាន​ព្រះ​ចន្ទ ប៉ុន្តែ​ប្រការ​នេះ​គឺ​អាស្រ័យ​លើ​កត្តា​សំខាន់​មួយចំនួន មានដូចជា ​ប្រព័ន្ធ​ចុះចត​របស់ SpaceX ជា​ដើម​។

    ប្រទេស​រុស្ស៊ី

    ការបាញ់​បង្ហោះ Luna-25 របស់​រុស្ស៊ី​កាលពី​ថ្ងៃទី 11 សីហា 2023 គឺជា​លើកដំបូង​ដែល​ប្រទេស​នេះ​ដាក់​គោលដៅ​លើ​ឋាន​ព្រះ​ចន្ទ រាប់​ចាប់ពី​ឆ្នាំ 1976 នៅពេល​បេសកកម្ម Luna-24 ​បាន​នាំយក​សំណាក​ដី​ព្រះ​ចន្ទ​មកកាន់​ផែនដី​ដោយ​ជោគជ័យ។ Luna-25 គឺជា​បេសកកម្ម​ដំបូង​នៃ​ផែនការ​ព្រះ​ចន្ទ​ថ្មី​របស់​ទីក្រុង​មូ​ស្គូ។

    ក្រុម «អ្នកលេង​ជើង​ថ្មី»

    ការរីកចម្រើន​របស់​បច្ចេកវិទ្យា​បាន និង​កំពុង​ជួយ​កាត់បន្ថយ​ការចំណាយ​សម្រាប់​បណ្ដា​បេសកកម្ម​អវកាស ដែល​បើកផ្លូវ​ឱ្យ​ក្រុម​ប្រទេស​ថ្មី​ចូលរួម​ប្រកួតប្រជែង។ យានអវកាស​របស់​ឥណ្ឌា Chandrayaan-3 បាន​ចូលដល់​គន្លង​តារា​វិធី​ព្រះ​ចន្ទ​កាលពីដើម​ខែសីហា​នេះ ដើម្បី​ត្រៀម​សម្រាប់​ការចុះ​ចត​នៅ​ចុងខែ។

    ក៏ប៉ុន្តែ ការ​ឡើងទៅ​ជាន់ដី​ឋាន​ព្រះ​ចន្ទ មិនមែនជា​រឿង​ងាយស្រួល​ឡើយ។ អង្គ​ការមិន​ស្វែងរក​កម្រៃ SpaceIL របស់​ប្រទេស​អ៊ីស្រាអែល បាន​បាញ់​បង្ហោះ​យាន​ចុះចត​លើ​ឋាន​ព្រះ​ចន្ទ Beresheet កាលពី​ឆ្នាំ 2009 ប៉ុន្តែ​បាន​បរាជ័យ។ កាលពី​ខែមេសា​ឆ្នាំ 2023 ក្រុមហ៊ុន​ជប៉ុន ISpace ក៏បាន​បន្ត​ទទួល​បរាជ័យ​ក្នុងការ​ប្រកួតប្រជែង​នាំ​ស្ថានីយ​អវកាស​ទៅ​ចុះចត​លើ​ឋាន​ព្រះ​ចន្ទ។

    ក្រុមហ៊ុន​ពីរ​របស់​អាម៉េរិក គឺ Astrobotic និង Intuitive Machines ក៏​នឹងធ្វើ​ការបាញ់​បង្ហោះ​យាន​ទៅ​ចុះចត​លើ​ឋាន​ព្រះ​ចន្ទ​នៅ​ចុងឆ្នាំនេះ​៕

  • ​គ្រាន់តែ​ស្ដាប់​សំឡេង​ក្ដារ​ចុច ក៏ AI ​ដឹង​ខ្លឹមសារ ពិសេស​គឺ​លេខ​សម្ងាត់!

    ​គ្រាន់តែ​ស្ដាប់​សំឡេង​ក្ដារ​ចុច ក៏ AI ​ដឹង​ខ្លឹមសារ ពិសេស​គឺ​លេខ​សម្ងាត់!

    AI (បញ្ញា​សិប្បនិម្មិត) អាច​ដឹងបាន​នូវ​ខ្លឹមសារ​ដែល​ម្ចាស់​កុំព្យូទ័រ​ចុច​លើ​ក្ដារ​ចុច តាមរយៈ​ការ​ស្ដាប់​សំឡេង​ពី​លេប​ថប​ក្នុង​ហាង​កាហ្វេ ហើយ​មាន​សុក្រឹតភាព​ជិត 100%។

    ក្រុម​ស្រាវជ្រាវ​មួយក្រុម​រួមមាន Joshua Harrison មកពី​ក្រុមហ៊ុន Amazon, សាស្ត្រាចារ្យ Ehsan Toreini មកពី​សាកលវិទ្យាល័យ Surrey និង​សាស្ត្រាចារ្យ Maryam Mehrenzhad មកពី​សាកលវិទ្យាល័យ Royal Holloway របស់​អង់គ្លេស ឱ្យដឹងថា កុំព្យូទ័រ​យួរដៃ​កំពុង​ក្លាយជា​គោលដៅ​ដ៏​ល្អ​សម្រាប់​ការវាយប្រហារ​ដោយ​ការប្រើប្រាស់ AI ព្រោះតែ​លក្ខណៈ​ចល័ត​របស់​ពួកវា។

    «មនុស្ស​ជាច្រើន​ចូលចិត្ត​យក​លេប​ថប​ទៅធ្វើ​ការ​ក្នុង​បណ្ណាល័យ ហាង​កាហ្វេ ជាទី​ដែល​សំឡេង​ចុច​កុំព្យូទ័រ​ងាយស្រួល​ត្រូវគេ​ថត​ដោយ​មិនដឹង​ខ្លួន» របាយការណ៍​របស់​ក្រុម​ស្រាវជ្រាវ​ខាងលើ​សរសេរ​ដូច្នេះ និង​បន្តថា «សំឡេង​ពី​គ្រាប់​ចុច​កុំព្យូទ័រ​កំពុង​ក្លាយជា​មធ្យោបាយ​សម្រាប់​ការវាយប្រហារ​ប្រកបដោយ​ប្រសិទ្ធភាព ព្រោះ​វា​មាន​ស្រាប់ ចំណែក​ជនរងគ្រោះ​ក៏​មិនមាន​ការសង្ស័យ ហើយ​បើទោះជា​ដឹង​ក៏​មិនអាច​លាក់បាំង​ (សំឡេង) បាន»។

    ក្រុម​ខាងលើ​បាន​ប្រើ​ប្រាស់​ឧបករណ៍​ច្រើន​ប្រភេទ​ដើម្បី​ថត​សំឡេង​ចុច​កុំព្យូទ័រ ក្នុងនោះ​មាន​ទូរស័ព្ទ​ជាដើម។ សំឡេង​នោះ ក្រោយមក​ក៏ត្រូវ​បាន​បញ្ជូន​ទៅកាន់​កុំព្យូទ័រ​ដែលមាន​កម្មវិធី​សិក្សា​ជ្រៅ (deep learning) ពី​ចម្ងាយ និង​មាន​ភារកិច្ច​ស្វែងយល់​នូវ​ខ្លឹមសារ​ដែល​ត្រូវបាន​គោលដៅ​បញ្ចូល​ទៅក្នុង​កុំព្យូទ័រ​តាមរយៈ​ក្ដារ​ចុច ទៅតាម​ពេលវេលា​ដំណាលគ្នា។

    នៅក្នុង​ការពិសោធ​ស្វែងយល់​ខ្លឹមសារ​ដែល​បញ្ចេញ​សំឡេង​ពី​ក្ដារ​ចុច​កុំព្យូទ័រ MacBook Pro និង​ត្រូវបាន​ថត​ដោយ​ស្មា​ត​ហ្វូ​ន លទ្ធផល​ដែល​ទទួលបាន​គឺ​ត្រូវ​រហូតដល់ 95%។ ចំណែក​ការថត​តាមរយៈ​ការហៅ​ទូរស័ព្ទ​វីដេអូ​ដូច Zoom ជាដើម ភាព​សុក្រឹត​គឺ 93%។

    ក្រុម​ស្រាវជ្រាវ​និយាយថា លទ្ធផល​នៃ​ការពិសោធ​នេះ​បង្ហាញថា វិធី​ខាងលើនេះ​មាន​ប្រសិទ្ធភាព​​ចំពោះ​តែ​ការ​ចុច​កុំព្យូទ័រ​រយៈពេល​ខ្លី​ប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះ ការវាយប្រហារ​ពី​ចោរ​អ៊ី​ន​ធើ​ណិ​ត ទំនងជា​ប្រើប្រាស់​វិធី​នេះ​ដើម្បី​លួច​​តែ​ទិន្នន័យសំខាន់ៗ និង​មានតម្លៃ​ខ្ពស់ មាន​ជាអាទិ៍ ឈ្មោះ​គណនី លេខ​សម្ងាត់ និង​ព័ត៌មាន​កាត ATM ជា​ដើម​។

    វិធី​ដែល​អាច​កាត់បន្ថយ​ហានិភ័យ​ត្រូវគេ​លួច​ថត​សំឡេង​ចុច​កុំព្យូទ័រ​ គឺ​ការប្រើប្រាស់​លេខ​សម្ងាត់​ស្មុគស្មាញ រួមមាន​អក្សរពិសេសៗ បូក​នឹង​អក្សរ​ធំ អក្សរ​តូច និង​លេខ​ជាដើម ហើយ​ដាក់​លេខ​កូដ​បញ្ជាក់​ច្រើន​ជាន់ ឬ​ប្រើ​វិធី​ស្កេ​ន​ផ្ទៃមុខ ក្រយៅដៃ​ដើម្បី​ការពារ​សុវត្ថិភាព​ទិន្នន័យ៕

  • ផែនដី​ធ្លាក់​ក្នុង​យុគ​​ទឹកកក​ពាន់​ឆ្នាំ​​ បើ​សង្គ្រាម​នុយក្លេអែរ​កើត​ឡើង​?

    ផែនដី​ធ្លាក់​ក្នុង​យុគ​​ទឹកកក​ពាន់​ឆ្នាំ​​ បើ​សង្គ្រាម​នុយក្លេអែរ​កើត​ឡើង​?

    ការ​គំរាម​កំហែង​ពី​អាវុធ​នុយក្លេអែរ​នៅ​លើ​ផែនដី មិន​ត្រឹម​តែ​មិន​ទាន់​បាត់​អស់​នោះ​ទេ តែថែម​ទាំង​កើន​ឡើង​ច្រើន​ជាង​មុន​។ ក្នុង​ករណី​សង្គ្រាម​នុយក្លេអែរ​កើត​ឡើង ពិភពលោក​អាច​ធ្លាក់​ទៅ​ក្នុង​យុគសម័យ​ទឹកកក​ក្នុង​រយៈ​ពេល​រាប់​ពាន់​ឆ្នាំ​។

    ការ​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ​ថ្មី​មួយ​បាន​បង្ហាញ​ថា សង្គ្រាម​នុយក្លេអែរ​ បើ​សិន​កើត​ឡើង​មែន នឹង​បង្ក​ផល​វិបាក​ធ្ងន់​ធ្ងរ​សម្រាប់​មនុស្សជាតិ​ និង​ហេដ្ឋារចនា​សម្ព័ន្ធ​នៅ​លើ​ផែនដី​ បង្កើត​បាន​ជា​ «រដូវ​ត្រជាក់​នុយក្លេអែរ» ដែល​អូស​បន្លាយ​រាប់​ពាន់​ឆ្នាំ យូរ​ជាង​ឆ្ងាយ​បើ​ធៀប​នឹង​លទ្ធផល​នៃ​ការ​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ​មុន​នោះ​ដែល​ថា រាប់​រយ​ឆ្នាំ​។

    ផលប៉ះពាល់​ពី​ករណី​ផ្ទុះ​គ្រាប់​បែក​នុយក្លេអែរ​នឹង​សាហាវ​អស្ចារ្យ​។ សីតុណ្ហភាព​ រលក​កញ្ឆក់​នឹង​បំផ្លាញ​គ្រប់​យ៉ាង​នៅ​ក្នុង​រង្វង់​នៃ​ឥទ្ធិពល​របស់​វា​ បណ្ដាល​ឱ្យ​មនុស្ស​រាប់​ម៉ឺន ឬ​រាប់​លាន​នាក់​ត្រូវ​ស្លាប់​ អាស្រ័យ​ទៅ​លើ​ទំហំ​របស់​គ្រាប់​បែក​។

    វិទ្យុសកម្ម​នុយក្លេអែរ​នឹង​ជ្រៀត​ចូល​ក្នុង​រាង​កាយ​មនុស្ស​ បំផ្លាញ​កោសិកា​ ធ្វើ​ឱ្យ​ហ្សែន​ប្រែ​ប្រួល​ បណ្ដាល​ឱ្យ​ពួក​គេ​ស្លាប់​សន្សឹមៗ​ក្នុង​ការ​ឈឺ​ចាប់​។

    ជាង​នេះ សង្គ្រាម​នុយក្លេអែរ​ក៏​នឹង​បង្កើត​ឱ្យ​មាន​រដូវ​ត្រជាក់​ដែល​អាច​អូស​បន្លាយ​ពេលពី​រាប់​រយ​​រហូត​ដល់​រាប់​​ពាន់​ឆ្នាំ​នៅ​លើ​ផែនដី​។

    កាល​ពី​ឆ្នាំ 1983 ក្រុម​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​របស់​អាម៉េរិក និង​រុស្ស៊ី បាន​ធ្វើ​ការ​សិក្សា​ស្វែង​យល់​ និង​សន្និដ្ឋាន​ថា សង្គ្រាម​នុយក្លេអែរ​នឹង​បង្កើត​ឱ្យ​មាន​ «រដូវ​រងា​នុយក្លេអែរ»។

    ប្រការ​នេះ​មាន​ន័យ​ថា ពន្លឺ​ព្រះ​អាទិត្យ​នឹង​ត្រូវ​បាន​រារាំង​ក្នុង​រយៈ​ពេល​យូរ​ ធ្វើ​ឱ្យ​សីតុណ្ហភាព​ចុះ​ត្រជាក់​ខ្លាំង​នៅ​ទូទាំង​ពិភពលោក​ បង្ក​ឱ្យ​មាន​គ្រោះ​មហន្តរាយ​ធម្មជាតិ​ធ្ងន់​ធ្ងរ​ និង​ប៉ះពាល់​ដល់​បរិស្ថាន​ វិស័យ​កសិកម្ម និង​មនុស្ស​ជាតិ​។ល។

    ថ្វី​បើ​កាល​ពី​អំឡុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ 1980 ពិភពលោក​ចាប់​ផ្ដើម​រួច​ផុត​ពីហានិភ័យ​កើត​មាន​សង្គ្រាម​នុយក្លេអែរ ប៉ុន្តែ​ពេល​នេះ​វា​កំពុង​កើត​ឡើង​ជា​ថ្មី​ នៅ​ពេល​សង្គ្រាម​ឈ្លាន​ពាន​របស់​រុស្ស៊ី​នៅ​អ៊ុយក្រែន​​បាន​ឈាន​ស្ទើរ​ដល់​ចំណុច​កំពូល​បំផុត​ ក្នុង​នោះ​ក៏​មាន​ការ​ព្រមាន​ពី​រុស្ស៊ី​ ទាក់​ទិន​នឹង​អាវុធ​ប្រល័យ​លោក​ផងដែរ។

    ក្រុម​អ្នក​វិទ្យាសាស្ត្រ ថ្មី​ៗ​នេះ​បាន​បង្កើត​គំរូ​អាកាសធាតុ​នានា​ក្នុង​ករណី​កើត​សង្គ្រាម​នុយក្លេអែរ​ និង​គំរូ​ដែល​ទាក់​ទង​នឹង​ការ​ប្រើប្រាស់​ឥន្ធនៈ​ហ្វូស៊ីល​។ លទ្ធផល​ដែល​ពួក​គេ​ទទួល​បាន​គឺ​ថា «អាក្រក់​ជាង​អ្វី​ដែល​បាន​រក​ឃើញ​កាល​ពី​អំឡុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ 1980» ទៅ​ទៀត​។

    គំរូ​ស្រាវជ្រាវ​ស្ដី​ពី​សង្គ្រាម​នុយក្លេអែរ​ដែល​អាច​កើត​ឡើង​រវាងអាម៉េរិក និង​រុស្ស៊ី​បង្ហាញ​ថា ទឹក​នៅ​មហា​សមុទ្រ​អាច​ចុះ​ត្រជាក់​ខ្លាំង​។ ប្រការ​នេះ​ធ្វើ​ឱ្យ​ផែនដី​វិល​ទៅ​រក​ «យុគសម័យ​ទឹកកកតូច» ដែល​អូស​បន្លាយ​ពេល​រាប់​ពាន់​ឆ្នាំ​។

    អាម៉េរិក និង​រុស្ស៊ី​កាន់​កាប់​អាវុធ​នុយក្លេអែរ​ជិត 90% ធៀប​នឹង​ពិភពលោក​ទាំង​មូល​ ក្នុង​នោះ​ រុស្ស៊ី​មាន​ប្រហែល 5,889 គ្រាប់​ និង​អាម៉េរិក​មាន​ 5,244 គ្រាប់​។ ក្រៅ​ពី​នេះ​នៅ​មាន​ប្រទេស​មួយ​ចំនួន​ទៀត​ដែល​មាន​អាវុធ​ប្រល័យ​លោក រួម​មាន បារាំង ចិន អង់គ្លេស ឥណ្ឌា កូរ៉េខាងជើង ប៉ាគីស្ថាន​ និង​អ៊ីស្រាអែល​៕

  • របៀបដែល ណាសា (NASA) ប្រើប្រាស់ដែន​ទំនាញ​ និងរលកវិទ្យុ ដើម្បីសិក្សាភព និងព្រះច័ន្ទ

    របៀបដែល ណាសា (NASA) ប្រើប្រាស់ដែន​ទំនាញ​ និងរលកវិទ្យុ ដើម្បីសិក្សាភព និងព្រះច័ន្ទ

    ទីភ្នាក់​ងារ​អវកាស​អាម៉េរិក (ណាសា) កំពុង​តែ​ប្រើ​ប្រាស់​អង់តែន​វិទ្យុ​នៅ​លើ​ដី​ដើម្បី​ទាក់​ទង​ជាមួយ​យាន​អវកាស​រាប់​សិប​គ្រឿង​​របស់​ខ្លួន​ ដែល​កំពុង​ធ្វើ​សកម្មភាព​ និង​ស្រាវជ្រាវ​វត្ថុអវកាស​នានា​។

    ក្រុម​អ្នក​វិទ្យាសាស្ត្រ​ និង​វិស្វករ​កំពុង​ទាក់​ទង និង​បញ្ជា​យាន​អវកាស​ទាំង​ឡាយ​របស់​ពួក​គេ​ដែល​ស្ថិត​នៅ​ទីអវកាស​សែន​ឆ្ងាយ​ តាម​រយៈ​ប្រព័ន្ធ​អវកាស​ជ្រៅ​ ​ជា​បណ្ដាញ​ដែល​មាន​អង់តែន​វិទ្យុ​ខ្នាត​យក្ស​របស់​ណាសា​។

    បណ្ដាញ​អវកាស​ជ្រៅ ឬ DSN មិន​ត្រឹម​តែ​ជា​សេវាបញ្ជូន​ទិន្នន័យ​នោះ​ទេ វា​ក៏​ត្រូវ​បាន​ប្រើ​ប្រាស់​សម្រាប់​ការ​ពិសោធ​វិទ្យាសាស្ត្រ​ស្ដី​ពី​កម្លាំង​ទំនាញ និង​រលក​វិទ្យុ​ផងដែរ។ តើ​វិទ្យាសាស្ត្រ​​កម្លាំង​ទំនាញ និង​រលក​វិទ្យុ​​គឺជា​អ្វី? ធ្វើ​យ៉ាង​ណា​ដើម្បី​ឱ្យ​វា​ជួយ​ដល់​មនុស្ស​ក្នុង​ការ​ស្វែង​យល់​បន្ថែម​ពី​បណ្ដា​ភព​ ព្រះចន្ទ រួម​នឹង​អាចម៍​ផ្កាយ​នានា​នៅ​ក្នុង​ប្រព័ន្ធ​ព្រះ​អាទិត្យ​?

    គ្រប់​គ្នា​សុទ្ធ​តែ​បាន​ដឹង​អំពី​កម្លាំង​ទំនាញ​។ នោះ​គឺជា​កម្លាំង​ដែល​ជួយ​ឱ្យ​វត្ថុ​មួយ​​ស្រូប​ទាញ​យក​វត្ថុដទៃ​ៗ ឧទាហរណ៍​ដូច​ជា​ ភព​មួយ​ស្រូប​ទាញ​យាន​អវកាស​ឱ្យ​ហោះ​សំដៅ​ទៅ​រក​វា​ជា​ដើម​។ កម្លាំង​ទំនាញ​ក៏​ជា​កម្លាំង​ដែល​ជួយ​ឱ្យ​ភព​ទាំង​ឡាយ​គោចរ​ទៅ​តាម​គន្លង​តារា​វិថី​ជុំវិញ​ព្រះ​អាទិត្យ​ផងដែរ​។

    នៅ​លើ​ផែនដី មនុស្ស​ប្រើ​ប្រាស់​ ឬ​ឆ្លង​កាត់​កម្លាំង​ទំនាញ​ជា​រៀង​រាល់​ថ្ងៃ​។ នៅ​ពេល​ទម្លាក់​វត្ថុ​មួយ​ វា​នឹង​ធ្លាក់​មក​លើ​ដី​កាន់​តែ​លឿន​​ ព្រោះ​តែ​កម្លាំង​ទំនាញ​របស់​ផែនដី​ធ្វើ​ឱ្យ​វត្ថុ​នោះ​ធ្លាក់​ចុះ​ក្នុង​ល្បឿន​កាន់​តែ​លឿន​។ យាន​អវកាស​ដែល​ហោះ​សំដៅ​ភព​ណា​មួយ​ក្នុង​ល្បឿន​លឿន​ ឬ​យឺត​គឺ​អាស្រ័យ​ទៅ​លើ​ម៉ាស​របស់​ភព​នោះ​។ ម៉ាស​កាន់​តែ​តូច កម្លាំង​ទំនាញ​ក៏​កាន់​តែ​តិច។

    សភាព​នៃ​ទំនាញ​ បូក​រួម​នឹង​ចំណេះ​ដឹង​ស្ដី​ពី​រលក​វិទ្យុ ជួយ​ឱ្យ​មនុស្ស​ប្រើ​ប្រាស់​កម្លាំង​ទំនាញដើម្បី​ស្រាវជ្រាវ​ភព​នានា​ក្នុង​ប្រព័ន្ធ​ព្រះ​អាទិត្យ​។ បន្ទាប់​ពី​ទៅ​ដល់​គោលដៅ យាន​អវកាស​នឹង​ប្រើប្រាស់​អង់តែន​វិទ្យុ​ដើម្បី​ទាក់​ទង​មក​កាន់ DSN នៅ​លើ​ផែនដី​ ហើយ​បណ្ដាញ​នេះ​នឹង​បញ្ជូន​រលក​វិទ្យុ​ត្រលប់​ទៅឱ្យ​យាន​អវកាស​​វិញ។

    យាន​អវកាស​នីមួយ​ៗ​ គោចរ​ទៅ​តាម​គន្លង​ដែល​អ្នក​វិទ្យា​សាស្ត្រ​បាន​កំណត់​​ ហើយ​នឹង​បញ្ជូន​រលក​វិទ្យុ​នៅ​ពេល​ហោះ​ជុំវិញ​គោលដៅ​។ ក្រុម​អ្នក​វិទ្យា​សាស្ត្រ​ និង​វិស្វករ​អាច​គណនា​ឃើញ​ទីតាំង​ និង​ល្បឿន​របស់​យាន​អវកាស​ តាម​រយៈ​ការ​វាស់​វែង​ទៅ​លើ​ការ​ប្រែប្រួល​របស់​ប្រេកង់រលក​វិទ្យុ​របស់​យាន​។ ប្រការ​នេះ​អាច​ទៅ​រួច​ក៏​ដោយ​សារ​តែ​ Doppler ដែល​ជា​បាតុភូត​ធ្វើ​ឱ្យ​សារ៉ែន​រថយន្ត​សង្គ្រោះ​បន្ទាន់​មាន​សំឡេង​ខុស​ប្លែកពី​គ្នា​ នៅ​ពេល​វា​ផ្លាស់​ទី​សំដៅ​មករក​អ្នក និង​ពេល​វា​ចាក​ចេញ​ទៅ​ឆ្ងាយ​ពី​អ្នក​។

    បាតុភូត​ Doppler ដែល​ត្រូវ​បាន​សង្កេត​នៅ​ទីនេះ​គឺ​នៅ​ពេល​យាន​អវកាស និង​អង់តែន DSN ផ្លាស់​ទី​បែរ​ទៅ​រក​គ្នា​។ ភាព​ខុស​គ្នា​រវាង​ប្រេកង់​របស់​រលក​វិទ្យុ​ដែល​យាន​អវកាស​បញ្ជូន​មក​នៅ​ពេល​វា​គោចរ​ជុំវិញ​លើ​គន្លង​តារា​វិថី​ និង​រលក​សញ្ញា​ដែល​ទទួល​បាន​នៅ​លើ​ផែនដី នាំ​មក​នូវ​ព័ត៌មាន​លំអិត​ស្ដី​ពី​វិសាល​ភាព​នៃ​ដែន​ទំនាញ​របស់​វត្ថុ​អវកាស​មួយ​។ ឧទាហរណ៍​៖ បើសិន​កម្លាំង​ទំនាញ​ខ្លាំង​ជាង​បន្តិច យាន​អវកាស​នឹង​បង្កើន​ល្បឿន​លឿន​ជាង​មុន​បន្តិច​ ប៉ុន្តែ​បើ​កម្លាំង​ទំនាញ​របស់​វត្ថុ​អវកាស​នោះ​ខ្សោយ​បន្តិច យាន​អវកាស​ក៏​បង្កើន​ល្បឿន​យឺត​ជាង​បន្តិច​។

    តាម​រយៈ​ការ​អភិវឌ្ឍ​រូបមន្ត​ស្ដី​ពី​ដែន​ទំនាញ​របស់​វត្ថុ​អវកាស ក្រុម​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​អាច​វិភាគ​ព័ត៌មាន​ស្ដី​ពី​រចនា​សម្ព័ន្ធ​ខាង​ក្នុង​របស់​វត្ថុ​អវកាស​ ដោយ​ប្រើ​ប្រាស់ DSN៕

  • ផ្ទុះ​រោងចក្រ​ផលិត​ឧបករណ៍​យោធានៅ​​រុស្ស៊ី ក្រោយ​យន្ត​ហោះ UAV អ៊ុយក្រែន​ត្រូវ​បាន​បាញ់​ទម្លាក់

    ផ្ទុះ​រោងចក្រ​ផលិត​ឧបករណ៍​យោធានៅ​​រុស្ស៊ី ក្រោយ​យន្ត​ហោះ UAV អ៊ុយក្រែន​ត្រូវ​បាន​បាញ់​ទម្លាក់

    ហេតុការណ៍​ផ្ទុះ​ដ៏​ធំ​មួយ​បាន​កើតឡើង​នៅឯ​រោងចក្រ​ផលិត​ឧបករណ៍​អុ​ប​ទិ​ក ស្ថិតក្នុង​ទីក្រុង Sergiev Posad ក្បែរ​រដ្ឋធានី​មូ​ស្គូ បាន​បង្កឱ្យមាន​ផ្សែងខ្មៅ​យ៉ាងខ្ពស់ និង​មនុស្ស 11 នាក់​រងរបួស។

    អ្នកនាំពាក្យ​អង្គភាព​បន្ទាន់​របស់​មូ​ស្គូ ឱ្យដឹងថា ករណី​ផ្ទុះ​បាន​កើតឡើង​កាលពី​ព្រឹក​មិញ នៅឯ​រោងចក្រ​មេកានិច និង​អុ​ប​ទិ​ក Zagorsk ក្នុង​ទីក្រុង Sergiev Posad ជាយ​ខាងក្រៅ​នៃ​រដ្ឋធានី​មូ​ស្គូ។ «ករណី​ផ្ទុះ​នេះ ទំនងជា​ចាប់ផ្ដើម​ចេញពី​តំបន់​ឡ​ចំហាយ និង​បានធ្វើឱ្យ​បែក​ទ្វារ និង​បង្អួច​កញ្ចក់​របស់​អគារ​ជាច្រើន​នៅក្នុង​ទីក្រុង» អ្នកនាំពាក្យ​រូបនេះ​និយាយ​ដូច្នេះ។

    មន្ត្រី​ក្នុង​តំបន់​ឱ្យដឹងថា ហេតុការណ៍​នេះ​បាន​បណ្ដាលឱ្យមាន​មនុស្ស​រងរបួស 11 នាក់ ខណៈដែល​សមត្ថកិច្ច​កំពុង​ស្រាវជ្រាវ​រក​មូលហេតុ។

    រោងចក្រ​ខាងលើ​គឺជា​កន្លែង​ផលិត​ឧបករណ៍​អុ​ប​ទិ​ក​ដែលមាន​សុ​ក្រឹត​ភាព​កម្រិត​ខ្ពស់​សម្រាប់​កងទ័ព​រុស្ស៊ី ក្នុងនោះ​មាន​ទាំង​កែវយឹត និង​វ៉ែនតា​សម្រាប់​មើល​ពេលយប់​ផងដែរ។ ករណីនេះ​កើតឡើង​តែ​ប៉ុន្មាន​ម៉ោង​ប៉ុណ្ណោះ​​បន្ទាប់ពី​កងទ័ព​រុស្ស៊ី​ប្រកាសថា បាន​បាញ់​ទម្លាក់​យន្តហោះ​គ្មាន​មនុស្ស​បើកបរ (UAV) ចំនួន 2 គ្រឿង​របស់​អ៊ុយ​ក្រែ​ន នៅលើ​ដែនអាកាស​រុស្ស៊ី៕

  • យានអវកាស​អឺរ៉ុប​រកឃើញ​តម្រុយទាក់​ទង​នឹង «ភាព​ចម្លែក​ខុស​គេ»​​ នៃ​បរិយាកាស​​​​​ព្រះអាទិត្យ 

    យានអវកាស​អឺរ៉ុប​រកឃើញ​តម្រុយទាក់​ទង​នឹង «ភាព​ចម្លែក​ខុស​គេ»​​ នៃ​បរិយាកាស​​​​​ព្រះអាទិត្យ 

    យានអវកាស​មួយគ្រឿង​ដែល​កំពុងតែ​ធ្វើ​សកម្មភាព​ជុំវិញ​ព្រះអាទិត្យ បាន​រកឃើញ​ចម្លើយ​ស​ម្រា​ប់​សំណួរ​ដែល​សួរ​ថា «តើ​ព្រះអាទិត្យ​គឺជា​វត្ថុ​អវកាស​ដែល​ខុសគេ​ក្នុងចំណោម​តារា​នៅក្នុង​ចក្រវាល?»។

    ច្រើន​ទសវត្សរ៍​កន្លង ក្រុម​អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​បានដឹងថា ព្រះអាទិត្យ​ហាក់បីដូចជា​ខុសពី​គេ ធៀប​នឹង​ផ្កាយ​នានា​ដែល​ធ្លាប់​ត្រូវបាន​សង្កេត។ ព្រះអាទិត្យ​បាន​បំបែក​រាល់​ទម្រង់​ស្ដីពី​ផ្កាយ ព្រោះ​វា​មាន​បរិយាកាស​ដែល​ក្ដៅ​មិន​សម​ហេតុ​ផល។

    សីតុណ្ហភាព​ក្នុង​បរិយាកាស​ខាងលើ​របស់​ព្រះអាទិត្យ (ស្រទាប់​កូ​រ៉ូ​ណា – corona) អាច​ឡើងដល់​ជាង 1.1 លាន​អង្សា​សេ ស្រប​ពេលដែល​តំបន់​ហ្វូ​តូ​ស​ហ្វៀ (Photosphere) ដែលជា​ស្រទាប់​លើ​បំផុត​របស់​ព្រះអាទិត្យ​ដែល​នៅ​ខាងក្រោម និង​មាន​ចម្ងាយ 1,600 គីឡូម៉ែត្រ​ពី​បរិយាកាស​កូរ៉ូណា បែរ​ជាមាន​កម្ដៅ​ត្រឹមតែ 5,500 អង្សា​សេ​ទៅវិញ។

    តាម​ធម្មតា បរិយាកាស​របស់​ផ្កាយ​មួយ​ដួង​ត្រូវបាន​ដុត​កម្ដៅ​ដោយសារ​ប្រតិកម្ម​នុយ​ក្លេ​អែរ​នៅ​ខាងក្នុង​ស្នូល​របស់​វា។ ដូច្នេះ ស្រទាប់​បរិយាកាស​ខាងលើ​របស់​ផ្កាយ មិន​អាចមាន​កម្ដៅ​ខ្ពស់ជាង 200 ដង ធៀប​នឹង​ស្រទាប់​ខាងក្រោម​ឡើយ​។ ស្រទាប់បរិយាកាស​​កូ​រ៉ូ​ណា​​របស់​ផ្កាយ​ គួរ​ណាស់​តែ​ត្រូវ​ត្រជាក់​ជាង​ស្រទាប់​ហ្វូ​តូ​ស​ហ្វៀ។

    ប្រការនេះ​បង្ហាញថា នៅមាន​អ្វីមួយ​ដែល​មនុស្ស​មិនទាន់​ដឹង កំពុងតែ​ដុត​កម្ដៅ​ផ្កាយ​មេ​របស់​ផែនដី។ នោះ​ជា​សំណួរ​ដែល​មិនមាន​ចម្លើយនៅក្នុង​រយៈពេល 80 ឆ្នាំ​កន្លង។

    ថ្មីៗនេះ យានអវកាស​ព្រះអាទិត្យ (SO) របស់​ទីភ្នាក់ងារ​អវកាស​អឺរ៉ុប (ESA) បាន​រកឃើញ​អ្វីមួយ​យ៉ាង​ចម្លែក៖ រលក​ម៉េ​ញេ​ទិច​ប្រេកង់​ខ្ពស់ ដែល​ភាយ​ពាសពេញ​ស្រទាប់បរិយាកាស​​កូ​រ៉ូ​ណា។

    ពី​តំបន់​ដែលមាន​ចម្ងាយ 42 គីឡូម៉ែត្រ​ពី​ព្រះអាទិត្យ យាន SO បាន​ប្រើ​ប្រាស់​តេ​ឡេ​ស្កុប EUI របស់​បែលហ្ស៊ិក ដើម្បី​ថត​យក​រូបភាព​ស្រទាប់​បរិយាកាស​ខាងលើ​របស់​ព្រះអាទិត្យ ជាមួយនឹង​កម្រិត​ភាពច្បាស់​ខ្ពស់​មិន​ធ្លាប់មាន។ ហើយ​ពួកគេ​ក៏បាន​ឃើញ​រលក​ម៉ាញេ​ទិចតូចៗដែល​សាយភាយ​កាត់​តាម​ពន្លឺ​ប្លា​ស្មា​ក្នុង​ស្រទាប់​បរិយាកាស​ដ៏​ក្ដៅ​នេះ។

    អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​ក៏​បន្ត​វិភាគ​លើ​ការស្រាវជ្រាវ​កន្លង និង​បានដឹងថា ទម្រង់​រលក​ម៉ាញេ​ទិច​ប្រេកង់​ខ្ពស់​ដែល​កើតឡើង​ដដែលៗក្នុង​ល្បឿន​លឿន អាច​ដុត​កម្ដៅ​ស្រទាប់​បរិយាកាស​កូរ៉ូណា​​​របស់​ព្រះអាទិត្យ​​ក្នុង​កម្រិត​ខ្ពស់​គួរ​ឱ្យ​កត់​សម្គាល់។

    ក៏ប៉ុន្តែ អ្វីដែល​បាន​រកឃើញ​នេះ​មិនទាន់​គ្រប់គ្រាន់​នៅឡើយ។ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​កំពុងតែបន្ត​ស្វែងរក​ចម្លើយ​ដែល «ក្បោះ​ក្បាយ» ជាង​នេះ ដើម្បី​យល់ច្បាស់​អំពី​របៀប​ដែល​ស្រទាប់​បរិយាកាស​កូ​រ៉ូ​ណា​របស់​ព្រះអាទិត្យ​ត្រូវបាន​ដុត​កម្ដៅ និង​បង្កើតបានជា​បរិយាកាស​ព្រះអាទិត្យ​​ដែល​មាន​លក្ខណៈ​ខុសគេ​បែបនេះ៕