Tag: ភព

  • អាម៉េរិក​ជិត​បាញ់​បង្ហោះ​យានអវកាស​ដែលមាន​បច្ចេកវិទ្យា​ទំនើប​បំផុត​លើ​ពិភពលោក

    អាម៉េរិក​ជិត​បាញ់​បង្ហោះ​យានអវកាស​ដែលមាន​បច្ចេកវិទ្យា​ទំនើប​បំផុត​លើ​ពិភពលោក

    យានអវកាស​ទំនើប​បំផុត​របស់​សហរដ្ឋ​អាម៉េរិក​នេះ អាច​ត្រូវបាន​ប្រើប្រាស់​ក្នុង​រយៈពេល​ប្រហែល 300 ឆ្នាំ នៅលើ​គន្លង​តារាវិថី​ផែនដី។

    បច្ចុប្បន្ន នៅ​ចំពោះមុខ​ការប្រកួតប្រជែង​គ្នា​ក្នុងការ​គ្រប់គ្រង​ទី​អវកាស គ្រា​ដែល​បច្ចេកវិទ្យាទំនើបៗកំពុង​ត្រូវបាន​បង្កើត​ឡើងជា​បន្ត​បន្ទាប់ បណ្ដា​ប្រទេសរីក​ចម្រើន​​​ក៏​ចាប់ផ្ដើម​អភិវឌ្ឍ​យានអវកាស​ដែល​អាច​ប្រើប្រាស់​ម៉ាស៊ីន​ដំណើរការ​ដោយ​ថាមពល​នុយ​ក្លេ​អែរ។

    កាលពី​ថ្ងៃទី 26 កក្កដា 2023 សហរដ្ឋ​អាម៉េរិក​បានប្រកាសថា កំពុង​រៀប​គម្រោង​បាញ់​បង្ហោះ​យានអវកាស​ដែល​ប្រើប្រាស់​ម៉ាស៊ីន​នុយ​ក្លេ​អែរ​ដំបូង​លើ​ពិភពលោក ឡើងទៅ​កាន់​គន្លង​តារាវិថី​ផែនដី នៅ​ឆ្នាំ 2027។

    យោងតាម​កិច្ចព្រមព្រៀង ​​ណា​សា និង​ទីភ្នាក់ងារ​គម្រោង​ស្រាវជ្រាវ​ទំនើប​សម្រាប់​ការពារជាតិ (DARPA) ដែលជា​ស្ថាប័ន​របស់​ក្រសួងការពារជាតិ​អាម៉េរិក កំពុងតែ​រក​វិធី​អភិវឌ្ឍ​ម៉ាស៊ីន​រ៉ុក្កែត​ដែល​ប្រើ​ថាមពល​នុយ​ក្លេ​អែរ ដែល​អាច​បង្កើន​លឿន​នៃ​ដំណើរ​ផ្សងព្រេង​ក្នុង​ទី​អវកាស និង​ជួយ​ឱ្យ​មនុស្ស​ឡើងទៅ​កាន់​ភព​អង្គារ​បាន​ឆាប់រហ័ស។ នេះ​បើតាម​ការចុះផ្សាយ​របស់ Washington Post។

    ក្នុង​សន្និសីទ​សារព័ត៌មាន​កាលពី​ថ្ងៃទី 26 កក្កដា ណា​សា និង DARPA ក៏បាន​ប្រកាសថា ពួកគេ​សម្រេចបាន​កិច្ចព្រមព្រៀង​ជាមួយនឹង Lockheed Martin ក្នុងការ​អភិវឌ្ឍ ផលិត និង​សាកល្បង​ដំណើរការ​រ៉ុក្កែត​ប្រើ​ថាមពល​នុយ​ក្លេ​អែរ​នេះហើយ។ បើសិន​គ្រប់យ៉ាង​ដំណើរ​ការល្អ Lockheed Martin នឹង​ទទួលបាន​ប្រាក់​ជិត 500 លាន​ដុល្លារ ក្នុងនោះ​មាន​ពាក់កណ្ដាល​បាន​ពី​ណា​សា និង​ពាក់កណ្ដាលទៀត​​បាន​ពី DARPA។

    បន្ទាប់ពី​យានអវកាស​ត្រូវបាន​ដំឡើង​ម៉ាស៊ីន​រ៉ុក្កែតនុយក្លេអែរ​​របស់ Lockheed Martin វា​នឹង​ត្រូវបាន​នាំ​ឡើង​ទៅកាន់​កម្ពស់​ពី 700 ទៅ 2,000 គីឡូម៉ែត្រ។ យានអវកាស​នេះ​នឹង​ស្ថិតនៅលើ​គន្លង​តារាវិថី​ផែនដី​ប្រហែល 300 ឆ្នាំ គ្រប់គ្រាន់​ដើម្បីឱ្យ​វិទ្យុសកម្ម​ដ៏​គ្រោះថ្នាក់​របស់​វា រលាយ​ដល់​កម្រិត​សុវត្ថិភាព៕

  • ESA បង្ហាញ «សារ​អាថ៌កំបាំង» ពី​ទីតាំង​ឆ្ងាយ​ពី​ផែនដី​ជិត 1,500 ឆ្នាំ​ពន្លឺ

    ESA បង្ហាញ «សារ​អាថ៌កំបាំង» ពី​ទីតាំង​ឆ្ងាយ​ពី​ផែនដី​ជិត 1,500 ឆ្នាំ​ពន្លឺ

    សញ្ញា​សួរ​ពណ៌​ក្រហម​ដ៏​ចម្លែក ត្រូវបាន​អវកាស «ផ្ដល់​ជាស​ញ្ញា» មកកាន់​មនុស្ស​នៅលើ​ផែនដី តាមរយៈ​រូបភាព​ដ៏​អាថ៌កំបាំង​ដែល​តេ​ឡេ​ស្កុប​អវកាស James Webb ទើបតែ​ផ្ដិត​យកបាន។

    នោះ​គឺជា​វត្ថុ​អវកាស​ដ៏​ធំ​មួយ​ដែលមាន​រូបរាង​ដូច​ទៅនឹង​សញ្ញា​សួរ ស្ថិតនៅ​ខាងក្រោម​ផ្កាយ​ក្មេង​ពីរ​ដួង​នៅក្នុង​កញ្ចុំ​ផ្កាយ Vela (Vela Supercluster)។ នេះ​បើតាម​សេចក្ដីប្រកាស​ថ្មី​របស់​ក្រុម​អ្នកធ្វើការ​ជាមួយ​តេ​ឡេ​ស្កុប​អាម៉េរិក James Webb មកពី​ទីភ្នាក់ងារ​អវកាស​អឺរ៉ុប (ESA)។

    ដំបូង​ឡើយ ក្រុមរបស់ ESA នៅ James Webb សង្កេតមើល​ចំណុច​លម្អិត​របស់​ផ្កាយ​ក្មេង​មួយគូ​ដែលមាន​ឈ្មោះថា Herbig-Haro 46/47 ដែល​កំពុង​ត្រូវ​ឡោមព័ទ្ធ​ដោយ​ថាស​វត្ថុ​ធាតុ​ដែល​ចិញ្ចឹម​ពួកវា​ឱ្យ​ធំធាត់​ក្នុង​រយៈពេល​រាប់លាន​ឆ្នាំ។

    នៅ​ខាងក្រោម​ផ្កាយ​ពីរ​ដួង​ខាងលើ ពួកគេ​បាន​ប្រទះឃើញ​អ្វីមួយ​ដ៏​អាថ៌កំបាំង និង​គួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើល៖ សញ្ញា​សួរ​មួយ​បង្ហាញខ្លួន​ដូច​ទៅនឹង​មនុស្ស​លើ​ភព​ដទៃ​កំពុង​បញ្ជូន​សញ្ញា​ដល់​មនុស្ស​នៅ​លើ​ផែនដី។

    បច្ចុប្បន្ន អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​មិនទាន់​ដឹង​ច្បាស់​ថា សញ្ញា​សួរ​ដ៏​ធំ​មហិមា​នេះ​គឺជា​អ្វី​នៅឡើយ ប៉ុន្តែ​ពណ៌ និង​រូបរាង​របស់​វា បាន​នាំឱ្យ​តារាវិទូ​នានា​មាន​យោបល់​មួយចំនួន។

    នៅលើ​ទំព័រ Space តំណាង​របស់​តេ​ឡេ​ស្កុប James Webb យល់ថា វា​អាចជា​កាឡាក់ស៊ី​ដែល​នៅ​សែនឆ្ងាយ ឬ​បណ្ដា​កាឡាក់ស៊ី​កំពុង​ប៉ះទង្គិច​គ្នា នាំឱ្យមាន​រូបរាង​ខុសធម្មតា។ ចំណែក​ពណ៌​ក្រហម​របស់​សញ្ញា​សួរ​នេះ កើតឡើង​ដោយសារ​វា​នៅ​ឆ្ងាយ និង​បន្ត​ផ្លាស់​ទី​ទៅ​ឆ្ងាយ ព្រោះ​ចក្រវាល​កំពុង​​រីក​មាឌ។

    បើ​ទោះ​សញ្ញា​សួរ​នេះ​បង្ហាញខ្លួន​នៅក្បែរ​វត្ថុ​អវកាស​ដែលមាន​ចម្ងាយ 1,470 ឆ្នាំ​ពន្លឺ​ពី​ផែនដី ប៉ុន្តែ​គម្លាត​ពិត​របស់​សញ្ញា​សួរ​នេះ​ អាច​ឡើងដល់​រាប់ពាន់​លាន​ឆ្នាំ។

    ចំណែក​អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​មកពី​សាកលវិទ្យាល័យរ​ដ្ឋ Illinois វិញ យល់ថា សញ្ញា​សួរ​នេះ​គឺជា​កាឡាក់ស៊ី​ពីរ​កំពុង​ច្របាច់​បញ្ចូល​គ្នា ក្នុងនោះ​ចំណុច​ដូច​ផ្លែ​សន្ទូច​នៅ​ខាងលើ​គឺ​កើតឡើង​ដោយសារ​កាឡាក់ស៊ី​ធំ​មួយ​ត្រូវ​បាន​កាច់​ឱ្យ​កោង​៕

  • ណា​សា​រកឃើញ​រលកសញ្ញារ​បស់​យានអវកាស​ស្ថិត​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​ព្រះអាទិត្យ

    ណា​សា​រកឃើញ​រលកសញ្ញារ​បស់​យានអវកាស​ស្ថិត​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​ព្រះអាទិត្យ

    ក្រុម​វិស្វករ​របស់​ណា​សា បានទទួល​រលកសញ្ញា​ពី Voyager 2 ដែល​នេះ​នាំមក​នូវ​ក្ដីសង្ឃឹម​នៅក្នុង​ការតភ្ជាប់​ទំនាក់​ទំនង​ឡើងវិញ​ជាមួយនឹង​យានអវកាស​នេះ​បាន​ឆាប់​ជាង​ច្រើន​ខែ ធៀប​នឹង​ការគ្រោងទុក។

    ជាង​មួយ​សប្ដាហ៍​បន្ទាប់ពី​បាន​ដាច់​ទំនាក់ទំនង​ជាមួយនឹង​យានអវកាស​អន្តរ​តារា Voyager 2 ក្រុម​អ្នកជំនាញ​របស់​ទីភ្នាក់ងារ​អវកាស​អាម៉េរិក (NASA) ក៏​ទទួលបាន​រលកសញ្ញា​ដែល​អាចឱ្យ​ពួកគេ​ភ្ជាប់​ទំនាក់ទំនង​ឡើងវិញ។ ការទទួលបាន​រលក​សញ្ញា​នេះ​កើតឡើង​កាលពី​ថ្ងៃទី 01 សីហា នៅពេល Voyager 2 កំពុង​ផ្លាស់​ទី​ឆ្លងកាត់​លំហ​អវកាស​ក្នុង​តំបន់​អន្តរ​តារា និង​មាន​ចម្ងាយ​ពី​ផែនដី​ចំនួន 19.9 ពាន់​លាន​គីឡូម៉ែត្រ។

    អ្នកជំនាញ​របស់​ណា​សា និយាយថា «សញ្ញា «ចង្វាក់បេះដូង» នេះ បង្ហើប​ឱ្យដឹងថា យាន Voyager 2 នៅតែ​ធ្វើ​សកម្មភាព»។

    ក្រោយពី​រលកសញ្ញា​ត្រូវបាន​បញ្ជាក់ ណា​សា​នឹង​សាកល្បង​បញ្ជូន​កូដ​បញ្ជា​យាន​ទៅកាន់ Voyager 2 ដើម្បីឱ្យ​វា​បង្វែរ​ទិស​របស់​អង់​តែ​ន​តម្រង់​មកកាន់​ផែនដី។ តាម​ធម្មតា កូដ​បញ្ជា​យាន​នេះ​ត្រូវការ​ពេល​ប្រហែល 18.5 ម៉ោង ទើប​ទៅដល់​យាន Voyager 2 ហើយ​ថែម​ប្រហែល 18.5 ម៉ោង​ទៀត ដើម្បីឱ្យ​មនុស្ស​អាច​ទទួលបាន​ទិន្នន័យ​ពី​យាន​នេះ។

    បើសិន​ការសាកល្បង​ខាងលើ​មិនបាន​ជោគជ័យ យាន Voyager 2 នឹង​តម្រង់ទិស​អង់​តែ​ន​របស់​វា​ឡើងវិញ​ដោយ​ខ្លួនឯង​នៅ​ថ្ងៃទី 15 តុលា 2023 ទៅតាម​ការកំណត់​នៅក្នុង​កម្មវិធី​ដែល​បំពាក់​លើ​យាន។

    ណា​សា​ឱ្យដឹងថា ពួកគេ​បាន​ដាច់​ទំនាក់ទំនង​ជាមួយនឹង​យាន Voyager 2 តាំងពី​ថ្ងៃទី 21 កក្កដា 2023 បន្ទាប់ពី​កូដ​បញ្ជា​យាន​មួយចំនួន​បានធ្វើឱ្យ​អង់​តែ​ន​របស់​យានអវកាស​នេះ ត្រូវ​បែរ​ល្អៀង​ពីមុខ​ព្រួញ​មកកាន់​ផែនដី​ប្រហែល 2 ឌឺ​ក្រេ។ កំហុស​នេះ​ធ្វើឱ្យ​ណា​សា​មិនអាច​ទទួល​ទិន្នន័យ​ដែល​បញ្ជូន​មកពី Voyager 2។ យានអវកាស​នេះ បច្ចុប្បន្នកំពុង​គោចរ​តែលតោល​នៅក្នុង​លំហ​អវកាស​ងងឹត ក្រោយពី​បាន​ហោះ​ផុតពី​តំបន់​ព្រំដែន​ខាងក្រៅ​របស់​ប្រព័ន្ធ​ព្រះអាទិត្យ​កាលពី​ខែវិច្ឆិកា​ឆ្នាំ 2018។

    យានអវកាស Voyager 1 និង Voyager 2 ត្រូវបាន​បាញ់​បង្ហោះ​កាលពី​ខី​សីហា និង​កញ្ញា ឆ្នាំ 1977 ក្នុងនោះ Voyager 2 ត្រូវបាន​បាញ់​បង្ហោះ​មុន។ យាន​ទាំងពីរ​នេះ​សុទ្ធតែ​បាន​ហោះ​កាត់​ពីមុខ​បណ្ដា​ភព​ដែល​នៅ​ជាយ​ប្រព័ន្ធ​ព្រះអាទិត្យ មុនពេល​ឆ្លងកាត់​ព្រំដែន​ឆ្ងាយ​បំផុត​របស់​តំបន់​ហេ​លី​អូ​ស្ពែ​រ (Heliosphere) ជា​ស្រទាប់​ក្រៅ​បង្អស់​នៃ​បរិយាកាស​ព្រះអាទិត្យ​ដែល​បែងចែក​ប្រព័ន្ធ​ព្រះអាទិត្យ​ពី​តំបន់​អន្តរ​តារា។

    យាន Voyager 1 បាន​ទៅដល់​តំបន់​អន្តរ​តារា​មុន ដោយបាន​ឆ្លងកាត់​ហេ​លី​អូ​ស្ពែ​រ​កាលពី​ខែសីហា 2012។ បច្ចុប្បន្ន យាន​នេះ​កំពុងស្ថិត​ឆ្ងាយ​ពី​ផែនដី 23.8 ពាន់​លាន​គីឡូម៉ែត្រ។ Voyager 1 និង Voyager 2 នៅសល់​ថាមពល​ដែល​អាចឱ្យ​ប្រើប្រាស់​បានរ​ហូត​ដល់​យ៉ាងតិច​ត្រឹម​ឆ្នាំ 2025។

    Voyager 1 និង Voyager 2 នឹង​នៅតែ​អាច​បន្ត​បំពេញបេសកកម្ម​ផ្ញើ​សារ​ទៅកាន់​ភាវៈ​រស់នៅក្នុង​ប្រព័ន្ធ​ផ្កាយ​នានា បន្ទាប់ពី​ពួកវា​អស់​ថាមពល ដោយសារ​តែមាន​បំពាក់​ថាស​ដែល​ផ្ទុក​សារ​ពី​មនុស្សលោក ក្នុងនោះ​មាន​ទាំង​សំឡេង​នានា និង​ផែនទី​ផ្កាយ​របស់​ផែនដី​ជាដើម៕

  • Messi មានកំណត់​ត្រា Guinness ច្រើនជាង Ronaldo

    Messi មានកំណត់​ត្រា Guinness ច្រើនជាង Ronaldo

    ស្ថាប័ន Guinness កាលពី​ថ្ងៃទី 01 សីហា ប្រកាសថា Lionel Messi កំពុង​កាន់កាប់​កំណត់ត្រា​ពិភពលោក​ចំនួន 41 ច្រើនជាង Cristiano Ronaldo ចំនួន​មួយ​កំណត់ត្រា។

    ក្នុងចំណោម​កំពូល​តារាបាល់ទាត់​ពិភពលោក Messi និង Ronaldo មានកំណត់​ត្រា​ពិភពលោក​ច្រើនជាងគេ ដោយមាន 81 កំណត់ត្រា​ ដែល​ត្រូវបាន Guinness ទទួលស្គាល់។ ក្រៅពីនេះ ពុំមាន​កីឡាករ​ដទៃ​រូប​ណា​ដែលមាន​កំណត់ត្រា​លើសពី 10។ ខ្សែប្រយុទ្ធ Robert Lewandowski ដែល​ឈរ​លំដាប់​ទី​បី​ដោយមាន 9 កំណត់ត្រា ខណៈ Kylian Mbappe មាន 5 និង Neymar មាន 4។

    កំណត់ត្រា​ថ្មី​បំផុត​របស់ Messi ដែល​ត្រូវបាន​ទទួលស្គាល់​ដោយ Guinness គឺ «កីឡាករ​ដែល​លេង​បាន​ច្រើន​ប្រកួត​បំផុត​នៅ World Cup» ដោយ​ចូលរួម​លេងបាន​ 26 ប្រកួត និង «កីឡាករ​ដែល​រកបាន​គ្រាប់​បាល់​ឈ្នះ​នៅ World Cup ច្រើនជាងគេ​ក្នុងតួនាទី​ជា​ប្រធាន​ក្រុម» ដោយ​រកបាន 7 គ្រាប់។ កំណត់ត្រា​ទាំងពីរ​នេះ​សុទ្ធតែ​ត្រូវបាន​សាង​ឡើង​នៅក្នុង​វគ្គ​ផ្ដាច់ព្រ័ត្រ World Cup កាលពី​ថ្ងៃទី 18 ធ្នូ 2022 ពេលដែល Messi រកបាន​ពីរ​គ្រាប់ ជួយ​ឱ្យ​អា​ហ្ស​ង់​ទីន​ក្លាយជា​ជើងឯក។

    នៅ World Cup 2022 Messi ក៏​ទទួលបាន​កំណត់ត្រា​មួយ​ផ្សេងទៀត​ពី Guinness នោះ​គឺ «កីឡាករ​ដំបូង​គេ​ដែល​បង្ក​ឱកាស​រកបាន​គ្រាប់​បាល់​នៅ World Cup ចំនួន 5 រដូវ​កាល។

    ចំណែក Ronaldo វិញ កំណត់ត្រា​ថ្មី​បំផុត​ដែល​បានទទួល​ពី Guinness គឺ «បុគ្គល​ដែលមាន​អ្នកតាមដាន​ច្រើនជាងគេ​នៅលើ Instagram» ដោយមាន​អ្នកតាមដាន​ជាង 565 លាន​នាក់ គិត​ត្រឹម​ថ្ងៃទី 24 មីនា 2023។ នៅថ្ងៃនោះ Ronaldo ក៏​ទទួលបាន​កំណត់ត្រា​មួយ​ផ្សេងទៀត គឺ «បុរស​ដែលមាន​អ្នកតាមដាន​ច្រើនជាងគេ​លើ Instagram»។ បច្ចុប្បន្ន ចំនួន​គណនី​ដែល​តាមដាន Ronaldo នៅលើ Instagram បាន​កើន​ឡើងដល់​ជាង 598 លាន​នាក់។

    Ronaldo ក៏​ធ្លាប់​បង្ហោះ​រូបថត​ស្ដីពី​កំណត់ត្រា Guinness មួយ​របស់ខ្លួន​នៅលើ​បណ្ដាញ​សង្គម ពេល CR7 យកឈ្នះ​លើ Ali Daei ដោយបាន​ក្លាយជា​កីឡាករ​ដែល​ទាត់​ចូល​ទី​បាន​ច្រើន​គ្រាប់​​បំផុត​សម្រាប់​ក្រុម​ជម្រើសជាតិ​។ Ronaldo រកបាន 123 គ្រាប់ នៅក្នុង 200 ប្រកួត​ដែល​បាន​ទាត់​ឱ្យ​ព័រទុយហ្កាល់៕

  • យានអវកាស​នៅក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​ព្រះអាទិត្យ​ដាច់​ទំនាក់​ទំនងជា​មួយណា​សា

    យានអវកាស​នៅក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​ព្រះអាទិត្យ​ដាច់​ទំនាក់​ទំនងជា​មួយណា​សា

    បន្ទាប់ពី​បានធ្វើឱ្យ​អង់​តែ​ន​របស់​យានអវកាស Voyager 2 បែរ​ទិស​ចេញពី​ផែនដី​ដោយ​អ​ចេតនា ណា​សា​​ក៏​ត្រូវ​ដាច់​ទំនាក់ទំនង​ជាមួយនឹង​យាន​ដែល​កំពុង​ស្ថិតក្នុង​តំបន់​អន្តរ​តារា​មួយគ្រឿង​នេះ យ៉ាងតិច​ក៏​រហូតដល់​ថ្ងៃទី 15 តុលា។

    ទីភ្នាក់ងារ​អវកាស​អាម៉េរិក (ណា​សា) បាន​ដាច់​ទំនាក់​ទំនងជា​បណ្ដោះអាសន្ន​ជាមួយនឹង​យានអវកាស Voyager 2 ជាយាន​​ដែល​ហោះ​ឆ្ងាយ​ពី​ផែនដី​បំផុត​លំដាប់​ទី​ពីរ ដោយ​​បច្ចុប្បន្នកំពុង​ផ្លាស់​ទី​ឆ្លងកាត់​លំហ​អវកាស​ក្នុង​តំបន់​អន្តរ​តារា និង​មាន​ចម្ងាយ​ពី​ផែនដី​ចំនួន 19.9 ពាន់​លាន​គីឡូម៉ែត្រ។ ណា​សា​ឱ្យដឹងថា ពួកគេ​បាន​ដាច់​ទំនាក់ទំនង​ជាមួយនឹង​យាន​នេះ​តាំងពី​ថ្ងៃទី 21 កក្កដា 2023 បន្ទាប់ពី​កូដ​បញ្ជា​យាន​មួយចំនួន​បានធ្វើឱ្យ​អង់​តែ​ន​របស់ Voyager 2 ត្រូវ​បែរ​ល្អៀង​ពីមុខ​ព្រួញ​មកកាន់​ផែនដី​ប្រហែល 2 ឌឺក្រេ។

    កំហុស​ខាងលើនេះ​ធ្វើឱ្យ​ណា​សា​មិនអាច​ទទួល​ទិន្នន័យ​ដែល​បញ្ជូន​មកពី Voyager 2។ យានអវកាស​នេះ បច្ចុប្បន្នកំពុង​គោចរ​តែលតោល​នៅក្នុង​លំហ​អវកាស​ងងឹត ក្រោយពី​បាន​ហោះ​ផុតពី​តំបន់​ព្រំដែន​ខាងក្រៅ​របស់​ប្រព័ន្ធ​ព្រះអាទិត្យ​កាលពី​ខែវិច្ឆិកា​ឆ្នាំ 2018។

    យោងតាម​ណា​សា បញ្ហា​ដាច់​ទំនាក់ទំនង​នេះ​គ្រាន់តែ​ជា​រឿង​​បណ្ដោះអាសន្ន។ Voyager 2 ត្រូវបាន​កំណត់ឱ្យ​កែតម្រូវ​ទិស​របស់​អង់​តែ​ន​ច្រើនដង​ក្នុង​មួយឆ្នាំ ដើម្បី​រក្សា​ទំនាក់ទំនង​ជាមួយនឹង​ផែនដី ក្នុង​គ្រា​ដែល​វា​ហោះ​កាន់តែ​ឆ្ងាយ។ តាម​ការគ្រោងទុក Voyager 2 នឹងធ្វើ​ការកែ​តម្រង់ទិស​របស់​អង់​តែ​ន​ម្ដងទៀត ​នៅ​ថ្ងៃទី 15 តុលា​ឆ្នាំ 2023 ពេលនោះ​ទំនាក់ទំនង​​រវាង​មនុស្ស​ជាមួយនឹង​យាន​នេះ​នឹង​ត្រូវបាន​ភ្ជាប់​ឡើងវិញ។

    យានអវកាស Voyager 1 និង Voyager 2 ត្រូវបាន​បាញ់​បង្ហោះ​កាលពី​ខី​សីហា និង​កញ្ញា ឆ្នាំ 1977 ក្នុងនោះ Voyager 2 ត្រូវបាន​បាញ់​បង្ហោះ​មុន។

    ថាស​ដែល​ផ្ទុក​សារ​ពី​មនុស្សលោក​នៅ​លើ​យាន​អវកាស​ Voyager

    យាន​ទាំងពីរ​នេះ​សុទ្ធតែ​បាន​ហោះ​កាត់​ពីមុខ​បណ្ដា​ភព​ដែល​នៅ​ជាយ​ប្រព័ន្ធ​ព្រះអាទិត្យ មុនពេល​ឆ្លងកាត់​ព្រំដែន​ឆ្ងាយ​បំផុត​របស់​តំបន់​ហេ​លី​អូ​ស្ពែ​រ (Heliosphere) ជា​ស្រទាប់​ក្រៅ​បង្អស់​នៃ​បរិយាកាស​ព្រះអាទិត្យ​ដែល​បែង​ចែក​​ប្រព័ន្ធ​ព្រះអាទិត្យ​ពី​តំបន់​អន្តរ​តារា។

    យាន Voyager 1 បាន​ទៅដល់​តំបន់​អន្តរ​តារា​មុន ដោយបាន​ឆ្លងកាត់​ហេ​លី​អូ​ស្ពែ​រ​កាលពី​ខែសីហា 2012។ បច្ចុប្បន្ន យាន​នេះ​កំពុងស្ថិត​ឆ្ងាយ​ពី​ផែនដី 23.8 ពាន់​លាន​គីឡូម៉ែត្រ។ យោងតាម​ណា​សា យាន Voyager 1 និង Voyager 2 នៅសល់​ថាមពល​ដែល​អាចឱ្យ​ប្រើប្រាស់​បានរ​ហូត​ដល់​យ៉ាងតិច​ត្រឹម​ឆ្នាំ 2025។

    បើ​ទោះ​អស់​ថាមពល​ក៏ដោយ ពួកវា​នៅតែ​អាច​បន្ត​បំពេញបេសកកម្ម​ផ្ញើ​សារ​ទៅកាន់​ភាវៈ​រស់នៅក្នុង​ប្រព័ន្ធ​ផ្កាយ​នានា។ ព្រោះថា នៅលើ​យាន​ទាំងនេះ​មាន​បំពាក់​ថាស​ដែល​ផ្ទុក​សារ​ពី​មនុស្សលោក ក្នុងនោះ​មាន​ទាំង​សំឡេង​នានា និង​ផែនទី​ផ្កាយ​របស់​ផែនដី​ផងដែរ៕

  • ប្រហោង​ខ្មៅ​ខ្នាត​យក្ស​បាញ់​ចង្កោម​ថាមពល​កម្រិត​ខ្ពស់​សំដៅចំ​ផែនដី

    ប្រហោង​ខ្មៅ​ខ្នាត​យក្ស​បាញ់​ចង្កោម​ថាមពល​កម្រិត​ខ្ពស់​សំដៅចំ​ផែនដី

    បេសកកម្ម​មួយ​របស់​ណា​សា ធ្វើការ​សង្កេតមើល​ប្រហោង​ខ្មៅ (Black Hole) ខ្នាត​យក្ស​មួយ​ដែល​បាញ់​ចង្កោម​រលក​ថា​ម​ពល​កម្រិត​ខ្ពស់​សំដៅចំ​ផែនដី​ពី​ចម្ងាយ 400 លាន​ឆ្នាំ​ពន្លឺ។

    បណ្ដា​ប្រហោង​ខ្មៅធំៗដែល​កំពុង​ធ្វើ​សកម្មភាព ហើយ​មាន​ថាស​វត្ថុ​ធាតុ​វិលជុំ​វិញ គេ​ហៅថា Accretion disk (ថាស​បន្ថែម​ថាមពល) ដែលជា​ប្រភព «ចំណី» សម្រាប់​ការពង្រីក​មាឌ​របស់​ប្រហោង​ខ្មៅ។ វត្ថុ​ធាតុ​ខ្លះ​ដែល​ប្រហោង​ខ្មៅ​មិនអាច​លេប​បាន​ទាំងអស់ ក៏ត្រូវ​បាន​បញ្ជូន​ទៅកាន់​ប៉ូល​នានា ហើយ​ក្រោយមក​ក៏​បាញ់​ចេញទៅ​ក្រៅ​ក្នុង​ល្បឿន​ជិត​ស្មើនឹង​ល្បឿន​ពន្លឺ។

    ដំណើរការ​ខាងលើនេះ បង្កើតបានជា​វិទ្យុសកម្ម​អេ​ឡិច​ត្រូ​ម៉ាញ៉េ​ទិច​ដែលមាន​ពន្លឺ​ភ្លឺ​ខ្លាំង និង​មាន​ថាមពល​ខ្ពស់។ នៅក្នុង​ករណី​ដែល​ណា​សា​ទើបតែ​បាន​រកឃើញ​នាពេលថ្មីៗនេះ ចង្កោម​ពន្លឺ​កំពុង​ជះ​មកកាន់​ផែនដី​នៅក្នុង​ព្រឹត្តិការណ៍​ដែល​អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​ហៅថា blazar។ នេះ​បើតាម Live Science ចុះផ្សាយ​កាលពី​ថ្ងៃទី 30 កក្កដា 2023។

    រូបភាព​បង្ហាញ​ពី​ចង្កោម​ពន្លឺ​ដែល​ជះ​ពី blazar Markarian 421

    Blazar ដែលមាន​ឈ្មោះថា Markarian 421 ស្ថិតនៅក្នុង​កញ្ចុំ​ផ្កាយ Ursa Major ត្រូវបាន​សង្កេត​ដោយ​បេសកកម្ម Imaging X-ray Polarimetry Explorer (IXPE) របស់​ណា​សា ដែល​ត្រូវបាន​បាញ់​បង្ហោះ​កាលពី​ឆ្នាំ 2021។

    ចង្កោម​ពន្លឺ blazar ខាងលើ អូសបន្លាយ​យ៉ាង​វែង​នៅក្នុង​ទី​អវកាស​ក្នុង​រយៈ​ចម្ងាយ​រាប់លាន​ឆ្នាំ​ពន្លឺ ប៉ុន្តែ​ដើមហេតុ​ដែល​បង្កើត​វា​ឡើង មិនទាន់​ត្រូវ​បានដឹង​ច្បាស់​នៅឡើយ។

    អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​ក៏​គ្រោង​នឹង​បន្ត​សង្កេតមើល Markarian 421 ក៏ដូចជា​កំណត់​អត្តសញ្ញាណ​របស់ balzar ដទៃទៀត​ដែលមាន​ចំណុច​ពិសេស​ដូចគ្នា Markarian 421 ដើម្បី​ស្វែងយល់​អំពី​យន្តការ​នៅ​ពីក្រោយ​បាតុភូត​នេះ៕

  • AI បង្កើត​រូបភាព​ដូច​ថត​ក្នុង​ស្ទូឌីយូ កំពុង​ធ្វើឱ្យ​កក្រើក​ប្រទេស​ចិន

    AI បង្កើត​រូបភាព​ដូច​ថត​ក្នុង​ស្ទូឌីយូ កំពុង​ធ្វើឱ្យ​កក្រើក​ប្រទេស​ចិន

    Miaoya ដែលជា​កម្មវិធី​បង្កើត​រូបភាព​នៅក្នុង WeChat កំពុង​ក្លាយជា AI (បញ្ញា​សិប្បនិម្មិត) ដែលមាន​ការពេញនិយម​ខ្លាំង​នៅ​ប្រទេស​ចិន បើ​ទោះ​អ្នកប្រើប្រាស់​ត្រូវ​បង់ថ្លៃ 9.9 យន់​ (1.39 ដុល្លារ​អាម៉េរិក) ពេល​ចូល​បង្កើត​រូបភាពម្ដងៗ។

    កម្មវិធី​ខាងលើនេះ​ត្រូវបាន​បង្ហាញខ្លួន​កាលពី​ថ្ងៃទី 17 កក្កដា 2023 នៅលើ​បណ្ដាញ​សង្គម WeChat របស់​ចិន។ នេះ​គឺជា​កម្មវិធី​ដែល​បង្កើតឡើង​ដោយ​ក្រុមហ៊ុន Weixu Internet Technology នៅ​ប្រទេសចិន។

    Miaoya អនុញ្ញាតឱ្យ​អ្នកប្រើប្រាស់​ដំឡើង​រូបថត​ផ្ទៃ​មុខជា​លើកដំបូង ហើយ​បន្ទាប់មក​គឺ​កម្រង​រូបថត 20 សន្លឹក​ដែល​ថតថ្មីៗបំផុត។ AI នឹង​ចាត់ចែង​បំប្លែង​រូប​ទាំង​នេះ​​ឱ្យទៅជា​រូបភាព​ស្ដង់ដា រួម​នឹង​រូប​ភាព​បែប​ថត​ក្នុង​ស្ទូ​ឌី​យោ។

    «លទ្ធផល​ពិតជា​ដូច​ខ្លាំង​ទៅនឹង​ការថត​ក្នុង​ហាង» Zhang Yichang រស់នៅក្នុងខេត្ត Zhejiang ប្រទេស​ចិន និយាយ​អំពី​រូប​របស់​នាង​ដែល AI របស់ Miaoya បាន​បំប្លែង។

    យោងតាម SCMP ដោយសារ​តែមាន​អ្នកប្រើប្រាស់​ច្រើន កម្មវិធី​ខាងលើ​ក៏មាន​បញ្ហាយឺតយ៉ាវ​ជា​ញឹកញាប់។ អ្នកលេង​បណ្ដាញ​សង្គម​ខ្លះ​ថា ត្រូវ​រង់ចាំ​ដល់ 24 ម៉ោង ទើប​អាច​ទទួលបាន​រូបភាព​របស់ខ្លួន។ តំណាង​របស់​ក្រុមហ៊ុន​ខាងលើ​ក៏​ចេញមក​ទទួលស្គាល់​បញ្ហា ហើយ​ថា កំពុង​ដោះស្រាយ។

    ទោះជា​យ៉ាងណាក៏ដោយ រូបភាព​ដែល AI របស់ Miaoya បង្កើតឡើង មិនមែន​សុទ្ធតែ​ស្អាត​ទាំង​អស់​នោះទេ។ វា​នៅមាន​បញ្ហា​ដែល​អ្នកប្រើប្រាស់​មិន​ចង់បាន​ផងដែរ។ ក្នុងនោះ​មានដូចជា រូប​ខ្លះ​មាន​ដៃ​ធំ​ជាង​ធម្មតា។ល។

    AI កំពុងតែ​ធ្វើឱ្យ​កក្រើក​ពិភពលោក បន្ទាប់ពី ChatGPT របស់ OpenAI ត្រូវបាន​ដាក់ឱ្យ​ប្រើប្រាស់។ ទន្ទឹមនឹង​ផលប្រយោជន៍​ដ៏​ច្រើន​ដែល AI បាន និង​កំពុង​ផ្ដល់​ឱ្យ ពិភពលោក​ក៏​កំពុង​ប្រឈម​នឹង​បញ្ហា​ដែល​កើតឡើង​ដោយសារ AI។ ចាប់ពី​មាន AI មនុស្ស​ជាច្រើន​បាន​បាត់បង់​ការងារ ពិសេស​គឺក្រុម​​វិចិត្រករ អ្នក​និពន្ធ​រឿងខ្លីៗ និង​អ្នក​សរសេរ​កម្មវិធី​កុំព្យូទ័រ​ជាដើម៕

  • ទួ​រ​ប៊ី​ន​ខ្យល់​ធ្វើ​ពី​ឈើ​ដែល​ខ្ពស់​ជាងគេ​លើ​ពិភពលោក

    ទួ​រ​ប៊ី​ន​ខ្យល់​ធ្វើ​ពី​ឈើ​ដែល​ខ្ពស់​ជាងគេ​លើ​ពិភពលោក

    ក្រុម​អ្នកជំនាញ​របស់​ក្រុមហ៊ុន Modvion នៅ​ប្រទេស​ស៊ុយអែត កំពុងតែ​ប្រើប្រាស់​ភាព​ធន់​របស់​ឈើ ដើម្បី​បង្កើត​​​កង្ហារ​​ផលិត​អគ្គិសនី​ពី​កម្លាំង​ខ្យល់។

    ទួ​រ​ប៊ី​ន​ខ្យល់​ធ្វើ​ពី​ឈើ​ខ្ពស់​ជាងគេ​លើ​ពិភពលោក​របស់ Modvion ត្រូវបាន​ផលិតឡើង​ទៅតាម​ការបញ្ជា​ទិញ​ពី​ក្រុមហ៊ុន​ថាមពល Varberg Energi នៅ​ប្រទេស​ស៊ុយអែត។ កង្ហារ​ផលិត​អគ្គិសនី​ពី​កម្លាំង​ខ្យល់​​នេះ​មាន​កម្ពស់ 150 ម៉ែត្រ បើ​គិត​ទាំង​ប្រវែង​របស់​ស្លាប​កង្ហារ។  ទួ​រ​ប៊ី​ន​នេះ​ត្រូវបាន​ផលិត​ជា​ម៉ូឌុល និង​អាច​ដំ​ឡើងជា​រូបរាង​ចុងក្រោយ​ដោយ​ប្រើប្រាស់​កាវ​ពិសេស ជំនួស​ឱ្យ​ខ្ចៅ។

    តាម​គម្រោង កង្ហារ​ផលិត​អគ្គិសនី​ពី​ថាមពល​​ខ្យល់​ដែលមាន​កម្លាំង 2 ម៉េ​ហ្គា​វ៉ា​ត់​នេះ នឹងត្រូវ​បាន​ដឹក​ទៅកាន់ Skara នៃ​ប្រទេស​ស៊ុយអែត​ នៅក្នុង​ឆ្នាំនេះ។

    បន្ទាប់ពី​ឈប់​ដំណើរការ ទួរប៊ីនខ្យល់​​នេះ​អាច​ត្រូវបាន​ប្រើប្រាស់​ឡើងវិញ​នៅក្នុង​គម្រោង​ដទៃ។ កន្លង​មក ក្រុមហ៊ុន Modvion ក៏បាន​ដំឡើង​ទួ​រ​ប៊ី​ន​ឈើ​គំរូ​មួយ​ដែល​ផលិត​កាលពី​ឆ្នាំ 2020 នៅលើ​កោះ Bjorko របស់​ប្រទេស​ស៊ុយអែត៕

  • ភ្នំភ្លើង​ធំជាងគេ​ក្នុង​ប្រព័ន្ធ​ព្រះអាទិត្យ​ធ្លាប់ជា​កោះ​នៅ​កណ្ដាល​សមុទ្រ

    ភ្នំភ្លើង​ធំជាងគេ​ក្នុង​ប្រព័ន្ធ​ព្រះអាទិត្យ​ធ្លាប់ជា​កោះ​នៅ​កណ្ដាល​សមុទ្រ

    ភ្នំភ្លើង Olympus Mons ដែលមាន​កម្ពស់ 25 គីឡូម៉ែត្រ នៅលើ​ផ្ទៃ​ភព​អង្គារ ទំនងជា​ធ្លាប់​ស្ថិតនៅ​កណ្ដាល​មហាសាគរ។

    ពេល​ភព​អង្គារ​នៅ​ក្មេង និង​ពេញ​ដោយ​ទឹក​កាលពី​រាប់ពាន់​លាន​ឆ្នាំមុន ភ្នំភ្លើង​ខ្នាត​ធំ Olympus Mons ទំនង​ជាមាន​រូបរាង​ដូច​ទៅនឹង​ភ្នំភ្លើង Stromboli ឬ Savai’l នៅលើ​ផែនដី ប៉ុន្តែ​ធំ​ជាង​ឆ្ងាយ។ ការវិភាគ​ថ្មី​ត្រូវបាន​ប្រកាស​លើ​ទស្សនាវដ្ដី Earth and Planetary Science Letters ដែល​បង្ហាញ​អំពី​ចំណុច​ប្រហាក់ប្រហែលគ្នា​រវាង​ភ្នំភ្លើង Olympus Mons និង​បណ្ដា​កោះ​ភ្នំភ្លើង​សកម្ម​នៅលើ​ផែនដី ផ្ដល់​អំណះអំណាង​ថ្មី​ស្ដីពី​អតីតកាល​ដែល​ពេញ​ដោយ​ទឹក​រាវ​របស់​ភព​អង្គារ។ នេះ​បើតាម Science Alert ចុះផ្សាយ​កាលពី​ថ្ងៃទី 27 កក្កដា 2023។

    ក្រុម​អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​មកពី​សាកលវិទ្យាល័យ Paris-Saclay នៅ​ប្រទេស​បារាំង បានឱ្យដឹងថា ផ្នែក​ខាងលើ​នៃ​ចង្កេះភ្នំ​ដែលមាន​កម្ពស់ 6 គីឡូម៉ែត្រ ព័ទ្ធជុំវិញ​ភ្នំភ្លើង Olympus Mons ទំនងជា​បានកើត​ឡើង​ដោយសារ​កំ​អែ​ភ្នំភ្លើង​ហូរ​ចូលទៅក្នុង​ទឹក​រាវ នៅពេល​រចនាសម្ព័ន្ធ​នេះ​គឺជា​កោះ​ភ្នំភ្លើង​ដែល​ធ្វើ​សកម្មភាព​អំឡុងពេល​ប្រហែល​នៅ​ចុង​យុគសម័យ Noachian និង​ដើម​យុគសម័យ Hesperian។

    Olympus Mons គឺជា​ភ្នំភ្លើង​ដែលមាន​រូបរាង​ដូច​ខែល​បុរាណ កម្ពស់ 25 គីឡូម៉ែត្រ និង​លាតសន្ធឹង​លើ​ផ្ទៃដី​ដែល​ធំ​ប៉ុន​ប្រទេស​ប៉ូឡូញ។ នេះ​មិន​ត្រឹមតែ​ជា​ភ្នំភ្លើង​ធំ​បំផុត ប៉ុន្តែ​ក៏​ជា​ភ្នំភ្លើង​ខ្ពស់បំផុត​ផងដែរ នៅក្នុង​ប្រព័ន្ធ​ព្រះអាទិត្យ។ ជើងភ្នំ​ភ្លើង​នេះ​មិន​ដូច​ទៅនឹង​ជើងភ្នំ​ធម្មតា​នៅលើ​ដីគោក ព្រោះថា នៅក្នុង​រយៈកម្ពស់​ប្រហែល 6 គីឡូម៉ែត្រ មាន​ជញ្ជាំង​ថ្ម​ឈរ​ត្រង់ ព័ទ្ធ​ស្ទើរតែ​ជុំ​ភ្នំ និង​ចាក់​ចុះ​ត្រង់​ទៅ​ក្រោម។ ប្រភព​នៃ​ជញ្ជាំង​ថ្មភ្នំ​ចាក់​ចុះ​ត្រង់នេះ នៅតែ​ជា​រឿង​អាថ៌កំបាំង​នៅឡើយ។

    បច្ចុប្បន្ន ភព​អង្គារ​គឺជា​ទីឋាន​ដ៏​សែន​សោះកក្រោះ គ្មាន​ទឹក និង​ពេញ​ដោយ​ខ្សាច់ ធូលី។ ទឹក​នៅលើ​ផ្ទៃ​របស់​ភព​នេះ នៅមាន​ខ្លះ​ដែរ តែ​នៅក្នុង​ទម្រង់​ទឹកកក។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ បាន​រកឃើញ​ភ័ស្ដុតាង​ជា​បន្តបន្ទាប់​ដែល​បង្ហាញថា ទឹក​រាវ​ធ្លាប់​គ្របដណ្ដប់​ពាសពេញ​ផ្ទៃ​ភព​អង្គារ៕

     

  • អង្គការសហប្រជាជាតិ​ព្រមាន​អំពី​យុគសម័យ «ដុត​កម្លោច​ទូទាំង​សកលលោក»

    អង្គការសហប្រជាជាតិ​ព្រមាន​អំពី​យុគសម័យ «ដុត​កម្លោច​ទូទាំង​សកលលោក»

    អគ្គលេខាធិការ​នៃ​អង្គការសហប្រជាជាតិ លោក Antonio Guterres យល់ថា យុគសម័យ​ឡើងក​ម្ដៅ​ទូទាំង​សកលលោក​បានបញ្ចប់ ហើយ​ពិភពលោក​ចាប់ផ្ដើម​ចូលដល់ «យុគសម័យ​ដុត​កម្លោច»។

    «អាកាសធាតុ​ប្រែប្រួល​កំពុង​កើតមានឡើង​យ៉ាង​អាក្រក់ ប៉ុន្តែ​នោះ​គ្រាន់តែ​ជាការ​ចាប់ផ្ដើម​ប៉ុណ្ណោះ» លោក Guterres ប្រកាស​កាលពី​ថ្ងៃទី 27 កក្កដា​ដូច្នេះ និង​បន្តថា «នៅតែ​អាច​គ្រប់គ្រង​កំណើន​សីតុណ្ហភាព​ទូទាំង​សកលលោក​ក្នុង​កម្រិត 1.5 អង្សា​សេ និង​ចៀស​ផុតពី​សេណារីយោ​ស្ដីពី​ការប្រែប្រួល​អាកាសធាតុ​អាក្រក់​បំផុត។ ប៉ុន្តែ យើង​ត្រូវតែ​ធ្វើ​សកម្មភាព​ឱ្យបាន​ខ្លាំងក្លា​ជាបន្ទាន់»។

    ការព្រមាន​នេះ​ត្រូវបាន​ធ្វើឡើង​បន្ទាប់ពី​ក្រុម​អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​បញ្ជាក់ថា បី​សប្ដាហ៍​កន្លងទៅនេះ​គឺជា​ពេលដែល​ផែនដី​មាន​កម្ដៅ​ខ្ពស់បំផុត​មិន​ធ្លាប់មាន​ពីមុន។ ខែកក្កដា​ឆ្នាំ​នេះ កំពុងស្ថិត​ក្នុង​ជំហាន​ក្លាយទៅជា​ខែ​ដែលមាន​អាកាសធាតុ​ក្ដៅ​ជាងគេ​បង្អស់​ក្នុង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​របស់​មនុស្សជាតិ។

    លោក Guterres ក៏បាន​អំពាវនាវ​សូម​ឱ្យ​​អ្នកនយោបាយ ធ្វើ​សកម្មភាព​ជាបន្ទាន់។ «ខ្យល់អាកាស​មិនអាច​ដកដង្ហើម​បាន កម្ដៅ​មិនអាច​ទ្រាំ​បាន ផលចំណេញ​ពី​ឥន្ធនៈ​ហ្វូ​ស៊ី​ល និង​ការ​អង្គុយ​នៅ​ស្ងៀម មិន​ធ្វើ​សកម្មភាព ​គឺជា​រឿង​ដែល​មិនអាច​ទទួលយកបាន។ មេដឹកនាំ​ត្រូវតែ​ជា​អ្នក​ដើរនាំមុខ​គេ។ មិនអាច​ពន្យារពេល មិនអាច​ប្រើ​លេស មិនអាច​រង់ចាំ​អ្នកផ្សេង​ធ្វើ​មុន ព្រោះថា មិនមាន​ពេល​ទៀត​នោះទេ»។

    អគ្គលេខាធិការ​នៃ​អង្គការសហប្រជាជាតិ​អះអាងថា ការប្រើប្រាស់​ថាមពល​កកើត​ឡើងវិញ​ប្រកបដោយ​ភាពខ្លាំង​ក្លា និងការ​​កែសម្រួល​ក្នុង​វិស័យ​មួយចំនួន មាន​វិស័យ​ដឹកជញ្ជូន​ជាដើម បង្ហាញថា មាន​ភាពជឿនលឿន ប៉ុន្តែ​សុទ្ធតែ​មិនទាន់បាន​ឆ្ងាយ និង​លឿន​គ្រប់គ្រាន់​នៅឡើយ ហើយ​នៅតែ​ត្រូវការ​បន្ថែម​ល្បឿន​បន្តទៀត៕