កិច្ចសម្ភាស Harry – Meghan បានបង្កឱ្យមានហានិភ័យបែកបាក់ក្នុង «គ្រួសារ» នៃក្រុមប្រទេសរបស់សម្ព័ន្ធកុម្ម៉ង់វែល (Commonwealth of Nations) ជាសមាគមដែលមានប្រទេសចំនួន 54 ដែលភាគច្រើនគឺជាអតីតប្រទេសក្រោមអាណានិគមអង់គ្លេស។
ក្នុងបណ្ដាប្រទេសដែលមានទំនាក់ទំងជាប្រវត្តិសាស្ត្រជាមួយចក្រភពអង់គ្លេស ការចោទប្រកាន់របស់អតីតព្រះអង្គម្ចាស់ Harry និងនាង Meghan ដែលថា មាន «សមាជិករាជរង្សខ្លួនមានការព្រួយបារម្ភថា កូនៗរបស់ពួកគេនឹងមានសម្បុរស្បែកពណ៌ខ្មៅ» នោះ បាននាំឱ្យមានការលើកឡើងនូវសំណួរជាច្រើន៖ «តើប្រទេសទាំងនោះ (ប្រទេសដែលស្ថិតក្នុងសម្ព័ន្ធប្រជាជាតិកុម្ម៉ង់វែល) ពិតជាចង់ភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងស្អិតល្មួតជាមួយអង់គ្លេស និងរាជវាំងអង់គ្លេស ឬទេ?»។
សូមបញ្ជាក់ថា មហាក្សត្រី Elizabeth ទីពីរ មិនត្រឹមតែជាមេដឹកនាំរបស់អង់គ្លេសប៉ុណ្ណោះទេ តែក៏ជាមេដឹកនាំរបស់កុម្ម៉ង់វែល ដែលជាសមាគមអន្តររដ្ឋាភិបាលមួយដែលមានការចូលរួមរបស់ប្រទេសអង់គ្លេស និងប្រទេសចំនួន 53 ផ្សេងទៀត ដែលសុទ្ធសឹងតែធ្លាប់ជាប្រទេសស្ថិតក្រោមអាណានិគមរបស់អង់គ្លេស។ សម្ព័ន្ធនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយប្រកាសមួយនាទីក្រុងឡុងដ៍កាលពីឆ្នាំ 1949 ដែលកំណត់ថា ប្រទេសជាសមាជិក «មានសេរីភាព និងសមភាព»។ មហាក្សត្រីរបស់អង់គ្លេសគឺជានិមិត្តរូបនៃសម្ព័ន្ធនេះ។ ក្រៅពីអង់គ្លេស មហាក្សត្រី Elizabeth ទីពីរ ក៏ជាក្សត្រីរបស់ប្រទេសចំនួន 15 ទៀតដែលស្ថិតក្នុងសម្ព័ន្ធកុម្ម៉ង់វែលនេះដែរ (រួមមានប្រទេស Antigua and Barbuda, Australia, the Bahamas, Barbados, Belize, Canada, Grenada, Jamaica, New Zealand, Papua New Guinea, St. Kitts and Nevis, St. Lucia, St. Vincent and the Grenadines, the Solomon Islands, និងប្រទេស Tuvalu)។
កិច្ចសម្ភាសរបស់អតីតព្រះអង្គម្ចាស់ Harry របស់អង់គ្លេស និងនាង Meghan ត្រូវបានចាក់ផ្សាយលើទូរទស្សន៍អាមេរិក កាលពីយប់ថ្ងៃទី 7 មីនា មុនទិវានៃសម្ព័ន្ធប្រជាជាតិកុម្ម៉ង់វែល 8 មីនា។ អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីអូស្ត្រាលី Malcolm Turnbull បាននិយាយថា ការបង្ហើបឱ្យដឹងនៅក្នុងកិច្ចសម្ភាសនេះគឺជាមូលហេតុដែលប្រទេសនេះអាចកាត់ផ្ដាច់ទំនាក់ទំនងជាលក្ខណធម្មនុញ្ញជាមួយនឹងរបបរាជាធិបតេយ្យអង់គ្លេស។
«យើងគួរតែបញ្ឈប់ នៅពេលសម័យកាលកាន់អំណាចរបស់មហាក្សត្រីបានបញ្ចប់» លោក Turnbull និយាយដូច្នេះ។ «តើយើងពិតជាចង់ឱ្យមនុស្សម្នាក់មកធ្វើជាមេដឹកនាំប្រទេសរបស់ខ្លួន ព្រោះតែអ្នកនោះជាក្សត្រា ឬក្សត្រីរបស់អង់គ្លេស?»។
តម្លៃរបស់សម្ព័ន្ធកុម្ម៉ង់វែល ធ្លាប់ត្រូវបានលើកយកមកជជែកវែកញែកជាច្រើនលើកមកហើយ ក្នុងនោះ ក្រុមអ្នករិះគន់បានចោទសួរថា តើបណ្ដាប្រទេស និងប្រជាជាតិដែលធ្លាប់ស្ថិតក្រោមអាណានិគម និងធ្លាប់ត្រូវបានកៀបសង្កត់ គួរតែបន្តទំនាក់ទំនងដូច្នេះជាមួយនឹងប្រទេសអង់គ្លេស ឬទេ?
គោលបំណងនៃការបង្កើតសម្ព័ន្ធកុម្ម៉ង់វែល គឺដើម្បីកែលម្អទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ប៉ុន្តែ ទំនាក់ទំនងរបស់អង់គ្លេសជាមួយបណ្ដាប្រទេសជាសមាជិក ត្រូវបានកំហុសឆ្គងក្នុងការទូត និងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃជំនាន់អាណានិគម ធ្វើឱ្យល្អក់កករ។ ក្នុងសុន្ទរកថាអបអរទិវាសម្ព័ន្ធកុម្ម៉ង់វែល កាលពីថ្ងៃទី 8 មីនា មហាក្សត្រីអង់គ្លេសបានសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើ «ស្មារតីរួបរួម»។
កិច្ចសម្ភាសរបស់អតីតអង្គម្ចាស់ Harry និងអ្នកម្នាង Meghan «ជួយឱ្យយើងអាចមើលឃើញលម្អិតជាងមុន» អំពីតម្លៃរបស់សម្ព័ន្ធកុម្ម៉ង់វែល នេះបើតាម Nicholas Sengoba ដែលជាអ្នកកាសែតប្រចាំប្រទេសអ៊ូហ្គង់ដា អតីតប្រទេសក្រោមអាណានិគមរបស់អង់គ្លេស។
លោក Nicholas Sengoba និយាយថា នៅប្រទេសអ៊ូហ្គង់ដា នៅមាន «បញ្ហាជាច្រើនមិនទាន់ដោះស្រាយ» ទាក់ទិននឹងទង្វើរំលោភបំពានកាលពីជំនាន់អាណានិគម និងបានចោទសួរ ក្រោយពីមានកិច្ចសម្ភាសខាងលើ ថា «តើមេដឹកនាំបណ្ដាប្រទេសក្នុងសម្ព័ន្ធកុម្ម៉ង់វែល គួរមានមោទកភាពនៅពេលបានទទួលទានអាហារពេលយប់ជាមួយសមាជិករបស់រាជវង្សអង់គ្លេស ឬយ៉ាងណា?»។
ចំណែកភាគីខាងរាជវាំង Buckingham វិញ បានប្រតិកម្មថា ការចោទប្រកាន់របស់ Harry និង Meghan ទាក់ទងនឹងបញ្ហារើសអើងពូជសាសន៍នៅក្នុងរាជវាំងអង់គ្លេស នោះ នឹងត្រូវបានដោះស្រាយដោយឡែក។ នាង Meghan មានឪពុកជាជនជាតិស្បែកខ្មៅ រីឯម្ដាយជាជនជាតិស្បែកស។
ក្រោយកិច្ចសម្ភាសរបស់ Harry និង Meghan ប្រជាជននៅអាហ្វ្រិក មានការប្រតិកម្មយ៉ាងខ្លាំងក្លា។ «ប្រទេសអង់គ្លេស និងរាជវាំង គឺបែបនេះ។ គ្រប់គ្នាសង្ឃឹមអ្វីទៀត? ពួកគេធ្លាប់កៀបសង្កត់យើងអស់ជាច្រើនឆ្នាំ» អ្នកលេង Twitter នៅអាហ្វ្រិកខាងត្បូងម្នាក់ បង្ហោះសារយ៉ាងដូច្នេះ។
Mohammed Groenewald ជាអ្នកដែលធ្លាប់បាននាំ Harry និង Meghan ទៅទស្សនកិច្ចវិហារអ៊ីស្លាមមួយនៅទីក្រុង Cape Town បាននិយាយថា កិច្ចសម្ភាសខាងលើ បានរំលឹក និងលាតត្រដាងឡើងវិញអំពីបញ្ហា «រើសអើងពូជសាសន៍របស់ចក្រពត្តិអង់គ្លេស»។ លោកបន្ថែមថា បញ្ហានេះ «បានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់លាស់ហើយ»។
កេនយ៉ាគឺជាអតីតប្រទេសក្រោមអាណានិគមដែលក្សត្រី Elizabeth ធ្លាប់មកធ្វើទស្សនកិច្ចកាលពីឆ្នាំ 1952 ក្នុងនាមជាមហាក្សត្រី។ «យើងមានការខឹងខ្លាំងណាស់នៅពេលបានដឹងថា ប្អូនស្រីមានដើមកំណើតអាហ្វ្រិក ត្រូវគេធ្វើបាបដោយសារតែនាងជាជនជាតិស្បែកខ្មៅ» Sylvia Wangari ជាពលរដ្ឋម្នាក់នៅរដ្ឋធានី Nairobi និយាយអំពីនាង Meghan។ Wangari បន្ថែមថា កាលពីក្សត្រី Elizabeth មកធ្វើទស្សនកិច្ចកេនយ៉ា ប្រជាជនប្រទេសនេះមិនបាន «សំដែងឥរិយាបថប្រកាន់ពូជសាសន៍អ្វីឡើយ»។
ចំណែកនាយករដ្ឋមន្ត្រីកាណាដា លោក Justin Trudeau វិញ បាននិយាយថា «មិនគួរបោះបង់កត្តាណាមួយភ្លាមៗ និងចាប់ផ្ដើមជាថ្មីនោះទេ»។ រីឯ Jagmeet Singh ដែលជាមេដឹកនាំបក្សប្រជាធិបតេយ្យថ្មី (New Democratic Party) វិញ បាននិយាយថា របបរាជាធិបតេយ្យ «មិនមានប្រយោជន៍អ្វីដល់ជីវភាពប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាជនកាណាដានោះឡើយ»។
កិច្ចសម្ភាសរបស់ Harry និង Meghan មិនបានចាក់បញ្ចាំងលើកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ឥណ្ឌា ដែលជាប្រទេសមួយមានមនុស្សរស់នៅច្រើនជាងគេបង្អស់នៅក្នុងសម្ព័ន្ធកុម្ម៉ង់វែល ដោយមានប្រជាជនសរុបជាង 1.3 លាននាក់។ ក៏ប៉ុន្តែ សារព័ត៌មាននានានៅតែមានការចុះផ្សាយអំពីប្រតិកម្មអវិជ្ជមានចំពោះរាជវង្សអង់គ្លេស។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ «សម្ព័ន្ធកុម្ម៉ង់វែលពិតជាមានសារសំខាន់សម្រាប់រាជវង្សអង់គ្លេស ព្រោះវាបង្ហាញថា ពួកគេបានគ្រប់គ្រងប្រទេស និងតំបន់ជាច្រើន ប៉ុន្តែ ចំណែកពួកយើង យ៉ាងណាទៅវិញ? ខ្ញុំមិនយល់សោះថា ហេតុអ្វីបានជាយើងនៅតែស្ថិតក្នុងសម្ព័ន្ធនេះ» នេះបើតាមសម្ដីរបស់មេធាវី Sunaina Phul៕
ប្រភព៖ AP
ប្រែសម្រួល៖ បុត្រា
