នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ការបណ្តុះបណ្តាលជំនាញរឹង និងជំនាញទន់ គឺជារឿងមួយដែលកំពុងត្រូវបានគេលើកយកមកពិភាក្សាដែលមានអ្នកខ្លះលើកឡើងថា ជំនាញទន់សំខាន់ជាងជំនាញរឹង ខណៈមនុស្សមួយចំនួនទៀតនិយាយថា ជំនាញរឹងមានតម្លៃខ្លាំងជាងជំនាញទន់។
ពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងបញ្ហានេះ លោក គីម ដារ៉ា ស្ថាបនិកនៃវិទ្យាស្ថាន Start Up Cambodia បានលើកឡើងថា ជំនាញរឹង និងជំនាញទន់សុទ្ធតែមានសារៈសំខាន់ដូចគ្នាដែលមនុស្សត្រូវដឹង ព្រោះថា ប្រសិនបើយើងមើលឃើញ ឬជ្រើសរើសយកតែជំនាញមួយមកប្រើច្រើនជ្រុលពេក យើងនឹងមិនអាចទទួលបានជោគជ័យនោះទេ។ ជំនាញរឹងនិងជំនាញទន់ គឺត្រូវបំពេញបន្ថែមឱ្យគ្នា មិនអាចខ្វះធាតុណាមួយបាននោះទេ។ មនុស្សម្នាក់ៗត្រូវការជំនាញរឹងមួយជំនាញសម្រាប់ធ្វើការងារណាមួយឱ្យបានច្បាស់លាស់ តែពួកគេក៏ត្រូវការជំនាញទន់ដើម្បីអភិវឌ្ឍអាជីពគោលនោះឱ្យទទួលបានភាពរីកចម្រើនលូតលាស់ខ្លាំងដែរ។
លោក គីម ដារ៉ា បាននិយាយថា ៖ “ភាពបរាជ័យរបស់ម្ចាស់អាជីវកម្មវ័យក្មេងក្នុងមុខជំនួញបច្ចុប្បន្នគឺ ប្រឹងប្រែងរៀនតែជំនាញទន់រហូតគ្មានជំនាញរឹងណាមួយឱ្យពិតប្រាកដច្បាស់លាស់ ពូកែតែព្រោកប្រាជ្ញ តែធ្វើមែនទែនមិនកើត។ ភាពបរាជ័យរបស់អ្នកធ្វើការបច្ចុប្បន្នគឺប្រឹងរៀនតែជំនាញរឹងជ្រុល ហើយមិនចាប់អារម្មណ៍រៀនជំនាញទន់ខ្លះ ហេតុនេះចេះតែធ្វើការ មិនចេះទំនាក់ទំនង មិនចេះសម្របសម្រួល ឬបត់បែនចំពោះការងារគ្រប់គ្រងជាដើម។
លោក គីម ដារ៉ា បានលើកឡើងផងដែរថា ការសិក្សាអ្វីមួយគឺត្រូវឱ្យមានតុល្យភាព មិនអាចធ្វើតែផ្នែកណាមួយ ឬមើលតែជ្រុងណាមួយបាននោះទេ។ អ្វីគ្រប់យ៉ាងគឺចាំបាច់ប្រើប្រាស់ឱ្យត្រូវកាលៈទេសៈ និងស្ថានភាពដើម្បីសម្រេចគោលដៅជីវិតជាក់ស្តែងឱ្យក្លាយជាមនុស្សជោគជ័យក្នុងជីវិត។
លោកសាស្ត្រាចារ្យ ព្រើន សុវង្ស ជាព្រឹទ្ធបុរសរង នៃពុទ្ធិកមហាវិទ្យាល័យវិទ្យាសាស្ត្រអប់រំ និងព័ត៌មានវិទ្យា ទទួលបន្ទុកដេប៉ាតឺម៉ង់ថ្នាក់ឆ្នាំសិក្សាមូលដ្ឋាន នៃពុទ្ធិកសាកលវិទ្យាល័យព្រះសីហនុរាជបានលើកឡើងថា តាមពិតទៅបើថ្លឹងថ្លែងថា ជំនាញទន់ (soft skills) ឬជំនាញរឹង (hard skills) មួយណាសំខាន់ជាងនោះ គឺមិនអាចកំណត់បានទេថា ជំនាញណាមួយសំខាន់ជាង តែអ្វីដែលយើងកត់សម្គាល់គឺ ជំនាញទន់ជាជំនាញដែលមិនសូវមានបង្រៀននៅក្នុងសាលាទេ។ សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗដែលធ្វើការរស់នៅក្នុងសង្គម គឺត្រូវការទាំងជំនាញរឹង និងជំនាញទន់ ព្រោះបើមនុស្សណាម្នាក់គ្មានជំនាញរឹង នោះគាត់នឹងមិនអាចមានចំណេះដឹងជាមូលដ្ឋានដើម្បីធ្វើការងារបាននោះទេ តែប្រសិនបើគ្មានជំនាញទន់វិញ និស្សិតនឹងមានការលំបាកក្នុងការស្វែងរកការងារ ដោយសារតែគាត់មិនមានវិធីក្នុងការឆ្លើយតបជាមួយនឹងបទសម្ភាស ឬស្វែងយល់ពីចិត្តសាស្ត្ររបស់អ្នកសម្ភាសថា តើសំនួរដែលគេសួរនោះគឺចង់បានអ្វី ដូច្នេះយើងត្រូវឆ្លើយដោយបត់បែនទៅតាមកាលៈទេសៈនីមួយ។
លោកសាស្ត្រាចារ្យ ព្រើន សុវង្ស បាននិយាយថា ៖ “នៅក្នុងមហាវិទ្យាល័យយើងបង្រៀនមនុស្សឱ្យចេះជំនាញរឹង ព្រោះជំនាញរឹងទាំងអស់នេះអាចធ្វើឱ្យគាត់មានអាជីពមួយច្បាស់លាស់ តែនិស្សិតខ្លួនឯងគួរតែស្វះស្វែងរៀនជំនាញទន់បន្ថែមដើម្បីធានាថា យើងអាចក្លាយជាធនធានដែលមានតម្លៃសម្រាប់សង្គម និងអាចធ្វើឱ្យយើងក្លាយជាធនធានដែលសំខាន់សម្រាប់ស្ថាប័ន។
លោកសាស្ត្រាចារ្យ បានបញ្ជាក់ផងដែរថា បើតាមទស្សនទានព្រះពុទ្ធសាសនា ដើម្បីក្លាយជាបុគ្គលដ៏ឧត្តមម្នាក់ ការសិក្សាតែជំនាញរឹង និងជំនាញទន់មិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នៅឡើយនោះទេ ព្រោះយើងត្រូវការសីលធម៌ និងគុណធម៌ជាចម្បង ដើម្បីជាចំណុចគោលក្នុងការអភិវឌ្ឍខ្លួនឯងទាំងក្នុងអាជីពការងារ ការធ្វើអាជីវកម្ម និងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។ គុណធម៌ដែលអាចជំរុញឱ្យជីវិតកាន់តែប្រសើរនោះ គឺ សច្ចៈ ខន្តី និងកត្តញ្ញូ ដែលមនុស្សម្នាក់ៗ ទោះបីជាមានជំនាញច្រើនហើយក៏ដោយ ក៏មិនអាចខ្វះចំណុចទាំង 3នេះបានដែរ។
បើតាមលោកសាស្ត្រាចារ្យ ព្រើន សុវង្ស មនុស្សឮដែលមានជំនាញក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហា ជំនាញទំនាក់ទំនង ឬជំនាញក្នុងភាពជាអ្នកដឹកនាំហើយក៏ដោយ ក៏វត្តមាននៃគុណធម៌គឺជារឿងមួយដែលមិនអាចខ្វះបាន ព្រោះថា បើយើងដោះស្រាយបញ្ហាឬដឹកនាំកិច្ចការណាមួយដោយមិនមានគុណធម៌ គឺអាចជះផលអវិជ្ជមានមកលើមនុស្សវិញ។ នាពេលថ្មីៗនេះក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា (MOEYS) ទីភ្នាក់ងារជាតិមុខរបរ និងការងារ (NEA) និងក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាល វិជ្ជាជីវៈ (MLVT) បានយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងលើការអភិវឌ្ឍជំនាញរបស់យុវជនកម្ពុជា ដោយក្នុងនោះជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា វិស្វកម្ម និងគណិតវិទ្យា ជាជំនាញរឹងដែលស្ថាប័នជាតិសំខាន់ៗទាំងអស់កំពុងលើកទឹកចិត្តឱ្យយុវជនជ្រើសរើសយកធ្វើជាអាជីព ខណៈកម្មវិធីសិក្សាពាក់ព័ន្ធនឹងបំណិនជីវិតនិងជំនាញទន់ជាច្រើនទៀតក៏ត្រូវបានបណ្តុះបណ្តាលជាបន្តបន្ទាប់ដើម្បីជំរុញឱ្យធនធានមនុស្សជំនាន់ថ្មីរបស់កម្ពុជា មានលក្ខណៈកាន់តែប្រសើរឡើងស្របតាមតម្រូវការជាក់ស្តែងនៃវិស័យការងារដែលកំពុងរីកចម្រើនជាលំដាប់៕
