Tag: ការសិក្សា

  • អាចម៍ផ្កាយដែលទើបតែធ្លាក់បុកផែនដីថ្មីៗនេះ មាន​រង្វិល​ខ្ញាល់​លឿន​បំផុត

    អាចម៍ផ្កាយដែលទើបតែធ្លាក់បុកផែនដីថ្មីៗនេះ មាន​រង្វិល​ខ្ញាល់​លឿន​បំផុត

    2024 BX1 ​ដែលទើប​តែ​បាន​ធ្លាក់​មក​បុក​នឹង​ផែន​ដី​កាល​ពី​ថ្ងៃទី 21 មករា គឺ​ជា​​អាចម៍​ផ្កាយ​ដែល​ធ្វើដំណើរ​ក្នុង​ល្បឿន​​លឿន​ជាង​វត្ថុអវកាស​ទាំង​ឡាយ​ដែល​ស្ថិត​នៅ​ក្បែរ​ផែនដី​។

    អាចម៍​ផ្កាយ ​2024 BX1 ប្រែក្លាយ​ជា​ដុំ​ភ្លើង​ និង​ផ្ទុះ​នៅ​លើ​អាកាស​នៃ​ទីក្រុង​បែកឡាំង​ប្រទេស​អាល្លឺម៉ង់ កាល​ពី​ថ្ងៃទី 21 មករា​ 2024​។ បើ​ទោះ​ជា​អាចម៍​ផ្កាយតូច​ៗ​ដែល​ធ្លាក់​មក​បុក​នឹង​ផែនដី​ តែង​តែ​ត្រូវ​បាន​ឃើញនៅ​ពេល​ពួក​វា​ហោះ​ចូល​មក​ដល់​បរិយាកាស​ផែនដី ប៉ុន្តែ​ក្រុម​អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​បាន​ប្រទះ​ឃើញ​អាចម៍​ផ្កាយ ​2024 BX1 ប្រហែល​បី​ម៉ោង​ មុន​ពេល​វា​បុក​នឹង​ផ្ទៃ​ផែនដី​។

    ​ទំព័រ Live Science ចុះ​ផ្សាយ​កាល​ពី​ថ្ងៃទី 2ឧសភា ឱ្យដឹង​ថា​ ខាង​លើ​នេះ​មិន​មែន​ជា​ចំនុចពិសេស​ដែល​នាំ​ឱ្យ​ អាចម៍​ផ្កាយ ​2024 BX1 ប្រែ​ជា​ពិសេស​ជាង​គេ​នោះទេ​។ យោង​តាម​លទ្ធផលនៃ​ការសិក្សា​ស្រាវ​ជ្រាវ​ថ្មី​មួយ​ដែល​ទើប​តរូវ​បាន​ចុះ​ផ្សាយ​លើទស្សនាវដ្ដី​ទិន្នន័យ arXiv អាចម៍​ផ្កាយនេះ​ផ្លាស់​ទី​ក្នុង​ល្បឿន​ 5ម៉ឺន​គីឡូម៉ែត្រ​ក្នុង​មួយ​ម៉ោង​ ហើយ​រៀង​រាល់​ជាង 2វិនាទី​កន្លះ វា​វិល​មួយ​ជុំ​ខ្លួន​វា​។ នេះ​គឺជា​ល្បឿន​រង្វិល​ខ្ញាល់​ដែល​លឿន​បំផុត​មិន​ធ្លាប់​ត្រូវ​បាន​ដឹង​នៅ​លើ​អាចម៍​ផ្កាយ​ក្បែរ​ផែនដី​។

    មុន​នោះ កំណត់​ត្រា​បែប​នេះ​គឺ​បាន​ទៅ​លើ​ 2020 HS7 ដោយសារ​តែ​រង្វិល​ខ្ញាល់​មួយ​ជុំ​របស់​វា​ ស៊ី​ពេល​តែ​ 2.99 វិនាទី​។ អាចម៍​ផ្កាយ​នេះ​មាន​អង្កត់​ផ្ចិត​ប្រវែង​ពី 4 ទៅ 8ម៉ែត្រ​ ធំ​ជាង​បន្តិច​បើ​ធៀប​នឹង​អាចម៍​ផ្កាយ ​2024 BX1

    មាន​មូលហេតុ​ជា​ច្រើន​ដែល​នាំ​ឱ្យ​អាចម៍​ផ្កាយ​វិល​ខ្ញាល់ ឧទាហរណ៍​ វា​ត្រូវ​បាន​រុញត្រលប់ទៅ​កាន់​អវកាស​​បន្ទាប់​ពី​បាន​ប៉ះទង្គិច​នឹង​អាចម៍​ផ្កាយ​ដទៃ​។ ព្រោះ​តែ​តូច​ជាង​ ទើប​អាចម៍​ផ្កាយ​តូច​ៗ​តែង​តែ​មាន​រង្វិល​ខ្ញាល់​លឿន​ជាង​អាចម៍​ផ្កាយ​ធំ​ៗ​។

    អ្នក​វិទ្យាសាស្ត្រ​បាន​អភិវឌ្ឍ​បច្ចេកទេស​ថ្មី​ដែល​អាច​ជួយ​សង្កេត​ដឹង​អំពី​ល្បឿន​នៃ​រង្វិល​ខ្ញាល់​របស់​បណ្ដា​អាចម៍​ផ្កាយ​ ដោយ​យោង​ទៅ​លើ​រូប​ភាព​។ ការ​ប្រែ​ប្រួល​កម្រិត​ពន្លឺ​ក្នុង​ពេល​គោចរ​ គឺជា​បង្ហាញ​អំពី​ចំនួន​ជុំនៃ​រង្វិល​ខ្ញាល់​របស់​​អាចម៍​ផ្កាយ​។

    ក្រុម​ស្រាវ​ជ្រាវ​បាន​វាស់​ប្រវែង​នៃ​គម្លាត​រវាង​ចំនុច​ភ្លឺ​ខ្លាំង​ រួច​ធ្វើ​ការ​សន្និដ្ឋាន​ថា ថេរវេលា​វិល​មួយ​ជុំ​ខ្លួន​ឯង​របស់​អាចម៍​ផ្កាយ​ ​2024 BX1 គឺ​ 2.588 វិនាទី​ ពោល​គឺ​ប្រហាក់ប្រហែល​នឹង​ 33​ពាន់​ជុំ​ក្នុង​មួយ​ថ្ងៃ​។

    ការ​ក្ដាប់​បាន​នូវ​ល្បឿន​ល្បឿន​នៃ​រង្វិល​ខ្ញាល់​របស់​បណ្ដា​អាចម៍​ផ្កាយ​ដែល​ស្ថិត​នៅក្បែរ​ផែនដី​ នឹង​ជួយ​កាត់​បន្ថយ​ហានិភ័យ​ដែល​ពួក​វា​អាច​បង្ក​ឡើង​មក​លើ​មនុស្ស​ ក៏ដូចជា​ហេដ្ឋារចនា​សម្ព័ន្ធ​នៅ​លើ​ផែនដី​៕

  • គម្រោង​​ផ្លូវ​ល្បឿន​លឿនទីបី​ ភ្នំពេញ-សៀម​រាប-ប៉ោយ​ប៉ែត កំពុង​ត្រូវ​បាន​ពិនិត្យ​លទ្ធភាព​សាងសង់ ក្នុង​ក្រប​ខណ្ឌ PPP

    គម្រោង​​ផ្លូវ​ល្បឿន​លឿនទីបី​ ភ្នំពេញ-សៀម​រាប-ប៉ោយ​ប៉ែត កំពុង​ត្រូវ​បាន​ពិនិត្យ​លទ្ធភាព​សាងសង់ ក្នុង​ក្រប​ខណ្ឌ PPP

    (ភ្នំពេញ) – នា​រសៀល​ថ្ងៃទី 27 ខែ​កុម្ភៈ​នេះ កិច្ច​ប្រជុំ​ពិនិត្យ​លទ្ធភាព​សិក្សា​គម្រោង​សាង​សង់​ផ្លូវ​ល្បឿន​លឿន​​​រាជ​ធានី​ភ្នំ​ពេញ​ – ខេត្ត​សៀម​រាប – ក្រុង​ប៉ោយ​ប៉ែត ក្រោម​ក្រប​ខ័ណ្ឌ​ភាព​ជា​ដៃគូ​រវាង​រដ្ឋ និង​ឯកជន​ (PPP) ត្រូវ​បាន​រៀប​ចំ​ធ្វើ​ឡើង​នៅ​ទីស្ដី​ការ​ក្រសួង​សាធារណការ​ និង​ដឹក​ជញ្ជូន​ ដោយ​ដឹក​នាំ​ដោយ​ឯកឧត្ដម​ ឡេង​ ធនយុទ្ធា រដ្ឋលេខខាធិការ​ក្រសួង​សាធារណការ និង​ដឹក​ជញ្ជូន​ និង​ជា​ប្រធាន​គម្រោង​ និង​​មាន​ការ​អញ្ជើញ​ចូល​រួម​ពី​ថ្នាក់​ដឹក​នាំ​ក្រសួង និង​ក្រុម​មន្ត្រី​ពាក់​ព័ន្ធ​ ក៏​ដូច​ជា​តំណាង​ក្រុម​ហ៊ុន​ស្ពាន​ និង​ថ្នល់​ចិន (CRBC) ផងដែរ​។

    យោង​តាម​ទំព័រ​បណ្ដាញ​សង្គម​របស់​ក្រសួង​ខាងលើ កិច្ចប្រជុំនេះធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណងប្រមូលមតិយោបល់ និងការ​ផ្ដល់​អនុសាសន៍បន្ថែមដល់ក្រុមហ៊ុន ដើម្បីពិនិត្យ និងកែសម្រួលឡើងវិញ ជាពិសេស ក្នុងដំណាក់កាលទីមួយ នៃគម្រោងសិក្សាផ្លូវល្បឿនលឿនភ្នំពេញ-សៀមរាប បន្ទាប់ពីក្រសួងបានទទួលរបាយការណ៍ស្តីពីការសិក្សាលទ្ធភាពបច្ចេកទេស ដើម្បីធានាឱ្យការអនុវត្តគម្រោងទទួលបានភាពល្អប្រសើរ។

    ឯកឧត្ដមរដ្ឋលេខាធិការ បានលើកឡើងថា ក្រសួងនឹងរៀបចំកិច្ចប្រជុំជាមួយស្ថាប័ន អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ជាពិសេសអាជ្ញាធរអប្សរា ដើម្បីសិក្សាពីផលប៉ះពាល់ និងផ្តល់មតិយោបល់លើការសិក្សាកំណាត់ផ្លូវវាងក្រុង។

    ក្រសួង​សាធារណការ និង​ដឹក​ជញ្ជូន​បាន​បញ្ជាក់​ថា ក្រុមហ៊ុន CRBC គ្រោងនឹងបញ្ចប់សេចក្តីព្រាងគម្រោងសិក្សាសមិទ្ធលទ្ធភាពប្លង់វិស្វកម្មសំណង់នៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2024 ហើយ​បន្ទាប់មកត្រៀមបញ្ចប់ការសិក្សាសមិទ្ធិលទ្ធភាពគម្រោង (FS ) មុន​នឹង​ដាក់ជូនរាជរដ្ឋាភិបាលពិនិត្យសម្រេចនៅ​ដើមខែមិថុនា ឆ្នាំ 2024។ សម្រាប់ដំណាក់ទីពីរ​ សៀមរាប-ប៉ោយប៉ែត នឹងបញ្ចប់ការងារសិក្សានៅខែមីនា ឆ្នាំ 2024 បន្ទាប់ពីបញ្ចប់សេចក្តីព្រាងគម្រោងសិក្សាសមិទ្ធិលទ្ធភាពបច្ចេកទេសប្លង់វិស្វកម្ម និងដាក់ជូនមកក្រសួងពិនិត្យ កែសម្រួលឈានទៅបញ្ចប់នៅខែឧសភា ឆ្នាំ 2024៕

  • គម្រោង​ព្រែក​ជីក​តម្លៃ 1.7 ពាន់​លាន​ដុល្លាររបស់​កម្ពុជា នឹង​បើកការដ្ឋាន​នៅ​ត្រីមាស​ចុង​ក្រោយក្នុង​ឆ្នាំ​នេះ

    គម្រោង​ព្រែក​ជីក​តម្លៃ 1.7 ពាន់​លាន​ដុល្លាររបស់​កម្ពុជា នឹង​បើកការដ្ឋាន​នៅ​ត្រីមាស​ចុង​ក្រោយក្នុង​ឆ្នាំ​នេះ

    (ភ្នំពេញ) ៖ «យើងនឹងមាន គម្រោងព្រែកជីកហ្វូណនតេជោ ជាគម្រោងព្រែកជីកជាប្រវត្តិសាស្ត្រនៅកម្ពុជា ដែលគ្រោងរៀបចំពិធីបើកការដ្ឋានសាងសង់ក្នុងអំឡុងត្រីមាសទី 4 ឆ្នាំ 2024 ខាងមុខនេះ» ឯកឧត្តម ប៉េង ពោធិ៍នា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន បាន​ឱ្យ​ដឹង​ដូច្នេះ​។

    ប្រសាសន៍​​ស្ដី​ពី​​ព្រែក​ជីក​ជា​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ដែលជា​គម្រោង​​ធ្លាប់ត្រូវ​បាន​វៀតណាម​សម្ដែង​ការ​ព្រួយ​បារម្ភ​នា​ពេល​កន្លង ត្រូវ​បាន​លើក​ឡើង​នាព្រឹក​​ថ្ងៃទី 17 មករា​ 2024 នេះ​ តាមរយៈបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុកផ្លូវការ របស់ក្រសួងសាធារណការ និង​ដឹក​ជញ្ជូន​។

    យោង​តាម​សារព័ត៌មាន​ក្នុង​ស្រុក ព្រែក​ជីក​ហ្វូណន​តេជោ ដែល​នឹង​លាត​សន្ធឹង​លើ​ខេត្ត​ចំនួន​ 4 គឺ ខេត្ត​កណ្ដាល តាកែវ កំពត និង​ខេត្ត​កែប​ នេះ​ ត្រូវបានបញ្ចប់ការសិក្សាសមិទ្ធលទ្ធផលរួចរាល់ និង​គ្រោងចំណាយទុនវិនិយោគ 1.7 ពាន់​លាន​ដុល្លារ​អាម៉េរិក​។ ព្រែក​ជីក​នេះ​ នឹង​​មានប្រវែង 180 គីឡូម៉ែត្រ លាត​សន្ធឹង​​ចាប់ពីព្រែកតាកែវ នៃទន្លេមេគង្គ ឆ្លងកាត់តាមព្រែកតាឯក នៃទន្លេបាសាក់ រួចចូលតាមព្រែកតាហ៊ីង នៃទន្លេបាសាក់ ក្នុង​ស្រុកកោះធំ ហើយបញ្ចប់​នៅ​ត្រង់​ដៃសមុទ្រខេត្តកែប៕

  • សភាពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា និង​ភាគី​ចិន ចុះហត្ថលេខាលើគម្រោងចំនួនបី​

    សភាពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា និង​ភាគី​ចិន ចុះហត្ថលេខាលើគម្រោងចំនួនបី​

    (ប្រទេសចិន) – សភាពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា និង​ភាគី​ចិន បាន​ចុះ​ហត្ថលេខា​លើ​អនុស្សារណៈយោគយល់គ្នាចំនួន​បី​ នៅ​ក្នុង​ឱកាសអមដំណើរ សម្តេចមហាបវរធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ចូលរួមវេទិកាខ្សែក្រវាត់និងផ្លូវសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិលើកទីបី​នៅ​ប្រទេស​ចិន​។

    នារសៀល​ថ្ងៃទី 17 ខែតុលា ឆ្នាំ 2023 ក្នុងឱកាសអមដំណើរ សម្តេចមហាបវរធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ចូលរួមវេទិកាខ្សែក្រវាត់និងផ្លូវសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិលើកទីបី អ្នកឧកញ៉ា គិត ម៉េង ប្រធានសភាពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា និងជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះយោបល់ធុរកិច្ចអាស៊ានសម្រាប់កម្ពុជា បានអញ្ជើញចូលរួមពិធីចុះហត្ថលេខាលើគម្រោងចំនួនបី រៀបចំដោយសមាគមអ្នកវិនិយោគចិននៅកម្ពុជា ដែលប្រព្រឹត្តទៅក្រោមអធិបតីភាព លោកជំទាវ ចម និម្មល រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម។

    យោង​តាម​ទំព័របណ្ដាញ​សង្គម​របស់​សភាពាណិជ្ជកម្ម​កម្ពុជា គម្រោងទាំងបីដែលត្រូវបានចុះហត្ថលេខារួមមាន៖

    ទីមួយ​-អនុស្សារណៈយោគយល់គ្នា ស្ដីពី កិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍វិស័យទេសចរណ៍ និងវិស័យផ្សេងទៀតនៅក្នុងតំបន់ប្រើប្រាស់ដោយចីរភាព នៃឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិត-កុសុមៈ “គិរីរម្យ” ក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ និងខេត្តព្រះសីហនុ

    ទីពីរ​-អនុស្សារណៈយោគយល់គ្នា ស្ដីពី កិច្ចសហការវិនិយោគលើការបណ្តុះបណ្ដាលវិស័យអប់រំ បដិសណ្ឋារកិច្ច ដែលត្រូវជ្រើសរើសសិស្ស និសិ្សតវិទ្យាល័យនៅកម្ពុជាទៅបន្តការសិក្សានៅប្រទេសចិន

    ទីបី-អនុស្សារណៈយោគយល់គ្នា ស្ដីពី កិច្ចសហការវិនិយោគលើគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍តំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស នៅភូមិតានៃ ឃុំតានៃ ស្រុកព្រៃនប់ ខេត្តព្រះសីហនុ

  • មនុស្ស​ជាតិនឹង​​អាចត្រូវ​ផុត​ពូជទាំង​ស្រុង​ក្រោយ​ពី​ជាង​ពីរ​រយ​លាន​ឆ្នាំ​ទៀត​?

    មនុស្ស​ជាតិនឹង​​អាចត្រូវ​ផុត​ពូជទាំង​ស្រុង​ក្រោយ​ពី​ជាង​ពីរ​រយ​លាន​ឆ្នាំ​ទៀត​?

    ការ​ផុត​ពូជ​ដ៏​មហា​វិនាស​របស់​ថនិកសត្វ ក្នុង​នោះ​មាន​មនុស្ស​ជាតិ​ជាដើម អាចកើត​ឡើង​ក្រោយ​រយៈ​ពេល 250 លាន​ឆ្នាំ​ទៀត​ នៅ​ពេល​អាកាសធាតុ​ប្រែប្រួល​​ទាំង​ស្រុង​។

    Alexander Farnsworth ដែលជា​បុរាណ​វិទូ​ប្រចាំ​សាកល​វិទ្យាល័យ Bristol រួម​នឹង​សហការី​ ព្យាករ​ថា ថនិកសត្វ​ រួម​ទាំង​មនុស្ស​ផងដែរ អាច​នឹង​មាន​វត្តមាន​ត្រឹម​តែ​ 250 លាន​ឆ្នាំ​ទៀត​ប៉ុណ្ណោះ​ ព្រោះ​​តែ​អាកាស​ធាតុ​នឹង​ប្រែ​ជា​គ្រោះ​ថ្នាក់​ ដោយ​សារ​កត្តា​ចំនួន​​បី​៖ ព្រះ​អាទិត្យ​ភ្លឺជាង​មុន ភូមិ​សាស្ត្រ​របស់​ទ្វីប​នានា​ប្រែប្រួល​ និង​ឧស្ម័ន​ CO2 កើន​ឡើង​ដល់​កំពូល។

    មុន​នោះ ក្រុម​អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​បាន​ព្យាករ​ថា ព្រះ​អាទិត្យ​នឹង​កាន់​តែ​ភ្លឺ​ជាង​មុន​ ហើយ​ក៏​ «លេបយក» ផែនដី​បន្ទាប់​ពី​ 7.6 ពាន់​លាន​ឆ្នាំ​ទៀត​។ ប៉ុន្តែ ជីវិត​ទំនង​ជា​មិន​អាច​មាន​វត្តមាន​បាន​យូរ​ដូច​នេះ​ឡើយ​។ នៅ​ពេល​ព្រះ​អាទិត្យ​បញ្ចេញ​ថាមពល​ច្រើន​​ជាង​មុន​ បរិយាកាស​ផែនដី​នឹង​ឡើង​កម្ដៅ​ ធ្វើ​ឱ្យ​ទឹក​ត្រូវ​ហួត​។ ទឹក​គឺជា​ឧស្ម័ន​ផ្ទះ​កញ្ចក់​មួយ​ប្រភេទ​ ដូច្នេះ​វា​នឹង​រក្សា​កម្ដៅ​កាន់​តែ​ច្រើន​។ ពីរពាន់​លាន​ឆ្នាំ​ទៀត ផែនដី​អាច​នឹង​ឡើង​កម្ដៅរហូត​ដល់​ទឹក​ក្នុង​មហា​សមុទ្រ​ត្រូវ​ពុះ​។

    ការសិក្សា​ស្រាវ​ជ្រាវ​របស់ Farnsworth ព្យាករ​ថា មហា​ទ្វីប​ថ្មី​មួយដែល​មាន​ឈ្មោះ​ថា Pangea Ultima នឹង​កើត​ឡើង​តាម​បណ្ដោយ​ខ្សែ​អេក្វាទ័រ​ក្រោយ​រយៈ​ពេល​ 250 លាន​ឆ្នាំ​ទៀត​។ Pangea Ultima នឹង​មាន​កម្ដៅ​ខ្ពស់​ជាង​ឆ្ងាយ​ធៀប​នឹង​បណ្ដា​ទ្វីប​នា​បច្ចុប្បន្ន​ ដោយ​សារ​តែ​ព្រះ​អាទិត្យ​។ រៀង​រាល់​ 110 លាន​ឆ្នាំ​កន្លង​ ថាមពល​ដែល​ព្រះ​អាទិត្យ​បញ្ចេញ​ នឹង​កើន​ឡើងបន្ថែម​​ 1%។

    មហា​ទ្វីប​ Pangea Ultima ក៏រួម​ចំណែក​ធ្វើ​ឱ្យ​ស្ថាន​ភាព​កាន់​តែ​អាក្រក់​ ព្រោះ​ដី​គោក​ឡើង​កម្ដៅ​លឿន​ជាង​មហា​សមុទ្រ​ ហើយ​ក៏​ធ្វើ​ឱ្យ​អាកាស​ធាតុ​ប្រែ​ប្រួល​ខ្លាំង​ ដោយ​សារ​​ភ្នំ​ភ្លើង​បំភាយ​ CO2 មាន​​ច្រើន​ជាង​មុន​។

    Pangea Ultima នឹង​ក្ដៅ​ខ្លាំង​ ធ្វើ​ឱ្យ​​សត្វ​ចិញ្ចឹម​កូន​ដោយ​ទឹក​ដោះ ក្នុង​នោះ​មាន​មនុស្ស​ជា​ដើម មិន​អាច​រស់​នៅ​បាន​។ ថនិកសត្វ​ទាំង​អស់​អាច​បាត់​ខ្លួន​នៅ​ក្នុង​យុគសម័យ​ផុត​ពូជ​ដ៏​មហា​វិនាស​ ហើយ​ត្រូវ​បាន​ជំនួស​ដោយ​ប្រភេទសត្វ​ល្មូន​ឈាម​ត្រជាក់​ដែល​អាច​ស៊ូទ្រាំ​នឹង​កម្ដៅ​បាន​ល្អ​៕

  • យើង​​អាច​ចាប់​ផ្ដើម​កសាង​អាណានិគម​មួយ​លើ​ភព​អង្គារ​ជាមួយ​នឹង​មនុស្ស​​ដ៏​តិចតួច

    យើង​​អាច​ចាប់​ផ្ដើម​កសាង​អាណានិគម​មួយ​លើ​ភព​អង្គារ​ជាមួយ​នឹង​មនុស្ស​​ដ៏​តិចតួច

    យើង​មិន​អាច​ដឹង​បាន​ថា ពេល​ណា​ទើប​រឿង​នេះ​អាច​កើត​ឡើង​​ ប៉ុន្តែ​ការ​បង្កើត​អាណានិគម​មួយ​នៅ​លើភព​អង្គារ​ពិត​ជា​ស្ថិត​ក្នុង​ផែនការ​របស់​មនុស្ស​។ មហា​សេដ្ឋី​អាម៉េរិក​ដើម​កំណើត​អាហ្វ្រិក​ខាត​ត្បូង​លោក Elon Musk និយាយ​ថា ឆ្នាំ 2029 គឺជា​ដំណាក់​កាល​ឆាប់បំផុត​ ខណៈ​ដែល​សហគមន៍​អ្នក​ស្រាវ​ជ្រាវ​ជឿ​ថា រឿង​នេះ​នឹង​មិន​អាច​កើត​ឡើង​នៅ​មុន​ឆ្នាំ 2050​។ ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ បច្ចុប្បន្ន​គេ​អាច​ដឹង​​បាន​ថា ត្រូវ​ការ​មនុស្ស​ប៉ុន្មាន​នាក់​ដើម្បី​បង្កើត​ និង​គ្រប់គ្រង​​មូលដ្ឋាន​មួយ​របស់​មនុស្ស​នៅ​លើ​ភព​អង្គារ​។

    ក្នុង​ការ​ស្រាវ​ជ្រាវ​ថ្មី​បំផុត​ ក្រុម​អ្នក​វិទ្យាសាស្ត្រ​មក​ពីសាកល​វិទ្យា​ល័យ George Mason យល់​ឃើញ​ថា គេ​ត្រូវ​ការ​មនុស្ស​​យ៉ាង​តិច​ 22 នាក់ ​ដើម្បី​បង្កើត​អាណានិគម​មួយ​នៅ​លើ​ភព​ព្រះ​អង្គារ​។ តួលេខ​នេះ​ទាប​ជាង​ឆ្ងាយ​បើ​ធៀប​នឹង​ការយល់​ឃើញ និង​ការសិក្សា​​​ស្រាវជ្រាវ​ដទៃដែល​ក្នុង​នោះ​មាន​ខ្លះ​ថា ត្រូវ​ការ​ 110 នាក់ ​ខ្លះ​ថា​ 100 នាក់ ចំណែក​ Elon Musk ថា 8 ម៉ឺន​នាក់។

    Anamaria Berea ប្រធាន​ក្រុម​ស្រាវជ្រាវមក​ពីសាកល​វិទ្យា​ល័យ George Mason បាន​ប្រាប់​ The Register ថា «ក្រុម​មនុស្ស​នានា​គឺជា​បណ្ដា​ប្រព័ន្ធ​ស្មុគ​ស្មាញ​ ក្នុងនោះ​ លទ្ធផល​ពុំ​មែន​ជា​ការ​រួម​ផ្សំ​រវាង​ផ្នែក​ទាំង​ឡាយ​នោះ​ទេ​ ប៉ុន្តែ​គឺជា​ការ​រួម​កម្លាំង​គ្នា​»។ អ្នក​ស្រី Berea និង​សហការី​​និយាយ​ថា ​ការ​គណនា​មុន​ៗ​​មិន​បាន​គិត​ដល់​កត្តា​​សង្គម និង​ផ្លូវ​ចិត្ត​របស់​ក្រុម​មនុស្ស​ថ្មី​ដែល​ទើប​តែ​ចាប់​ផ្ដើម​ដំណើរ​ការ​បង្កើត​អាណានិគម​។ ពួក​គេ​ក៏​និយាយ​ថា ការសិក្សា​​ស្រាវជ្រាវ​មុន​ៗ​មិន​បាន​ពិនិត្យ​ទៅ​លើ​ទំនាក់​ទំង​របស់​បុគ្គល​នៅ​ក្នុង​ទីអវកាស​។

    លទ្ធផល​នៃ​ការ​សិក្សា​ស្រាវ​ជ្រាវ​នៃ​ក្រុម​របស់​អ្នកស្រី Anamaria Berea ក៏​បាន​បង្ហាញ​ថា មនុស្ស​ដែល​មាន​បុគ្គលិក​លក្ខណៈ​រីក​រាយ​ គឺជា​អ្នក​​​ដែល​អាច​ជួយ​​ឱ្យ​អាណានិគម​ទទួល​បាន​ជោគ​ជ័យ ខណៈ​​មនុស្ស​​ដែល​ចូល​ចិត្ត​រំខាន និង​មាន​ចរិត​គិត​តែ​ការ​​ប្រកួត​ប្រជែង​ អាច​នឹង​ទទួល​បរាជ័យ​ក្នុងបេសក​កម្ម​អាណានិគម​លើភព​អង្គារ​ ហើយ​អាច​ឆាប់​ស្លាប់​ជាង​សមាជិក​ដទៃ​៕

  • គម្រោង​ប្រើប្រាស់​គ្រាប់បែក​នុយ​ក្លេ​អែរ​បង្កើត​ព្រែក​ជីក​ជំនួស Suez

    គម្រោង​ប្រើប្រាស់​គ្រាប់បែក​នុយ​ក្លេ​អែរ​បង្កើត​ព្រែក​ជីក​ជំនួស Suez

    សហរដ្ឋ​អាម៉េរិក​ធ្លា​ប់រៀប​ផែនការ​ប្រើប្រាស់​គ្រាប់បែក​នុយ​ក្លេ​អែរ​ដើម្បី​បង្កើត​ព្រែក​ជីក​ប្រវែង 257 គីឡូម៉ែត្រ ដែល​ឆ្លងកាត់​ប្រទេស​អ៊ីស្រាអែល ដើម្បី​ជំនួស​ព្រែកជីក Suez ​នៅក្បែរនោះ។

    រដ្ឋាភិបាល​អាម៉េរិក កាលពី​អំឡុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ 1960 ធ្លាប់បាន​ពិចារណា​អំពី​សំណើ​ប្រើប្រាស់​គ្រាប់បែក​នុយ​ក្លេ​អែរ 520 គ្រាប់ ដើម្បី​បង្កើត​ព្រែក​ជីក​​មួយ​ជំនួស​ព្រែកជីក Suez ដែល​​ឆ្លងកាត់​ប្រទេស​អ៊ីស្រាអែល។ គម្រោង​នេះ​មិនអាច​ក្លាយជា​ការពិត ប៉ុន្តែ​បើសិន​មាន​ផ្លូវទឹក​ជំនួស ឬ​បន្ថែម​លើ Suez នោះ​គឺ​អាច​មាន​ប្រយោជន៍​ច្រើន​នៅក្នុង​វិស័យ​ដឹកជញ្ជូន​តាមផ្លូវ​ទឹក ហើយ​អាច​ចៀសវាង​ការកកស្ទះ​ចរាចរណ៍​ដូច​ករណី​មួយ​កាលពី​ខែមីនា 2021។ នេះ​បើតាម Business Insider។

    យោងតាម​អនុស្សារណៈ​ឆ្នាំ 1963 របស់​ក្រសួងការពារជាតិ​អាម៉េរិក ដែល​ត្រូវបាន​បង្ហើប​ឱ្យដឹង​កាលពី​ឆ្នាំ 1996 គម្រោង​របស់​ក្រុម​អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រអាម៉េរិក​ ​គឺ​ការប្រើប្រាស់​គ្រាប់បែក​នុយ​ក្លេ​អែរ​ដើម្បី​បង្កើត​ព្រែកជីក​សមុទ្រ​ងាប់ (Dead Sea) ដែល​នឹង​អនុញ្ញាតឱ្យ​ទឹក​ហូរ​ឆ្លងកាត់​សមុទ្រ​ខ្សាច់ Negev។ ព្រែកជីក​ថ្មី​ក្នុង​គម្រោង​នេះ​នឹងមាន​ប្រវែង 257 គីឡូម៉ែត្រ ឆ្លងកាត់​ប្រទេស​អ៊ីស្រាអែល។ មូលហេតុ​ដែល​ធ្វើឱ្យមាន​គម្រោង​នេះ គឺ​ដោយសារ​វិធីសាស្ត្រ​ជីក​បែប​ធម្មតា​ត្រូវការ​ចំណាយ​ប្រាក់​ច្រើន ហើយ​គ្រាប់បែក​នុយ​ក្លេ​អែរ​អាច​ប្រើប្រាស់​បាន​នៅក្នុង​ករណីនេះ។ ព្រែកជីក​មួយបែប​នេះ​អាចរួមចំណែក​យ៉ាង​ធំធេង​នៅក្នុង​ការអភិវឌ្ឍ​សេដ្ឋកិច្ច។

    ការកកស្ទះ​ចរាចរណ៍​កាលពី​ខែមីនា 2021 នៅលើ​ព្រែក​ជីក Suez

    ក្រុម​អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​នៅ​ក្រសួងការពារជាតិ​អាម៉េរិក​គណនា​ឃើញថា ត្រូវការ​ឧបករណ៍​ផ្ទុះ​ដែលមាន​កម្លាំង 2 ម៉េ​ហ្គា​តោន​ចំនួន 4 សម្រាប់​ព្រែ​កមួយកំណាត់ៗដែលមាន​ប្រវែង 1.6 គីឡូម៉ែត្រ។ អ្នកជំនាញ​និយាយថា តួលេខ​នេះ​ប្រហាក់ប្រហែល​នឹង​គ្រាប់បែក​នុយ​ក្លេ​អែរ​ចំនួន 520 គ្រាប់ ឬ រំសេវ 1.04 ជី​ហ្គា​តោន (មួយ​ជី​ហ្គា​តោន​ស្មើនឹង​មួយ​ពាន់​លាន​តោន)។ ទីតាំង​ល្អ​ដែល​ត្រូវ​បានស្នើ គឺ​តំបន់​ដែល​ឆ្លងកាត់​សមុទ្រ​ខ្សាច់ Negev នៅ​អ៊ីស្រាអែល ភ្ជាប់​សមុទ្រ​មេ​ឌី​ទែ​រ៉ា​ណេ​ទៅនឹង​ឈូង​សមុទ្រ Aqaba បើកផ្លូវ​រហូតដល់​ស​មុ​ទ្រ​ក្រហម និង​មហាសមុទ្រ​ឥណ្ឌា។

    ការសិក្សា​បឋម​បង្ហាញថា វិធីសាស្ត្រ​ខាងលើ​គឺអាច​ទៅរួច។ ប៉ុន្តែ អនុស្សារណៈ​របស់​អាម៉េរិក​ក៏បាន​បង្ហាញថា អាចមាន​បញ្ហា​ផ្នែក​នយោបាយ ព្រោះថា ក្រុម​ប្រទេស​អារ៉ាប់​ដែល​នៅ​ជុំវិញ​អ៊ីស្រាអែល នឹង​ជំទាស់​យ៉ាងខ្លាំង​ក្លា​ទៅនឹង​គម្រោង​នេះ។

    តំបន់​ព្រែក​ជីក Suez និង​គម្រោង​ព្រែក​ជីក​នុយក្លេអែរ

    អនុស្សារណៈ​នេះ​ត្រូវបាន​ប្រទះ​ឃើញ​នៅពេល​គណៈកម្មការ​ថាមពល​នុយ​ក្លេ​អែរ​អាម៉េរិក ស៊ើបអង្កេត​លើ​ការប្រើប្រាស់​ជាតិ​ផ្ទុះ​នុយ​ក្លេ​អែរ​សន្តិភាព (PNE) ដើម្បី​ជីក​ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​ដែលមាន​ប្រយោជន៍។ គម្រោង​ខាងលើ​បាន​ខកខាន​បន្ទាប់ពី​សហរ​ដ្ឋ​អាម៉េរិក​មើល​ឃើញថា ការធ្វើ​តេស្ត​ជាមួយនឹង PNE ចំនួន 27 លើក គឺ​មាន​ការ​បំ​ភាយ​វិទ្យុសកម្ម​ទៅក្នុង​បរិស្ថាន៕

  • រកឃើញ​គ្រាប់​ល្អិត​យ៉ាងច្រើន​ដូច​វីរុស​ខ្នាត​ធំ​នៅក្នុង​ព្រៃ​អាម៉េរិក

    រកឃើញ​គ្រាប់​ល្អិត​យ៉ាងច្រើន​ដូច​វីរុស​ខ្នាត​ធំ​នៅក្នុង​ព្រៃ​អាម៉េរិក

    ក្រុម​អ្នកជំនាញ​បាន​រកឃើញ​គ្រាប់​ល្អិត​យ៉ាងច្រើន​ដែល​អាចជា​ប្រភេទ​វីរុស​ថ្មី​ក្នុង​ដី​នៅឯ​ព្រៃ Harvard រដ្ឋ Massachusetts ដោយ​ពួកវា​មាន​លក្ខណៈពិសេស​មិន​ធ្លាប់​បានឃើញ​ពីមុនមក។

    យោងតាម​ការសិក្សា​ស្រាវជ្រាវ​ថ្មី​ដែល​ទើប​ត្រូវបាន​ចុះផ្សាយ​លើ​ទំព័រ bioRxiv គ្រាប់​ល្អិត​ខ្លះ​ដូច​ទៅនឹង​វីរុស និង​មាន​សម្បក​ក្រៅ​ដូច​រូប​ផ្កាយ ចំណែក​ផ្សេងទៀត​មាន​រូបចម្លែកៗមិន​ធ្លាប់​បានឃើញ។

    ទោះយ៉ាងណា​ក៏ដោយ ដោយសារតែ​ក្រុម​អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​ខាងលើ​មិនបាន​វិភាគ​ហ្សែ​ន ទើប​មិនអាច​ហៅ​ដោយ​ប្រាកដថា គ្រាប់​ល្អិត​ថ្មី​ទាំងនេះ​ជា​វីរុស បើ​ទោះ​មានលទ្ធភាព​ខ្ពស់។ ជំនួស​មកវិញ ពួកគេ​ហៅ​វា​ថា «គ្រាប់​ល្អិត​ដូច​វីរុស» នៅក្នុង​លទ្ធផល​នៃ​ការសិក្សា​ស្រាវជ្រាវ​ថ្មី៕

  • អាយុ​របស់​មនុស្ស​នឹង​កើន​ឡើងដល់ 120 ដោយ​សារ​តែ​បច្ចេកវិទ្យា​ និង​ការ​យល់​ដឹង​

    អាយុ​របស់​មនុស្ស​នឹង​កើន​ឡើងដល់ 120 ដោយ​សារ​តែ​បច្ចេកវិទ្យា​ និង​ការ​យល់​ដឹង​

    (ស៊ុយអែត) – អាយុ​របស់​មនុស្ស​គ្រោង​នឹង​កើន​ឡើងដល់ 120 ក្នុង​រយៈពេល​ប៉ុន្មាន​ទសវត្សរ៍​ខាងមុខ ដោយ​សារ​តែ​​បច្ចេក​វិទ្យា និង​ចំណេះដឹង​ដែល​បាន​ពី​វិបត្តិ​សុខភាព​កូ​វីដ-19។ល។

    បណ្ឌិត Ignat Kulkov នៅ​សាកលវិទ្យាល័យ Malardalen (MDU) ឱ្យដឹងថា អាយុ​របស់​មនុស្ស​អាច​ឡើងដល់​ពី​ 100 ទៅ 120 នៅក្នុង​អំឡុង​ឆ្នាំ 2070 យ៉ាងហោចណាស់​នៅក្នុង​បណ្ដា​ប្រទេស​អភិវឌ្ឍ។ នេះ​គឺជា​លទ្ធផល​នៃ​ការសិក្សា​ស្រាវជ្រាវ​របស់លោក Kulkov និង​សហការី​នៅ​ប្រទេស​ហ្វាំ​ង​ឡង់ បារាំង និង​អង់គ្លេស ហើយ​ត្រូវបាន​ប្រកាស​លើ​ទស្សនាវដ្ដី​វិទ្យាសាស្ត្រ Futures កាលពី​ថ្ងៃទី 30 កក្កដា 2023។

    យោងតាម​បណ្ឌិត Kulkov ពីមួយថ្ងៃ​ទៅមួយថ្ងៃ មាន​មនុស្ស​កាន់តែច្រើន​ដែល​ពាក់​ឧបករណ៍​តាមដាន​សុខភាព។ ឧបករណ៍​ទាំងនេះ​តែង​ត្រូវបាន​ភ្ជាប់​ជាមួយនឹង​មន្ទីរពេទ្យ ជួយ​ឱ្យ​វេជ្ជបណ្ឌិត​អាចធ្វើ​រោគវិនិច្ឆ័យ និង​ណែនាំ​ប្រកប​ដោយ​ភាព​សុក្រឹត​សម្រាប់​អ្នកប្រើប្រាស់ និង​អ្នកជំងឺ ដែលនាំឱ្យ​ពួកគេ​កែលំអ​ការរស់នៅ ប្ដូរ​ទម្លាប់​មិនល្អ​សម្រាប់​សុខភាព​តាំងពីក្មេង ដូច្នេះ​ពួកគេ​នឹងមាន​អាយុ​វែង​ជាង​ធម្មតា។

    ក្រៅពីនេះ ការរីកចម្រើន​របស់​វិស័យ​ដទៃ​ក៏​អាចជួយ​ឱ្យ​មនុស្ស​រស់​បានយូរ​ជាង​មុន។ ឧទាហរណ៍​ដូចជា វិបត្តិ​សុខភាព​សកល​កូ​វីដ-19 បាន​ជួយ​ឱ្យ​មនុស្សជាតិ​យល់ដឹង​បន្ថែម​អំពី​ការតាមដាន​វីរុស​ប្រកបដោយ​ប្រសិទ្ធភាព។ បច្ចេក​វិទ្យា រួម​នឹង​វិធីសាស្ត្រ​ព្យាបាល​បែប​ទំនើប​នានា​ក៏​ត្រូវបាន​បង្កើតឡើង​ក្នុងសម័យ​កូ​វីដ​ផងដែរ។

    តាម​ជាក់ស្ដែង អាយុ​របស់​មនុ​ស្សបាន និង​កំពុង​កើនឡើង​នៅក្នុង​រយៈពេល 200 ឆ្នាំ​កន្លង។ កាលពី​ខែវិច្ឆិកា 2022 មូលនិធិ​ប្រជាជន​នៃ​អង្គការសហប្រជាជាតិ បាន​ព្យាករ​ថា អាយុ​ជា​មធ្យម​របស់​មនុស្ស​នៅ​ទូទាំង​សកលលោក​កើត​ដល់ 77.2 ឆ្នាំ​នៅ​ឆ្នាំ 2050 ដោយសារតែ​ការរីកចម្រើន​នៃ​វិស័យ​វេជ្ជសាស្ត្រ ដែល​ក្នុងនោះ​មាន​ទាំង​វ៉ាក់សាំង និង​ថ្នាំ​រម្ងាប់​មេរោគ ខណៈដែល​អនាម័យ ការរស់នៅ ក៏ដូចជា​អាហារ និង​ជីវជាតិ​ក៏ត្រូវ​បាន​កែលំអ៕

  • ឃ្លាំង​ពេជ្រ​អាយុកាល​ជិត 13 ពាន់​លាន​ឆ្នាំ បង្ហើប​ពី​ភាវៈរស់​ក្រៅ​ផែនដី

    ឃ្លាំង​ពេជ្រ​អាយុកាល​ជិត 13 ពាន់​លាន​ឆ្នាំ បង្ហើប​ពី​ភាវៈរស់​ក្រៅ​ផែនដី

    តេ​ឡេ​ស្កុប​អវកាស​ទំនើប​បំផុត​លើ​ពិភពលោក​បាន​រកឃើញ​ឃ្លាំង​ពេជ្រ​មួយ នេះ​បើ​និយាយ​ទៅតាម​ទាំង​ន័យត្រង់ និង​ន័យធៀប។

    យោងតាម​ទំព័រ Space តេ​ឡេ​ស្កុប James Webb របស់​ណា​សា បាន​រកឃើញ​ធូលី​កាបូន​ដូច​ពេជ្រ​នៅក្នុង​បណ្ដា​កាឡាក់ស៊ី​ដែល​ទំនង​ជា​បាន​​កកើតឡើង​​តែ​ប៉ុន្មាន​រយ​ឆ្នាំ​ប៉ុណ្ណោះ​បន្ទាប់ពី​ Big Bang ដែលជា​ហេតុការណ៍​ចាប់កំណើត​របស់​ចក្រវាល។

    ការរកឃើញ​នេះ​អាចជះឥទ្ធិពល​ដល់​ទ្រឹស្ដី​ដែល​ទាក់ទង​នឹង​ការវិវត្ត​របស់​គីមី​នៅក្នុង​ចក្រវាល។ កន្លងមក អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​ជឿថា ដំណើរការ​នៃ​ការកកើត និង​បែងចែក​ធាតុ​រឹង​ដូចជា​កាបូន​ជាដើម ​ស៊ី​ពេលវេលា​ច្រើន មិនអាច​មាននៅ​ក្នុង​បណ្ដា​កាឡាក់ស៊ី​វ័យក្មេង។

    ការរកឃើញ​ថ្មី​នេះ​បានចាប់ផ្ដើម​ពី​ការពិនិត្យមើល​​ឆ្លងកាត់​ពេលវេលា និង​លំហ​អវកាស​​នៃ​កាឡាក់ស៊ី​បុរាណ​ចំនួន 10។ អំពី​ទ្រឹស្ដី រូបភាព​ដែល​មនុស្ស​មើលឃើញ​វត្ថុ​អវកាស​មួយ គឺមាន​អត្រា​យឺត​ដូច​ទៅនឹង​ពេលវេលា​ដែល​ពន្លឺ​ពី​វត្ថុ​អវកាស​នោះ​ធ្វើដំណើរ​ដល់​ភ្នែក​របស់​មនុស្ស។

    ដោយ​ការ​មើលទៅ​ទីតាំង​ដែលមាន​ចម្ងាយ​រាប់ពាន់​លាន​ឆ្នាំ​ពន្លឺ James Webb បាន​នាំមក​នូវ​រូបភាព​កាលពី 12.8 ពាន់​លាន​ឆ្នាំមុន ជា​ពេលដែល​កាឡាក់ស៊ី​ទាំងនេះ​នៅ​ក្មេង និង​ស្ថិតក្នុង​ចក្រវាល​ក្មេងខ្ចី។ ធូលី​កាបូន​ដែល​អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​បាន​មើលឃើញ បាន​រីកចម្រើន​ទៅជា​ម៉ូលេគុល​អ៊ី​ដ្រូ​កាបូន​ក្រអូប (PAH) ដែលជា​ប្រការ​មិនអាច​ជឿ​បាន​ថា មាននៅ​ក្នុងអំឡុងពេល​ជិត 13 ពាន់​លាន​ឆ្នាំមុន។

    ការសិក្សា​ស្រាវជ្រាវ​កន្លងមក​បាន​បញ្ជាក់ថា ចក្រវាល​ក្រោយពី Big Bang ភ្លាមៗ នៅមាន​ភាព «ឯកា» ខ្លាំងណាស់ ដោយ​វា​ភាគច្រើន​មានតែ​អ៊ីដ្រូសែន និង​អេ​ល្យូ​ម។

    យោងតាម​ទ្រឹស្ដី​នានា​ដែល​ត្រូវបាន​ទទួលស្គាល់​ទូលំទូលាយ បណ្ដា​ធាតុ​ដែល​រឹង​ជាង​អ៊ីដ្រូសែន និង​អេ​ល្យូ​ម សុទ្ធតែ​កកើតឡើង​ក្នុងដំណាក់កាលក្រោយៗមកទៀត បន្ទាប់ពី​ការកកើត​ផ្កាយ​រាប់លាន​ជំនាន់។ ស្នូល​របស់​ផ្កាយ​នានា​គឺជា «ឡ» ប្រតិកម្ម បង្កើត​ធាតុធ្ងន់ៗជាង​មុន នៅពេល​ពួកវា​ផ្ទុះស្លាប់។

    កាបូន​ក៏​ជា «ឆ្អឹងខ្នង​របស់​ភាវៈរ​ស់»។ វា​អាច​កកើត​នៅក្នុង​កាឡាក់ស៊ីចាស់ៗទាំង 10 ដែល​អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​ទើបតែ​រកឃើញ។ នេះ​បើតាម​ការស្រាវជ្រាវ​រប​ស់​ក្រុម​អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​មកពី​សាកលវិទ្យាល័យ Cambridge (អង់គ្លេស) ដែល​បាន​និយាយ​ខាងលើ។

    ប្រការនេះ​អាចឱ្យ​យើង​ចាប់ផ្ដើម​ងាក​ទៅ​ជឿថា ភាវៈ​រស់ក្នុង​យុគសម័យដំបូងៗទំនងជា​បានចាប់ផ្ដើមត្រូវ​បាន​ «ភ្ញាស់» ក្នុង​ចក្រវាល​តាំងពី​យូរ​ឡុង​ ជាង​អ្វីដែល​មនុស្ស​បានគិត។ ចំណែក​ជីវិត​នៅលើ​ផែនដី​ក៏​ប្រហែលជា​ស្ថិតក្នុង​ដំណាក់កាល​វ័យ​ក្មេង​នៅឡើយ បើ​ធៀប​នឹង​ជីវិត​នៅតាម​បណ្ដា​ភព​ក្នុង​ប្រព័ន្ធ​ផ្កាយ​នានា​របស់​កាឡាក់ស៊ី​បុរាណៗ៕