មន្ទីរស្រាវជ្រាវ Henry Jackson Society នៅប្រទេសអង់គ្លេសយល់ថា បណ្ដាប្រទេស G7 អាចប្ដឹងប្រទេសចិន ដើម្បីទាមទារសំណងយ៉ាងតិច6.5លានលាន(6,500,000,000,000)ដុល្លារអាមេរិក ដោយសារតែបានធ្វើឱ្យវីរុសCOVID-19 ឆ្លងរាលដាល។
មន្ទីរស្រាវជ្រាវ Henry Jackson Society (HJS) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងឡុងដ៍ប្រទេសអង់គ្លេសបានសរសេរនៅក្នុងរបាយការណ៍ “សងសំណងវីរុសកូរ៉ូណា?” ដែលបានប្រកាសក្នុងថ្ងៃនេះថា “បើសិនជាប្រទេសចិនបានផ្ដល់ព័ត៌មានត្រឹមត្រូវក្នុងដំណាក់កាលដំបូង វីរុសរាតត្បាតនឹងមិនអាចចេញផុតពីប្រទេសនេះនោះទេ”។
ឯកសារខាងលើបានយល់ថា ប្រទេសចិនបានរំលោភលើច្បាប់ចំនួន10មាត្រា ក្នុងនោះមានមាត្រាមួយនិយាយអំពីបញ្ហាសុខភាពអន្តរជាតិដែលហៅកាត់ថា IHR (International Health Regulations) ដែលត្រូវបានរឹតបន្តឹងក្រោយអាសន្នរោគ SARS កាលពីឆ្នាំ2003។ HJS អះអាងថា ការព្យាយាមបិទបាំងរោគរាតត្បាតរបស់ទីក្រុងប៉េកាំង បានបណ្ដាលឱ្យ COVID-19 ឆ្លងពាសពេញពិភពលោក ធ្វើឱ្យមនុស្សជាង1.3លាននាក់ត្រូវឆ្លងមេរោគ ជាង74,000នាក់ស្លាប់ និងនាំឱ្យមានការខាតបង់ប្រាក់រាប់លានលានដុល្លារអាមេរិក។
របាយការណ៍របស់ HJS មានឃ្លាសរសេរថា “មន្ត្រីប្រទេសចិនជាច្រើន រួមទាំងអ្នកនាំពាក្យរបស់ក្រសួងការបរទេសចិន លោក Zhao Li Jian បានគាំទ្រគំនិតមិនសមហេតុផលថា COVID-19 ត្រូវបានកងទ័ពអាមេរិកាំងនាំចូលតំបន់ Wuhan មិនមែនមានប្រភពពីផ្សារលក់ត្រីសុទ្រនៅទីក្រុងនេះ ដែលជាកន្លែងទិញដូរសត្វព្រៃនោះទេ។
HJS យល់ថា ប្រទេសចិនត្រូវតែសងសំណងយ៉ាងហោចណាស់ 6.5លានលានដុល្លារអាមេរិក ប្រហាក់ប្រហែលនឹងទំហំទឹកប្រាក់ដែលបណ្ដាប្រទេសG7 កំពុងចំណាយដើម្បីទប់ទល់នឹងរោគរាតត្បាត និងជួយសង្គ្រោះខឿនសេដ្ឋកិច្ច ដោយសារប្រជាជនត្រូវនៅផ្ទះ ចំណែកវិស័យឧស្សាហកម្មក៏ត្រូវពន្យារពេល។
IHR កំណត់ឱ្យបណ្ដាប្រទេសត្រូវតែតាមដាន និងចែករំលែកព័ត៌មានអំពីលទ្ធភាពនៃការចម្លងមេរោគ និងកម្រិតធ្ងន់ធ្ងរនៃមេរោគដែលមានលទ្ធភាពចម្លងរវាងប្រទេសនិងប្រទេស។ មន្ទីរស្រាវជ្រាវ Henry Jackson Society បានចោទប្រកាន់ប្រទេសចិនថា បានធ្វើសកម្មភាពផ្ទុយពីនេះ ដោយសារតែបានបិទបាំងព័ត៌មាន និងពិន័យទៅលើអ្នកដែលព្យាយាមបញ្ចេញទិន្នន័យ។
សារព័ត៌មាន SCMP នៅហុងកុងបានឱ្យដឹងថា មនុស្សជិត200នាក់បានឆ្លងវីរុសCOVID-19 ត្រូវបានរកឃើញនៅមុនថ្ងៃទី27ធ្នូ ឆ្នាំ2019 ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរចិន គ្រាន់តែរាយការណ៍អំពីជំងឺទៅអង្គការសុខភាពពិភពលោក(WHO) ក្រោយនោះចំនួន4ថ្ងៃ ហើយអះអាងថា មិនទាន់មានភ័ស្តុតាងបង្ហាញថា វាឆ្លងពីមនុស្សទៅមនុស្ស។
JHS បានឱ្យដឹងថា “អ្នកដែលបានផ្លុំកញ្ចែ ដូចជាវេជ្ជបណ្ឌិត Li Wenliang ជាដើម ត្រូវបានព្រមានដោយសារតែចែករំលែកព័ត៌មានអំពីរោគរាតត្បាត។ មនុស្សជាច្រើនយល់ថា COVID-19 បានឆ្លងពីមនុស្សទៅមនុស្សតាំងពីមុនអំឡុងពេលខាងលើ”។ JHS អំពាវនាវឱ្យបង្កើតជាសម្ព័ន្ធភាពដើម្បីប្ដឹង ព្រោះតែទីក្រុងប៉េកាំង “តែងតែប្រតិកម្មយ៉ាងកំរោលចំពោះការគំរាមនៅលើឆាកអន្តរជាតិ”។
របាយការណ៍ក៏បានសរសេរថា “វិធានការនេះនឹងទាមទារឱ្យមានភាពក្លាហាន និងសាមគ្គីទូទាំងពិភពលោក។ អាជ្ញាធរទីក្រុង Wuhan និងខេត្ត Hubei បានរំលោភលើ IHR ក្នុងដំណាក់កាលដំបូងនៃអាសន្នរោគ ហើយការទទួលខុសត្រូវគឺត្រូវតែជារបស់មេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់បំផុត។ ជាការពិត វិធីទប់ទល់នឹង COVID-19 របស់អាជ្ញាធរចិន បានរំលោភលើច្បាប់អន្តរជាតិ”។
ការប្ដឹងផ្ដល់ដែលកើតឡើងជុំវិញបញ្ហា IHR គឺជាសកម្មភាពដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមក ប៉ុន្តែ JHS យល់ថា ក្របខ័ណ្ឌក្នុង WHO អនុញ្ញាតឱ្យធ្វើរឿងនេះ។ មន្ទីរស្រាវជ្រាវអង់គ្លេសក៏បានលើកឡើងអំពីយុទ្ធសាស្ត្រដែលអាចនាំបញ្ហានេះឡើងតុលាការអាជ្ញាកណ្ដាល អង្គការពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ ឬទាក់ទងនឹងបទបញ្ញត្តនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងវិនិយោគ ឬសម្បីតែអនុសញ្ញារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីច្បាប់ដែនសមុទ្រក៏អាចយកមកប្រើបានដែរ។
Matthew Henderson ដែលជាសហអ្នកនិពន្ធនៃរបាយការណ៍នេះ យល់ថា ប្រជាជនចិនក៏ជា “អ្នករងគ្រោះដែលគ្មានកំហុស” ព្រោះតែការខ្វះការទទួលខុសត្រូវរបស់រដ្ឋាភិបាល។ “នេះគឺជាកំហុសរបស់រដ្ឋាភិបាលចិន។ ពួកគេមិនទាន់រៀនចេះអ្វីសោះបន្ទាប់ពីអាសន្នរោគ SARS។ ពាក្យមិនពិត និងព័ត៌មានក្លែងក្លាយពីដំណាក់កាលដំបូងនៃអាសន្នរោគ COVID-19 បានធ្វើឱ្យមានផលវិបាកដែលបណ្ដាលឱ្យមនុស្សជាច្រើនត្រូវបាត់បង់ជីវិត”។ នេះបើតាម Henderson។
ក្រុមអ្នករៀបចំរបាយការណ៍របស់ JHS យល់ថា ការគន់គូរអំពីទំហំនៃផលវិបាក ឬការខូចខាតសម្រាប់បណ្ដាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ និងការបង្កើតយន្តការប្ដឹងផ្ដល់ទៅតាមលំដាប់លំដោយ ដោយយោងទៅលើច្បាប់ នឹងអាចជួយឱ្យបណ្ដាប្រទេស “ទទួលបានសំណងក្រោយការខាតបង់ដោយសារប្រទេសចិនបង្កឡើង”៕
ប្រភព៖ Sydney Morning Herald
