អ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានប្រកាសអំពីការរកឃើញហេតុការណ៍ផ្ទុះកាំរស្មី gamma ដែលភ្លឺខ្លាំងមិនធ្លាប់បានឃើញនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលនេះបង្ហើបឱ្យដឹងបន្ថែមអំពីការផ្ទុះខ្លាំងបំផុតបន្ទាប់ពីហេតុការណ៍ Big Bang។
ការផ្ទុះដែលត្រូវបានហៅថា GRB 221009A នេះ មានប្រភពពីកញ្ចុំផ្កាយ Sagittarius ដែលមានចម្ងាយពីផែនដីប្រហែល 2.4 ពាន់លានឆ្នាំពន្លឺ។ បើទោះជាឆ្ងាយយ៉ាងនេះក៏ដោយ វាក៏នៅតែបញ្ចេញពន្លឺរហូតដល់ថ្នាក់ធ្វើឱ្យឧបករណ៍សង្កេតតារាមួយចំនួនត្រូវ «ខ្វះ» បណ្ដោះអាសន្ន និងធ្វើឱ្យបរិយាកាសផែនដីច្របូកច្របល់។ ការរកឃើញនេះត្រូវបានចុះផ្សាយលើទស្សនាវដ្ដី Astrophysical Journal Letters កាលពីថ្ងៃទី 29 មីនា។
ព្រឹត្តិការណ៍ខាងលើនេះបានទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍ពីសហគមន៍អ្នកតារាសាស្ត្រអន្តរជាតិ។ ពួកគេគណនាឃើញថា ព្រឹត្តិការណ៍នេះអាចកើតមានតែម្ដងគត់ក្នុងមួយសហស្សវត្សរ៍ និងជួយឱ្យអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រស្រាវជ្រាវរកប្រភព និងការរីកចម្រើនរបស់ហេតុការណ៍ផ្ទុះកាំរស្មី gamma (GRB) នានា។
GRB ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាប្រភេទនៃការផ្ទុះដែលមានកម្លាំងខ្លាំងបំផុតក្នុងចក្រវាល បន្ទាប់ពីព្រឹត្តិការណ៍ផ្ទុះ Big Bang។ ពួកវាមានប្រភពពីហេតុការណ៍ផ្ទុះផ្កាយខ្នាតយក្ស ឬស៊ូពើណូវ៉ា (supernova) នៅពេលផ្កាយខ្នាតយក្សមួយដួងអស់ថាមពល និងបែកធ្លាយទៅជាផ្កាយណឺត្រុង (neutron star) ឬប្រហោងខ្មៅ (black hole)។
វិទ្យាស្ថានរូបវិទ្យាថាមពលខ្ពស់ (IHEP) របស់បណ្ឌិត្យសភាវិទ្យាសាស្ត្រចិន រួមនឹងអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនៃអង្គការជាង 30 មកពីសហរដ្ឋអាម៉េរិក អ៊ីតាលី បារាំង និងអាល្លឺម៉ង់ បានធ្វើការវាស់វែងយ៉ាងសុក្រឹតទៅលើការបញ្ចេញរស្មីរបស់ហេតុការណ៍ផ្ទុះធំមិនធ្លាប់បានឃើញនេះ ដោយប្រើប្រាស់តេឡេស្កុបអវកាស Insight-HXMT និង GECAM-C។
ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្ររកឃើញថា ក្នុងរយៈពេលមួយនាទី ការផ្ទុះ GRB 221009A បញ្ចេញថាមពលប្រហាក់ប្រហែលនឹងថាមពលរបស់ព្រះអាទិត្យចំនួន 10,000 ដួង ដែលបញ្ចេញក្នុងរយៈពេលរាប់ពាន់លានឆ្នាំ ដោយប្រើប្រាស់ប្រតិកម្មនុយក្លេអែរសរុប។
ប្រធានក្រុមស្រាវជ្រាវប្រចាំ IHEP នៃគម្រោង GECAM-C បានឱ្យដឹងថា GRB 221009A បានបំណែកកំណត់ត្រាស្ដីពីវិសាលភាពនៃពន្លឺរបស់ហេតុការណ៍ផ្ទុះកាំរស្មី gamma នាពេលកន្លង ដោយខ្លាំងជាង 50 ដង។
ចាប់តាំងពីបានស្គាល់ GRB កាលពីឆ្នាំ 1967 អ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានរកឃើញព្រឹត្តិការណ៍បែបនេះជិត 10,000 ករណី ដែលពួកវាកើតឡើងដោយសារការបែកធ្លាយរបស់តារាខ្នាតធំ ឬការប៉ះគ្នារបស់វត្ថុអវកាសខ្នាតយក្ស មានដូចជាប្រហោងខ្មៅ និងតារាណឺត្រុងជាដើម៕
