Tag: អាមេរិក

លោកសាស្រ្តចារ្យវេជ្ជបណ្ឌិត Filkenstein និងអ្នកស្រី Lisa filkenstein ជាអ្នកជំនាញការខាងការអប់រំកុមារមកពីសហរដ្ឋអាមេរិក ទាំង 2នាក់សុទ្ធតែជាអ្នកដែលមានបទពិសោធក្នុងការរៀបចំកម្មវិធីសិក្សារៀនសូត្រសម្រាប់កុមារជាង 30ឆ្នាំមកហើយនោះ បាន​ផ្តល់នូវផ្នត់គំនឹតដល់លោកគ្រូ អ្នកគ្រូ និងអាណាព្យាបាលក្នុងរឿងការវិវឌ្ឍរបស់កុមារឆ្លាត ឬកុមារពូកែជាច្រើនចំណុចដូចខាងក្រោម ៖

អ្នកណាគឺ មនុស្សពូកែ? អ្នកណាគឺ ក្មេងឆ្លាត?

យើងគ្រប់គ្នាជាមនុស្សពូកែ ពូកែគ្រប់រូបបែប អ្នកខ្លះពូកែច្រៀង អ្នកខ្លះពូកែគូររូប ពូកែប្រដាល់ ពូកែទាត់បាល់ ពូកែគឹត ពូកែនិយាយ ពូកែរាំ ជាដើម-ល- អ្នកខ្លះពូកែច្រើនយ៉ាង អ្នកខ្លះពូកែរតែម្យ៉ាងៗ។ កុមារពូកែ ឬ​កុមារឆ្លាត ភាគច្រើនៗតែមានភាពចង់ដឹង ចង់ឃើញ មានការស្រមើស្រមៃ និងមានគំនឹតច្នៃប្រឌឹតខ្ពស់ និងថែមទាំងមានចំណាប់អារម្មណ៍ធំទូលាយ តែសាលារៀនជាច្រើនមិនសូវជួយជំរុញកុមារក្នុងរឿងនេះឡើយ។ អ្នកគ្រូច្រើនតែនិយាយថា “កុំសួរច្រើនណា អង្គុយឱ្យស្ងៀមៗ” កុមារទាំងនោះក៏អង្គុយសម្លឹងស្លឺចេញទៅក្រៅបង្អួច សម្លឹងមើលមេឃ មើលដើមឈើ អណ្តែតអណ្តូង។ ហើយអ្នកគ្រូនឹងនិយាយថា “កុមារបែបនេះមានបញ្ហា មិនតាំងចិត្តរៀន អារម្មណ៍រវើរវាយ មិនស្តាប់គ្រូ​​បង្រៀន”។ នៅពេលគ្រូគិតថា មានបញ្ហា ក៏ធ្វើឱ្យមិនអាចសម្លឹងឃើញពីលក្ខណ:ផ្សេងទៀតច្រើនជាង “បញ្ហា” ឡើយ។ បើគ្រូគឹតថា មានបញ្ហា ក៏គួរតែរិះរកវិធីកែបញ្ហានេះយ៉ាងរីកចម្រើន យ៉ាងបណ្តុះគំនឹត ដែលវាជារឿងមួយពិបាកណាស់ តែក៏ជារឿងមួយដែលគួរឱ្យសាកល្បងដែរ បើគ្រូចង់ជួយកុមារៗទាំងនោះយ៉ាងពិតប្រាកដមែននោះ។

ធ្វើយ៉ាងណាទើបក្លាយជាការកែបញ្ហាយ៉ាងចម្រើន និងបណ្តុះគំនឹត

ក្នុងការកែបញ្ហាយ៉ាងចម្រើន និងបណ្តុះគំនឹតនេះ លោកអ្នកត្រូវបង្ហាត់ខួរក្បាលរបស់លោកអ្នកឱ្យគិត ហើយក្នុងការ​គិតកែបញ្ហាយ៉ាងចម្រើន និងបណ្តុះគំនឹតនោះ ចម្លើយដែលត្រឹមត្រូវ គឺមានច្រើនលើសពី1 ទៅទៀត។ នៅពេលជួបបញ្ហាជំហានដំបូង យើងត្រូវដឹងថា តើបញ្ហានោះគឺជាអ្វីពិតប្រាកដ?។

ជំហានបន្តទៅទៀតគឺ ការស្វែងរកធាតុពិត។ យើងត្រូវរកមើលថា តើយើងត្រូវស្វែងរកព័ត៌មានដោយវិធី​ណា? ពីនរណា? ចម្លើយដែលអាចទៅរួចគឺ ប្រភពនៃព័ត៌មានផ្សេងៗដែលអាចរកបាន គឺនៅក្នុងបណ្ណាល័យ សារព័ត៌មាន ទូរទស្សន៍ អ្នកជំនាញការ ឬព័ត៌មានពីបរទេស-ល- ដែលវានឹងជួយឱ្យយើងទទួលបាននូវផ្នត់គំនឹតល្អៗជាច្រើន។ ជំហានបន្តទៅ​ទៀតក៏គឺ ការប្រមែប្រមូលព័ត៌មានដែលទទួលបាននោះ…គឺជាការប្រមូលផ្នត់គំនឹតទាំងអស់មកដោយមិនទាន់សម្រេចចិត្ត។

ជារឿងមួយដែលគួរឱ្យសង្កេតថា នៅក្នុងបន្ទប់រៀន ពេលមានកិច្ចការខ្លះដែលត្រូវឱ្យកូនសិស្សឡើងឆ្លើយ គ្រូមួយចំនួនពេលកូន​សិស្ស​ឆ្លើយហើយ គ្រូប្រាប់ថា ខុស! សិស្សឯទៀតនឹងសើចគឹលឡើងតែម្ដង។ ពេលនោះ ក្មេងម្នាក់នោះនឹងលែងហ៊ាន​ឆ្លើយទៀតជាមិនខាន។ ក្នុងលក្ខណ:បែបនេះមិនមែនជាការបណ្តុះគំនឹតរបស់កុមារបែបចម្រើនឡើយ។

នៅពេលប្រមូលព័ត៌មានបានមកហើយ និងបានយល់ច្បាស់ពីបញ្ហាហើយ ជំហានបន្ទាប់ទៅទៀត គឺការរិះរកវិធី ឬគំនឹតល្អៗ ចម្រើនៗក្នុងការកែបញ្ហា ដូចជា នៅពេលយើងរួបរួមបញ្ហា ឬចំណុចខ្សោយនៅក្នុងរឿងណាមួយមកបានហើយ តើយើងនឹង

កែបញ្ហានេះរបៀបយ៉ាងម៉េច?។ គ្រូអាចបែងចែកកូនសិស្សជាក្រុមឱ្យធ្ចើការរួមគ្នា ដោយប្រមូលផ្តុំគំនឹតក្នុងការកែបញ្ហា។ បន្ទាប់ពី​នោះ គឺជាការដំណើរការកែបញ្ហា និងសិក្សាពីលទ្ធផល រហូតដល់កែសម្រួលបាន។

រូបបែបនៃការរៀនយល់ដឹង

ជាទូទៅ មនុស្សយើងមានវិធីរៀនយល់ដឹងច្រើនបែប។ ការដែលយើងត្រូវរៀនយ៉ាងដូចម្តេចនោះ វាកើតចេញពី​ការដែលយើងយល់ដឹងបែបណា ។ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត David Kolb បានធ្វើការសិក្សាពីការរៀនយល់ដឹងរបស់ខ្លួន ដោយវាយតម្លៃពីមេរៀនគ្រឹះដែលបានមកពីទ្រឹស្តីរបស់ John Dewey , Kurt lewin និង​ Jean Piaget ហើយសរុបបានរូបបែបរបស់​អ្នករៀន​(សិស្ស) ចេញជា 4បែបគឺ ៖

1 . អ្នកដែលប្រើប្រាស់អារម្មណ៍ (Feeler) បុគ្គលប្រភេទនេះនឹងទទួលយល់ដឹងតាមរយ:បទពិសោធ​ដោយត្រង់ ដោយប្រើសតិសម្បជញ្ញៈ និងអារម្មណ៍ដែលបានមកពីការសង្កេត។ កុមារប្រភេទនេះនឹងរៀនសូត្របានល្អជាទី​បំផុត នៅពេលមានការបញ្ចេញមតិ ការតវ៉ា ការបានស្តាប់ បានឮ និងការផ្លាស់ប្តូរគំនឹតយោបល់គ្នា។

2 . អ្នកគិតវិភាគ (Thinker)​ ជាអ្នករៀនយល់ដឹងតាមរយ:ការប្រើគំនឹត ត្រិះរិះពិចារណា រួចបង្កើតគំនឹតរួមបែប

ទ្រឹស្តី និងតាមរយ:ការសង្កេត។ កុមារប្រភេទនេះនឹងរៀនសូត្របានល្អបំផុតតាមរយ:ការស្តាប់ការបរិយាយ និងការសាក​ល្បងព័ត៌មានដោយខ្លួនឯង។

3 . អ្នកសម្រេចចិត្ត (Dicider) ជាអ្នកទទួលយល់ដឹងដោយអាស្រ័យការគឹត និងការសាកល្បងធ្វើអ្វីមួយ។ កុមារប្រភេទនេះ នឹងរៀនសូត្របានល្អ នៅពេលណាដែលមានការប្រត្តិបត្តិ(អនុវត្ត)។

4 . អ្នកគិតស្រាវជ្រាវ ច្នៃប្រឌិត (Imagination)​ ជាអ្នកដែលទទួលយល់ដឹងតាមរយ:បទពិសោធពិតដោយ​ប្រើសតិសម្បជញ្ញៈ និងអារម្មណ៍ដែលបានទទួលពីការសាកល្បងយ៉ាងពិតប្រាកដ ហើយនិងការបានធ្វើដោយផ្ទាល់។ កុមារប្រភេទ​នេះនឹងរៀនយល់ដឹងបានល្អតាមរយ:វិធីបង្រៀនបែបសិក្សាដោយខ្លួនឯង។

យ៉ាងណាក៏ដោយ វាជាការណ៍មួយដែលលំបាកនឹងបែងចែកឱ្យច្បាស់យ៉ាងដាច់ខាតណាស់ថា តើអ្នកណាបែប​ណា​​? ។ កុមារក្នុងបែបទី1 និងទី4 មានលក្ខណ:ស្រដៀងគ្នា។ ដូចគ្នានឹងកុមារប្រភេទទី2 និងទី3 ដែរ ដូច្នេះទើបគ្រូៗ​ចាំបាច់ត្រូវតែបង្រៀនកុមារដោយប្រើវិធីការបង្រៀនក្នុងរូបបែបផ្សេងៗយ៉ាងស្មើភាគគ្នា ដើម្បីផ្តល់ឱកាសដល់កុមារគ្រប់គ្នា​បានរៀនយល់​ដឹង និងបញ្ចេញសមត្ថភាពទៅតាមអ្វីដែលគេថ្នឹក លើកលែងតែគ្រូបានដឹងថា “ក្មេង” ដែលនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួនជាក្មេងបែបណា ទើបត្រូវបង្រៀនឱ្យត្រូវនឹងលក្ខណៈការទទួលយល់ដឹងរបស់ក្មេងនោះឱ្យបានច្រើនបំផុត៕

មិនគួរឲ្យជឿសោះ!!!

កូននឹងរៀនពូកែ ប្រើប្រាស់ភាសានិងសំដីសំដៅល្អឥតខ្ចោះ ជាអ្នកអានដ៏ប៉ឹនប្រសប់ ថែមទាំងចេះសំរបខ្លួនបាន​គ្រប់ស្ថានការណ៏ សមត្ថភាពទាំងអស់នេះអាចកើតឡើងបានយ៉ាងងាយ ដោយគ្រាន់តែឲ្យកូនបានញ៉ាំបាយពេល​ល្ងាចនៅ​ក្នុង​​ផ្ទះជុំគ្នាជាមួយលោកឪពុកអ្នកម្តាយប៉ុណ្ណោះ…តើពឹត​មែនឬ?

​ គឺជារឿងពឹត…លទ្ធផលនៃការសឹក្សាវិភាគ 5យ៉ាងនៅក្នុងប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក បានរកឃើញថា ៖

1. កុមារដែលមកពីក្រុមគ្រួសារដែលតែងតែទទួលទានបាយជុំគ្នាជាញឹកញាប់នោះ នៅពេលធំឡើងច្រើនតែមិនសូវមានបញ្ហារឿងជក់បារី ផឹកស្រា សេពគ្រឿងញៀន មានសម្ព័ន្ធភាពផ្លូវភេទមុនវ័យ ឬកើតរោគស្រពាប់ស្រពោន គិតខ្លីចង់ធ្វើអត្ថឃាតដូចកុមារដែលមិនដែលញ៉ាំបាយជុំគ្នាជាមួយឪពុកម្តាយនោះឡើយ ។
2. កុមារដែលបានញ៉ាំបាយជួបជុំគ្នា ដោយមានលោកប៉ាជាអ្នកអង្គុយនៅក្បាលតុ នឹងធ្វើឲ្យក្រុមគ្រួសារមានភាពកក់ក្តៅកាន់តែខ្លាំងឡើង មានការនិយាយពិគ្រោះគ្នា ផ្តល់នូវការណែនាំពីទង្វើនៃការហូបចុកដែលល្អត្រឹមត្រូវ ធ្វើឲ្យមានសុជីវធម៌ក្នុងការបរិភោគ ពេលធំឡើងកុមារថែមទាំងមានសញ្ញាថាអាចនឹងក្លាយជាអ្នកអានដ៏ពូកែម្នាក់ទៀតផង ។
3. កុមារដែលលោកឪពុកអ្នកម្តាយបានចូលរួមទទួលទានបាយជាមួយ នឹងមានលទ្ធផលការរៀន និងជំនាញការប្រើភាសាទំនាក់ទំនងល្អជាងកុមារដែលមិនបានញ៉ាំបាយរួមជាមួយឪពុកម្តាយ និងថែមទាំងមិនសូវមានបញ្ហារឿងកើតរោគ​ធាត់ដែលបណ្តាលឲ្យមានផលប៉ះពាល់ដល់ការវិវឌ្ឍទៀតផង ។
4. ពេលឈានចូលទៅរកវ័យត្រៀមជំទង់(ជិតស្ទាវ) កុមារនឹងមិនសូវមានបញ្ហារឿងសុខភាព ឬប្រថុយប្រថាននឹងទង្វើខុសប្រក្រតីខាងការហូបចុក ដូចជា មិនញ៉ាំអាហារ ញ៉ាំកាន់តែតិច ព្យាយាមសំរកទម្ងន់ដោយថ្នាំ(ចំពោះកូនស្រី) ពឹងបារី​បញ្ចុះទម្ងន់ ឬក្អួតក្រោយពេលបាយជាដើម ព្រោះការទទួលទានអាហារជុំគ្នានឹងធ្វើឲ្យកើតមានការយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងរឿង​បរិភោគ អាចសង្កេតឃើញបានឆាប់រហ័ស បើកូនមានអាការខុសប្រក្រតីណាមួយ លោកឪពុកអ្នកម្តាយនឹងកែបញ្ហាបាន​ទាន់​ពេល​​​​វេលា ។
5. កុមារនឹងចេះសំរបខ្លួនតាមស្ថានភាពជុំវិញខ្លួនបានយ៉ាងល្អ បានឃើញភាពជាធ្លុងមួយ បាននៅជាក្រុមជុំគ្នាកុមារនឹងគិតបែបនេះរហូតដល់ធំក្លាយជាមនុស្សចាស់ ដូច្នេះហើយទើបបងប្អូនដែលធ្លាប់អង្គុយញ៉ាំបាយរួមតុជាមួយគ្នានៅ​តែ​​​មាន​ទំនាក់ទំនងនឹងគ្នា ហើយជិតដឹត ស្និទ្ធស្នាលនឹងគ្នារហូតដល់ពេលធំឡើងហ្នឹងឯង ។

ចុះបើមិនបានទទួលទានបាយជុំគ្នាវិញនោះ…?

កុមារអាចមានបញ្ហាក្នុងការរសនៅទាំងនៅផ្ទះ និងនៅសាលារៀន អាចចេះផឹកស្រាមុនអាយុ សេពគ្រឿងញៀន ឬអាចមានទង្វើខាងការបរិភោគដែលខុសពីប្រក្រតី ។ អ្នកស្រី បារ៏បារ៉ា ហ្វ៊ីស អ្នកវីភាគ និងជាសាស្ត្រាចារ្យមហាវិទ្យាល័យ អ៊ីលលីណយស៏ បានចង្អុលបង្ហាញថា ទោះជាមិនមានពេលវេលាទទួលទានអាហារជុំគ្នាបានរាល់ថ្ងៃក៏ដោយ តែយ៉ាងហោច​ណាស់គួររៀបចំឲ្យបាន 3ដងក្នុងមួយសប្តាហ៏ សុខភាពដ៏ល្អទាំងកាយ និងចិត្តរបស់កុមារក៏អាចកើតមានឡើងបានដែរ ៕

ឪពុកម្ដាយថ្មោងថ្មីជាច្រើនៗតែមានក្ដីបារម្ភកង្វល់ ភ័យផង មិនប្រាកដក្នុងចិត្តផងនៅពេលនាំកូនតូចត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញបន្ទាប់ពីប្រសូតរួចនៅឯមន្ទីពេទ្យ ហើយដោយសារតែភាពភ័យផងអរផងនេះឯង ទើបនាំគ្នាទិញរបស់របរប្រើប្រាស់សម្រាប់ទារកមកទុកពេញហ្នឹងទាំងអស់ ជាពិសេសរបស់របរសម្រាប់ទារកគេង មិនថាតែពូកទ្រនាប់ ខ្នើយកើយ ខ្នើយកល់ និងភួយជាដើម ក្រៅពីនេះនៅមានតុក្កតាស្អាតៗដែលគិតថា នឹងយកមកដាក់ឱ្យគេងជិតកូនតូចឱ្យគេមានអារម្មណ៍កក់ក្ដៅគិតថាមានអ្នកនៅក្បែរជានិច្ចទៀតផង…តែ មិនបានដឹងឡើយថា វត្ថុអស់ទាំងនោះអាចជាដើមហេតុដែលធ្វើឱ្យកូនមានគ្រោះថ្នាក់បានដោយអាការ ស្លាប់ទាន់ហន់ភ្លាមៗសម្រាប់ក្មេងទារក ឬ Sudden Infant Death Syndrome (SIDS)។

ព័ត៌មាននៃការស្លាប់បែប SIDS នេះប្រទះឃើញច្រើននៅលើទារកទើបកើត និងក្មេងដែលមានអាយុមិនដល់ 2ខួប។ ឧទាហរណ៍ នៅក្នុងប្រទេសអាមេរិកត្រូវបានរកឃើញថា មានក្មេងទារកដែលស្លាប់ដោយអាការនេះ(SIDS/គ្មានខ្យល់ដកដង្ហើមខណៈពេលគេងលក់)ច្រើនដល់ទៅ 700នាក់ក្នុងមួយឆ្នាំៗ។

ខ្នើយកើយក៏សម្លាប់ជីវិតកូនតូចបានដែរ

ជាច្រើនដងណាស់ដែលឪពុកម្ដាយបានដឹងមកថា តុក្កតា ខ្នើយកើយ ខ្នើយកល់ ឬភួយក៏អាចសម្លាប់កូនតូចក្នុងវ័យទារកបានដែរ ព្រោះជាចង្វាក់ពេលដែលកូនប្រែខ្លួន ផ្ទៃមុខបានទៅផ្ទប់នឹងឧបករណ៍សម្រាប់គេង និងតុក្កតាទាំងនោះក្នុងរយៈពេលយូរ ព្រោះតែទារកដែលកនៅមិនទាន់រឹង គេមិនអាចជួយខ្លួនឯងបាន ទើបធ្វើឱ្យកូនតូចគ្មានខ្យល់ដកដង្ហើម និងស្លាប់នៅទីបំផុត។

ការដាក់ខ្នើយឱ្យកើយចំពោះទារកដែលកនៅមិនទាន់រឹងមាំក៏ដូចគ្នាដែរ បើលោកឪពុកអ្នកម្ដាយដាក់កូនឱ្យគេងផ្កាប់ខណៈពេលដែលកូនគេងលក់ ពេលកូនកម្រើកខ្លួន អាចធ្វើឱ្យផ្ទៃមុខរបស់កូនទៅផ្កាប់ផ្ទប់នឹងខ្នើយតែម្ដង និងបើសិនជាឪពុកម្ដាយមិនមានពេលវេលានៅមើលកូនជាប់រហូត ឬភ្លេចខ្លួនគេងលក់ដែរនោះ អាចធ្វើឱ្យកើតរឿងសោកស្ដាយឡើងបាន។

តើកូនតូចអាចគេងកើយខ្នើយបាននៅពេលណា?

ជម្រើសដែលល្អបំផុត ឡារ៉ែនសូមណែនាំថា គួរឱ្យកូនគេងកើយខ្នើយបាននៅពេលដែលមានអាយុច្រើនជាង 2ខួប ឬនៅពេលដែលករបស់កូនតូចរឹងមាំហើយ ដែលនេះជាការជួយកាត់បន្ថយភាពប្រថុយប្រថានក្នុងការកើតមានគ្រោះថ្នាក់យ៉ាងទាន់ហន់ណាមួយចំពោះទារក។ ម្យ៉ាងទៀតដែលសំខាន់ដែរនោះគឺ ដោយសារសរីរៈរបស់ទារកក្នុងផ្នែកក្បាលនៅហាក់ដូចជាធំជាងដងខ្លួននោះ ដូច្នេះការឱ្យទារកបានគេងលើពូក ឬកន្លែងដែលរាបស្មើ កូននឹងមិនមានអារម្មណ៍ថា ក្បាលធ្លាក់ទាប ឬពិបាកគេងអ្វីឡើយ ផ្ទុយទៅវិញ កូននឹងគេងបានស្មើល្មមល្អជាងមានខ្នើយទ្រាប់ពីក្រោម។

ការបង្ហាត់ឱ្យកូនឆាប់រឹងក

រឿងមួយទៀតដែលសំខាន់សម្រាប់អ្នកដែលជាឪពុកម្ដាយថ្មោងថ្មីដែលមានទាំងក្ដីកង្វល់ និងបារម្ភថា តើពេលណាទើបកូនយើងនឹងរឹងក? ហេតុអីបានកូនយើងក្ររឹងកម្លេ៉ះ?នោះ ឡារ៉ែនចង់ប្រាប់ថា ចំណុចនេះមិនចាំបាច់កង្វល់នោះទេ ព្រោះ…លោកឪពុកអ្នកម្ដាយអាចជួយបង្ហាត់កូនតូចបាន ដោយខណៈពេលដែលកូនភ្ញាក់ ចូរដាក់កូនឱ្យគេងផ្កាប់ ហើយយករបស់លេងទៅលេងជាមួយកូនពីខាងមុខ ដើម្បីឱ្យកូនងើបមុខឡើងមើលរបស់លេងនោះ(គួរជារបស់លេងដែលមានសំឡេង ដើម្បីបង្កើនចំណាប់អារម្មណ៍កូន) និងបើរឹតតែជារបស់លេងដែលគេចូលចិត្តផងនោះ រឹតតែល្អខ្លាំងទៅទៀត ព្រោះនឹងបានមើលយូរៗ ដែលនោះមានន័យថា កូនតូចអាចពង្រឹងកបានយូរឡើងហ្នឹងឯង។ បង្ហាត់រាល់ថ្ងៃ អាចនឹងចាប់ផ្ដើមពីមួយថ្ងៃ 5នាទី រួចហើយសឹមថែមទៅជា 10 និង15នាទីរហូតទាល់តែករឹង។

កុំភ្លេចណា៎ បើកូននៅតូច កនៅមិនទាន់រឹងមាំ ឪពុកម្ដាយគួរយកចិត្តទុកដាក់រឿងឧបករណ៍សម្រាប់កូនតូចគេងជាពិសេសតែម្ដង ដូចជាមិនជ្រើសរើសប្រើពូកគេងដែលទន់ជ្រុលពេក រួមទាំងការដាក់របស់របរគេងជុំវិញខ្លួនកូនក៏មិនគួរឱ្យមានច្រើនជ្រុលពេកដែរ ដើម្បីការពារកុំកើតអាការ SIDS៕