និន្នាការនៃការកើនឡើងក្នុងវិស័យអចលនទ្រព្យបានធ្វើឱ្យចរន្តនៃការទិញលក់ក្នុងវិស័យនេះ កាន់តែមានសកម្មភាពគគ្រឹកគគ្រេងឡើងៗក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំមកនេះ ប៉ុន្តែការទិញលក់ភាគច្រើនមិនមានការវាយតម្លៃច្បាស់លាស់នោះទេ គឺធ្វើឡើងទៅតាមការចរចារវាងម្ចាស់អ្នកលក់ និងភាគីអ្នកទិញប៉ុណ្ណោះ ដូច្នេះដើម្បីឱ្យការលក់អចលនទ្រព្យដំណើរការទៅយ៉ាងល្អ និងលក់ឆាប់ដាច់ ឬមានការទិញ-លក់អចលនទ្រព្យត្រឹមត្រូវតាមតម្លៃទីផ្សារអ្នកលក់ និងអ្នកទិញក៏អាចធ្វើការវាយតម្លៃអចលនទ្រព្យជាមុនសិនបានដែរ ដើម្បីកុំឱ្យលក់ខុស(ថោកជាងហាងឆេង) ឫទិញខុស(ថ្លៃជាងហាងឆេង)នាំឱ្យខាតបង់លុយកាក់។
លោកឧកញ៉ា នួន ឫទ្ធី ប្រធានក្រុមហ៊ុនអចលនទ្រព្យ Khmer Foundation Appraisal មានប្រសាសន៍ថា ពាក់ព័ន្ធនឹងការវាយតម្លៃអចលនវត្ថុនេះគឺត្រូវពឹង-ផ្អែកលើទិន្នន័យផ្សេងៗគ្នា មានច្រើនបែប ច្រើនសណ្ឋាន ដែលវាមិនមែនជាវិទ្យាសាស្ត្រពិតនោះទេតែវាជាទឡ្ហីករលម្អិតក្នុងការវាយតម្លៃអចលនទ្រព្យឱ្យមានលក្ខណៈស្តង់ដារកាន់តែខ្លាំង។
លោកឧកញ៉ាបន្តថា នៅក្នុងការវាស់វែង និងវាយតម្លៃអចលនទ្រព្យនេះ គឺគេត្រូវធ្វើឡើងតាមគោលការណ៍ 3ជាបឋម៖ ទី1.ធ្វើការប្រៀបធៀបតម្លៃទីផ្សារ (Comparation Approach) ទី2.សិក្សាអំពីចំណូលពីអចលនទ្រព្យ(Income Approach) និងទី3.សិក្សាចំណាយថ្លៃដើមទិញអចលនទ្រព្យ(Cost Approach) តែទោះយ៉ាងណា ការសិក្សាអាចមានភាពខុសគ្នាទៅតាមស្ថាប័ននីមួយៗ ដូចជាអង្គភាពពន្ធដាដែលភាគច្រើនធ្វើឡើងតាមការវាយតម្លៃគិតជាមធ្យមភាគទៅតាមតំបន់នីមួយៗ ហើយខាងធនាគារវាយតម្លៃផ្អែកតាមទ្រព្យបុគ្គលនីមួយ។ ការប្រៀបធៀប គេសិក្សាលើកត្តាភូមិសាស្ត្រពីតំបន់មួយទៅតំបន់មួយដែលអាចជំនួសគ្នាបាន ជួនកាលផ្ទះជិតគ្នាមានទំហំប៉ុនគ្នា តែតម្លៃខុសគ្នា ដោយសារការតុបតែងដេគ័រខាងក្នុង បន្ទាប់មកគេមើលទៅលើដង់ស៊ីតេប្រជាជនថា ជាទីប្រជុំជនងាយស្រួលក្នុងការរកស៊ី ឬជាតំបន់ប្រជាជនរស់នៅធម្មតាមិនសូវមានសក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ច។
ការវាយតម្លៃអាចមានភាពសុក្រឹតទៅបាន វាអាស្រ័យលើកត្តានយោបាយ កត្តាសេដ្ឋកិច្ច និងកត្តាសង្គមផងដែរ ដែលកត្តាទាំង3នេះមានឥទ្ធិពលខ្លាំងទៅលើការវាយតម្លៃ។ ជាធម្មតាការបណ្តាក់ទុនរបស់វិនិយោគិនបរទេស លុះត្រាតែមានស្ថិរភាពនយោបាយនៅក្នុងប្រទេស មានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចល្អទើបមានការបណ្តាក់ទុនច្រើនដែលនេះជាចលករធ្វើឱ្យតម្លៃដី ឬតម្លៃសាងសង់មានការកើនឡើងផងដែរ។
ការវាយតម្លៃជាលក្ខណៈពាណិជ្ជកម្មវិញក៏ដូចគ្នាដែរ គឺគេសិក្សាទៅលើកត្តានយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម ដូចជាតម្លៃទីផ្សារ ចំណូលបានពីការជួលអចលនទ្រព្យ និងការចំណាយថ្លៃដើមពីការទិញអចលនទ្រព្យ។ ចំពោះការវាយតម្លៃជាលក្ខណៈបុគ្គលវិញគឺផ្អែកតាមតំបន់នីមួយៗ និងទីតាំងនៃអចលនទ្រព្យនោះ ដូចជានៅក្នុងតំបន់ទីប្រជុំជន តំបន់ជនបទស្រុកស្រែ និងតម្លៃអចលនទ្រព្យបុគ្គល។ល។ ឧទាហរណ៍នៅក្នុងបុរី ដីមានតម្លៃ 500ដុល្លារក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េ ជាតម្លៃដែលដកថ្លៃសំណង់ចេញរួច ប៉ុន្តែដីនៅជិតនោះមានតម្លៃតែ 100ដុល្លារប៉ុណ្ណោះក្នុងមួយម៉ែត្រការ៉េ ដោយសារតែវាមិនមែននៅក្នុងប្លុកបុរី។
លោកថា កន្លងមកក្រុមហ៊ុន(KFA)ទទួលបានទំនុកចិត្តខ្ពស់ពីអតិថិជនក្នុងការវាយតម្លៃអចលនទ្រព្យដែលមានទាំងស្ថាប័នកំពូលៗរបស់រដ្ឋជាច្រើនផងដែរ ដូចជាក្នុងវិស័យធនាគារ និងតុលាការជាដើមដូចជាអចលនទ្រព្យក្នុងអំណាចតុលាការគឺជាទ្រព្យដែលគេនឹងលក់ក្នុងតម្លៃមួយដែលបង្ខំ ឬប្រញាប់(Force Sale)ដែលអាចបញ្ចុះតម្លៃបានដល់ទៅ30 ឬ50%ឯណោះ។ ពាក់ព័ន្ធនឹងការវាយតម្លៃនេះ ក្នុងនាមលោកដែលជាក្រុមហ៊ុនមានឈ្មោះបោះសំឡេង និងទទួលបានពានរង្វាន់វាយតម្លៃទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេសនោះ លោកស្នើសុំដល់ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ពិសេសស្ថាប័នធនាគារ និងក្រុមហ៊ុនឯកជនផ្សេងៗ គួរតែងាកមកប្រើស្ថាប័នឯករាជ្យរបស់សមាគមអ្នកវាយតម្លៃ និងភ្នាក់ងារអចលនវត្ថុកម្ពុជាវិញប្រសើរជាង ព្រោះសមាគមនេះមានក្រុមហ៊ុនបំពេញការងារវាយតម្លៃអចលនទ្រព្យប្រកបដោយវិជ្ជាជីវៈមានក្រមសីលធម៌ច្បាស់លាស់ ឥតលម្អៀង ព្រោះការវាយតម្លៃអចលនទ្រព្យនេះវាអាចធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច ដូចជាជួនកាលអាចធ្វើឱ្យធនាគារខាតបង់ ជូនអាចធ្វើឱ្យអតិថិជនខាតបង់ប្រាក់ជាដើម បើសិនការវាយតម្លៃនោះមិនមានភាពស្មោះត្រង់។ លោកក៏បានអំពាវនាវផងដែរដល់ស្ថាប័នអ្នកប្រកបរបររកទទួលទានខាងអចលនវត្ថុថា ត្រូវតែពង្រឹងសមត្ថភាព ក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈពាក់ព័ន្ធនឹងអាជីពរបស់ខ្លួន និងរៀនសូត្រយកចំណេះដឹងបន្ថែមឱ្យកាន់តែខ្លាំងកុំឱ្យបរទេសឆ្លៀតឱកាសមកដណ្តើមការងារក្នុងស្រុកយើងច្រើនពេក ព្រោះក្នុងសម័យសកលភាវូបនីកម្មបែបនេះ ការប្រកួតប្រជែងគ្មានដែនកំណត់ទេ៕
