សព្វថ្ងៃគេសង្កេតឃើញថា ប្រជាជនកម្ពុជារស់នៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញជាច្រើនកំពុងតែមានសកម្មភាពមមាញញឹកក្នុងការទិញដីក្នុងគោលបំណងសាងសង់លំនៅឋាន ប៉ុន្ដែពួកគេពុំបានដឹងថា តើគួរធ្វើបែបណាក្នុងការទិញ(ដី) ឱ្យបានត្រឹមត្រូវ និងកុំឱ្យមានបញ្ហាទៅអនាគតនោះទេ។
លោក អោម ចន ប្រធាននាយកដ្ឋានច្បាប់ វិវាទ និងស្ថិតិនៃអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារបានប្រាប់ថា ដើម្បីទិញដីនៅក្នុងទីតាំងណាមួយមិនឱ្យមានបញ្ហា ឬជាប់បំណុលពន្ធលើអចលនវត្ថុដែលមិនបានប្រើប្រាស់ និងបំណុលពន្ធអាករផ្សេងៗនោះ អ្នកទិញត្រូវចេះសិក្សាអំពីសាវតារដីនោះឱ្យបានច្បាស់ថា តើដីនោះមានជាប់បំណុលពន្ធដែរឬទេ?។ ប្រសិនបើយើងពុំបានសិក្សាលើព័ត៌មានដីឱ្យបានច្បាស់លាស់ វានឹងបង្កជាបញ្ហាស្មុគស្មាញនៅពេលផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ។
ប្រធាននាយកដ្ឋានច្បាប់វិវាទ និងស្ថិតិនៃអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារបានលើកឡើងថា៖ ”វាពិតជាចាំបាច់ណាស់សម្រាប់អ្នកទិញដីត្រូវតែពិនិត្យលើសាវតារឬព័ត៌មានថា ប្រសិនបើមានករណីដីនោះនៅជាប់បំណុលពន្ធរដ្ឋមិនបានដោះស្រាយ ឬអ្នកទិញមិនបានពិនិត្យលើចំណុចនេះទេ ដូច្នេះគេមិនអាចផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ (កាត់ឈ្មោះ) ឱ្យមកអ្នកទិញបានទេ លុះត្រាតែមានការដោះស្រាយបំណុលនោះរួចទើបអាចផ្ទេរកម្មសិទ្ធិបាន។
លោកគីម ហ៊ាង ប្រធានសមាគមអ្នកវាយតម្លៃ និងភ្នាក់ងារអចលនវត្ថុកម្ពុជាទទួលស្គាល់ថា ការពិនិត្យមើល ឬដឹងពីសាវតារដីមុនពេលសម្រេចចិត្ដទិញគឺជារឿងចាំបាច់ និងត្រឹមត្រូវបំផុតព្រោះវាអាចធ្វើឱ្យដំណើរការទិញ-លក់ និងផ្ទេរសិទ្ធិប្រព្រឹត្ដទៅដោយគ្មានបញ្ហា។
ជាមួយគ្នានេះប្រធានសមាគមអ្នកវាយតម្លៃ និងភ្នាក់ងារអចលនវត្ថុកម្ពុជា បានបញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្នប្រជាជន អ្នករកស៊ី ឬមន្រ្ដីរាជការមួយចំនួនពួកគាត់គ្មានបទពិសោធ ឬវិធីក្នុងការពិនិត្យលើសាវតារដីទេ ដូច្នេះដើម្បីចៀសវាងនូវបញ្ហាទាំងឡាយនៅពេលពួកគាត់ទិញ(ដី)ដែលមានតម្លៃថ្លៃៗពួកគាត់គួរតែពឹងលើក្រុមហ៊ុនអាជីព ឬភ្នាក់ងារអចលនទ្រព្យក្នុងការពិនិត្យលើព័ត៌មានដីទាំងនោះ ព្រោះក្រុមហ៊ុនអាជីពគេមានទំនាក់ទំនងច្រើន ជាពិសេសគេដឹងពីវិធីសាស្រ្ដក្នុងការពិនិត្យមើលសាវតារដី។
ប្រធានក្រុមហ៊ុនខ្មែររៀលអេស្ទេត បានបញ្ជាក់ថា ប្រសិនបើយើងមិនបានពិនិត្យសាវតារដីឱ្យបានច្បាស់លាស់ទេនោះ វានឹងអាចបង្កជាបញ្ហា។ ខ្ញុំឧទាហរណ៍ថា មនុស្សមា្នក់មានដីមួយកន្លែងគាត់មិនដែលបានបង់ពន្ធប្រចាំឆ្នាំសោះ ជួនកាលគាត់អាចមិនដឹងអំពីព័ត៌មាននៃការបង់ពន្ធនោះ ឬអាចគាត់ដឹងដែរតែជាប់រវល់ធ្វើការងាររកស៊ី ដូច្នេះគាត់អត់ខ្វល់ គាត់អត់បង់អ្វីទាំងអស់។ ពេលគាត់ចង់លក់អចលនទ្រព្យដែលគាត់មិនបានបង់ពន្ធប្រចាំឆ្នាំ និងពន្ធមិនប្រើប្រាស់អចលនទ្រព្យរាប់ឆ្នាំមកហើយនោះ បូករួមនឹងត្រូវគេពិន័យទៀតផង វាមានចំនួនទឹកប្រាក់ច្រើន ដូច្នេះពេលគាត់គិតដល់បំណុលពន្ធឃើញច្រើន ក៏ចាប់ផ្ដើមមានគំនិតថា មន្រ្ដីពន្ធដារធ្វើបាបប្រជាជន ប៉ុន្ដែយើងត្រូវដឹងថា ច្បាប់គឺច្បាប់។
ក្រៅពីបញ្ហាប្រឈមជាប់ពន្ធលើដីមិនបានប្រើប្រាស់ទាំងនេះ បច្ចុប្បន្នគេសង្កេតឃើញថា អ្នកទិញដីមួយចំនួនដែលពុំបានដឹងពីសាវតារដីច្បាស់លាស់ក៏កំពុងតែមានបញ្ហាជាច្រើនទៀតដែរ។
លោក ច្រឹក សុខនីម អគ្គនាយកក្រុមហ៊ុន Century 21 Mekong បានលើកឡើងថា ទោះបីជាយើងទិញដីតូច ឬធំក៏ដោយ ក៏ចាំបាច់បំផុតដែលអ្នកទិញត្រូវតែដឹងពីសាវតារដីឱ្យបានច្បាស់លាស់ ព្រោះការដឹងព័ត៌មាននឹងមិនធ្វើឱ្យយើងជួបបញ្ហាប្រឈមទេ។ លោកបន្ដថា វាមិនមែនសុទ្ធតែការទិញដីដោយមិនបានដឹងពីសាវតារដីត្រូវតែជួបនឹងបញ្ហានោះទេ ប្រសិនបើអ្នកលក់ ឬអ្នកវិនិយោគនោះស្មោះត្រង់ជាមួយអ្នកទិញ វាជារឿងល្អនឹងមិនមានបញ្ហាអ្វីសម្រាប់អតិថិជនទេ ប៉ុន្ដែបើពួកគាត់មិនស្មោះត្រង់នឹងអតិថិជន និងអ្នកទិញពុំបានដឹងពីព័ត៌មានក្បាលដីច្បាស់ទៀតនោះ បញ្ហាប្រឈមនឹងកើតឡើង។
អគ្គនាយកក្រុមហ៊ុន Century 21 Mekong បញ្ជាក់ថា វិធីដើម្បីបញ្ចៀសនូវហានិភ័យនេះ អ្នកទិញត្រូវតែចេះស្វែងរកភ្នាក់ងារដើម្បីស្រាវជ្រាវពីព័ត៌មានក្បាលដីដែលគាត់ចង់ទិញនោះ។ តាមពិតទៅវាមិនមានការចំណាយអ្វីច្រើនទេ ប្រសិនបើគាត់សិក្សាគុណគូរការចំណាយលើអ្វីដែលគាត់បានធ្វើដោយខ្លួនឯង ដូចជាការស្វែងរកទិញ ឬធ្វើអ្វីផ្សេងៗត្រូវចំណាយប្រហែលគ្នា តែគាត់បាត់ព័ត៌មានច្រើន។ ផ្ទុយទៅវិញបើគាត់រកភ្នាក់ងារអចលនទ្រព្យដែលមានកេរ្ដិ៍ឈ្មោះ ឬក្រុមហ៊ុនមានឈ្មោះក្នុងសង្គមជួយគាត់នឹងទទួលបានភាពកក់ក្ដៅ។
លោក ច្រឹក សុខនីម បន្ដថា៖ «ខ្ញុំឧទាហរណ៍ប្រសិនបើអតិថិជនមិនបានដឹងព័ត៌មានក្បាលដីច្បាស់ គាត់ទៅទិញដីឡូត៍មួយកន្លែងដែលម្ចាស់កម្មសិទ្ធិនោះបានយកប្លង់ដីធំទៅបញ្ចាំនៅធនាគារហើយ គាត់មកពុះបំបែកក្បាលដីលក់បន្ដទៀត តើអតិថិជនត្រូវជួបហានិភ័យបែបណាខ្លះ?»
លោក វ៉ន ចាន់ថន នាយកប្រតិបត្ដិនៃក្រុមហ៊ុនថោនស៊ីថី រៀលអ៊ីស្ទេត ខូអិលធីឌី បញ្ជាក់ថា ចំណុចហានិភ័យខ្លាំងច្រើនតែកើតលើដីឡូត៍មួយចំនួនដែលធ្វើការទិញលក់ដោយពុំបានផ្ទេរសិទ្ធិកាត់ឈ្មោះ ឬមិនបានរៀបចំឲ្យមានប្លង់រឹង ព្រោះអាចថា ម្ចាស់ដីឡូត៍នោះជួបបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចហើយបានយកប្លង់រឹងដីនោះទៅបញ្ចាំនៅកន្លែងណាមួយ។ ក្រោយពីដោះស្រាយបំណុលមិនរួច អ្នកដែលមានប្លង់រឹងនោះបានមកកាន់កាប់ដីនោះដែលធ្វើឲ្យមានភាពច្របូកច្របល់ ពេលនោះហើយដែលអ្នកទិញដីឡូត៍នោះនឹងមានបញ្ហាស្មុគស្មាញកើតឡើង។
លោកបន្ថែមថា៖ “ដើម្បីកាត់បន្ថយនូវហានិភ័យឲ្យបានច្រើន អ្នកទិញត្រូវតែចេះមើលទៅលើប្រវត្ដិក្រុមហ៊ុន ឬបុគ្គលដែលជាអ្នកពុះដីឡូត៍ហ្នឹងតែម្ដងថាតើជាក្រុមហ៊ុនស្របច្បាប់ឬអត់? ហើយយើងសុំគាត់មើលប្លង់មេ តើគាត់មានគម្រោងធ្វើផ្លូវប៉ុន្មានម៉ែត្រ មានប្រព័ន្ធលូ មានទឹក ភ្លើង ឬអត់? បន្ទាប់មកយើង មើលប្លង់មេនោះជាប្លង់ទន់ ឬប្លង់រឹង? គេកាត់ឲ្យអ្នកទិញជាប្លង់ទន់ ឬប្លង់រឹង ព្រោះពេលខ្លះវាអាចមានអ្នកពុះដីឡូត៍ខ្លះកាត់ត្រឹមប្លង់ទន់ ប៉ុន្ដែឲ្យអ្នកទិញយកទៅរត់ការធ្វើប្លង់រឹងខ្លួនឯង ឬក្រុមហ៊ុនជាអ្នកកាត់ប្លង់រឹងឲ្យ តែអាចថែមតម្លៃកម្រិតណាមួយបន្ថែមទៀតក៏អាចថាបាន”៕
