សត្វអំពិលអំពែកដែលបញ្ចេញពន្លឺភ្លឹបភ្លែតៗនាពេលរាត្រី អាចគ្រាន់តែជាវិធីបង្អួតសម្រស់ខាងក្រៅរបស់ពួកវា ដែលដូចទៅនឹងកន្ទុយដ៏វែងនៃសត្វហស្ស ដើម្បីទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍ពី “គូស្នេហ៍” របស់ពួកវាតែប៉ុណ្ណោះ?
តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ការបង្អួតសម្រស់ខាងក្រៅ មិនមែនមានតែនៅលើមនុស្ស ឬសត្វធំៗនោះទេ ប៉ុន្តែសត្វល្អិតផ្សេងៗ ក៏ចេះបញ្ចេញសម្រស់ ដើម្បីទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍ផងដែរ។
តាមពិត សារធាតុបញ្ចេញពន្លឺនៅក្នុងពោះរបស់អំពិលអំពែក ពេលវាប្រទះនឹងអុកស៊ីហ្សែន វានឹងបញ្ចេញពន្លឺ ប៉ុន្តែពន្លឺនោះមានសភាពខ្សោយខ្លាំងពេក ទើបយើងមិនអាចមើលឃើញនៅពេលថ្ងៃ។ អំពិលអំពែកឈ្មោលមានស្លាបសម្រាប់ហោះ ចំណែកអំពិលអំពែកញីវិញមិនមានស្លាបនោះទេ។ ដូច្នេះ ការបញ្ចេញពន្លឺនេះក៏ដើម្បីទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍រវាងគ្នានឹងគ្នាផងដែរ។
សត្វអំពិលអំពែកឈ្មោល ដែលអាចប្រមូល និងបញ្ចេញពន្លឺ fluorescent បានយូរ នឹងមានឱកាសជោគជ័យច្រើនក្នុងការស្វែងរកគូស្នេហ៍ និងជួយឱ្យអំពិលអំពែកញី បង្កើតកូនបានច្រើន។
អំពិលអំពែកមាន2ប្រភេទ គឺអំពិលអំពែកហោះ និងអំពិលអំពែកវារលើដី។ អំពិលអំពែកទាំង2ប្រភេទនេះ សុទ្ធតែអាចបញ្ចេញពន្លឺត្រជាក់ដូចគ្នា។ នោះគឺដោយសារក្នុងពេលបញ្ចេញពន្លឺ ថាមពលភាគច្រើនត្រូវបានអំពិលអំពែកបំប្លែងទៅជាពន្លឺ ពោលគឺមិនមែនបំប្លែងទៅជាថាមពលដូចប្រភពពន្លឺសិប្បនិម្មិតផ្សេងៗនោះទេ។
ពន្លឺរបស់អំពិលអំពែក ត្រូវបានបញ្ចេញពីផ្នែកខាងក្រោមក្នុងពោះរបស់វា។ ពេលថ្ងៃ ពោះរបស់វាមានពណ៌ប្រផេះលាយស ហើយនៅពេលយប់ ទើបវាអាចបញ្ចេញពន្លឺស្រទន់មកខាងក្រៅ។ ខាងក្នុងស្រទាប់ស្បែកពោះ គឺជាជួរនៃកោសិកាដែលអាចបញ្ចេញពន្លឺ ហើយស្រទាប់ផ្នែកខាងក្នុងបង្អស់គឺជាកោសិកាចំណាំងប្លាត ដែលមានមុខងារដូចទៅនឹងកញ្ចក់ ជួយបញ្ចាំងពន្លឺចេញទៅក្រៅ។
អំពិលអំពែក បញ្ចេញពន្លឺបានក៏ដោយសារការប្រតិកម្មធាតុគីមីនៅខាងក្នុងរាងកាយរបស់ពួកវា ដែលគេហៅថា ពន្លឺជីវសាស្ត្រ bioluminescence។
បណ្ដាកោសិកា luminescent មានផ្ទុកសារជាតិ luciferin និង luciferase។ នៅពេលគេផ្ដាច់សារធាតុទាំង2នេះចេញពីគ្នា ពួកវានឹងមិនអាចបញ្ចេញពន្លឺនោះទេ។ ប៉ុន្តែ ពេលដាក់វានៅក្បែរគ្នា luciferase នឹងជម្រុញឱ្យមានអុកស៊ីតកម្មនៅលើសារធាតុ luciferin (ដំណើរការប្រើអុកស៊ីហ្សែនដើម្បីដុតសារធាតុ lucifenrin)។ ដំណើរការអុកស៊ីតកម្មនេះ បង្កើតបានជាពន្លឺ។
ក្រៅពីអំពិលអំពែក សត្វមួយចំនួនផ្សេងទៀត ក៏អាចបញ្ចេញពន្លឺ ដូចជាសត្វ jellyfish ក្នុងសមុទ្រជាដើម។ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនិយាយថា សូម្បីតែមនុស្សក៏អាចបញ្ចេញពន្លឺពីរាងកាយ ប៉ុន្តែពន្លឺនេះខ្សោយពេក មិនអាចឱ្យយើងមើលឃើញនឹងភ្នែកទទេ។ នេះគឺជាដំណើរការនៃប្រតិកម្មរបស់ជីវគីមី។
ភាពសុខគ្នារវាងការបញ្ចេញពន្លឺនៃអំពូលភ្លើង និងការបញ្ចេញពន្លឺពីសត្វអំពិលអំពែក៖
ភាពសុខគ្នារវាងការបញ្ចេញពន្លឺនៃអំពូលភ្លើង និងការបញ្ចេញពន្លឺពីសត្វអំពិលអំពែក គឺនៅត្រង់ថា អំពូលភ្លើងបញ្ចេញកំដៅខ្លាំងនៅពេលវាបញ្ចេញពន្លឺ ចំណែកអំពិលអំពែកវិញ វាបញ្ចេញពន្លឺត្រជាក់ ដោយសារថាមពលដែលប្រើប្រាស់ក្នុងការបញ្ចេញពន្លឺគឺមានកម្រិតទាប។ ប៉ុន្តែ បើសិនវាបញ្ចេញកំដៅខ្លាំង នោះអំពិលអំពែកប្រាកដជាមិនអាចរស់បាននោះទេ។
អំពិលអំពែកអាចគ្រប់គ្រងការបញ្ចេញពន្លឺនេះបានដោយខ្លួនឯង។ វាចាប់ផ្ដើម ឬបញ្ចប់ការបញ្ចេញពន្លឺដោយការបន្ថែម ឬបន្ថយកម្រិតអុកស៊ីហ្សែនទៅក្នុងដំណើរការនៃប្រតិកម្មជីវគីមី ដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ។
សារព័ត៌មាន Science World Report ដកស្រង់របាយការណ៍មួយដែលចុះផ្សាយនៅលើទស្សនាវដ្ដី Physical Review Letters ឱ្យដឹងថា ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានប្រើប្រាស់បច្ចេកទេសថត CT (COMPUTER TOMOGRAPHY) និងមីក្រូទស្សន៍កាំរស្មីអ៊ិច បានរកឃើញថា អំពិលអំពែកអាចបង្វែរទិសរបស់អុកស៊ីហ្សែនដែលប្រើប្រាស់សម្រាប់មុខងារផ្សេងៗរបស់កោសិកា ដោយទាញអុកស៊ីហ្សែននោះចូលទៅខាងក្នុងនៃដំណើរការប្រតិកម្ម ហើយបំបែកសារធាតុ luciferin។ ក្នុងអំឡុងពេលនេះ កម្រិតនៃការប្រើប្រាស់អុកស៊ីហ្សែនក្នុងកោសិកា ត្រូវថយចុះ ធ្វើឱ្យដំណើរការផលិតថាមពលត្រូវយឺតមកវិញ។
សត្វល្អិតមួយចំនួនធំ ពុំមានសួតនោះទេ ពួកវាយកអុកស៊ីហ្សែនចូលទៅខាងក្នុងរាងកាយតាមរយៈរន្ធតូចៗជាច្រើន ដែលតភ្ជាប់គ្នា ដែលហៅថា រន្ធខ្យល់ (tracheoles)។ រហូតមកដល់បច្ច្ចប្បន្ន អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រមិនទាន់យល់ច្បាស់អំពីវិធីដែលអំពិលអំពែកធ្វើឱ្យពន្លឺមានសភាពភ្លឹបភ្លែតៗក្នុងល្បឿនលឿនជាងធម្មតានៅឡើយ ខណៈដែលសាច់ដុំគ្រប់គ្រងបរិមាណអុកស៊ីហ្សែន ដំណើរការយឺត។
ការបកស្រាយបច្ចុប្បន្នដែលទទួលបានការគាំទ្រច្រើនបំផុតនោះគឺថា ឧស្ម័ន NO (Nitric Oxide) មានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការចាត់ចែងពន្លឺ។ នៅពេលអំពូលភ្លើងនៃអំពិលអំពែកត្រូវបិទ ក៏ជាពេលដែល NO មិនត្រូវបានផលិត។ ក្នុងករណីនេះ បរិមាណនៃអុកស៊ីហ្សែនចូលទៅកាន់កោសិកាពន្លឺ ត្រូវបានភ្ជាប់ទៅនឹងផ្ទៃនៃកោសិកា mitochondria (កោសិកាដែលមានមុខងារផលិតថាមពលឱ្យកោសិកាដទៃ) ដូច្នេះ វានឹងមិនមានអុកស៊ីហ្សែនសម្រាប់ដំណើរការប្រតិកម្មបញ្ចេញពន្លឺ។
វត្តមានរបស់ឧស្ម័ន NO ក្នុងកោសិកាបញ្ចេញពន្លឺ អនុញ្ញាតឱ្យអុកស៊ីហ្សែនចូលរួមក្នុងដំណើរការប្រតិកម្មបញ្ចេញពន្លឺ ដោយសារតែ NO ត្រូវបានភ្ជាប់ទៅកាន់កោសិកាផលិតថាមពល ជំនួសឱ្យអុកស៊ីហ្សែន។ តាមធម្មតា ឧស្ម័ន NO តែងត្រូវបានរំលាយយ៉ាងលឿន ដូច្នេះទើបនៅពេល NO មិនត្រូវបានផលិតបន្ថែមទៀត អុកស៊ីហ្សែននឹងត្រូវបានកោសិកាផលិតថាមពលចាប់ទុក បែបនេះនឹងមិនមានអុកស៊ីហ្សែនសម្រាប់ដំណើរការប្រតិកម្មបញ្ចេញពន្លឺទៀត ដូច្នេះក៏ធ្វើឱ្យពន្លឺមានសភាពភ្លឹបភ្លែតៗ៕
ប្រភព៖ សារព័ត៌មានបរទេស
