មេរោគ អេបូឡា អេដស៍ និងគ្រុនឈាម ឬគ្រុនផ្ដាសាយតាមរដូវជាដើម សុទ្ធតែបានសម្លាប់មនុស្សក្នុងអត្រាខ្ពស់ ហើយវាតែងតែគំរាមកំហែងដល់មនុស្សលោកជានិច្ច។
មេរោគ ម៉ារបឺក (Marburg Virus)
ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានរកឃើញវីរុសម៉ាបឺកនេះក្នុងឆ្នាំ 1967 នៅពេលអាសន្នរោគនេះបានឆ្លងរាលដាលលើបុគ្គលិកនៃមន្ទីរពិសោធន៍អាល្លឺម៉ង់ ដោយពួកគេបានប៉ះពាល់សត្វស្វាមានផ្ទុកមេរោគម៉ាបឺកដែលនាំមកពីប្រទេសអ៊ូហ្គង់ដា (Uganda)។ មេរោគម៉ាបឺក ដូចទៅនឹងមេរោគអេបូឡា (Ebola) ត្រង់ថា វាបង្កឱ្យអ្នកជំងឺមានអាការគ្រុនឈាម មានន័យថា អ្នកជំងឺនឹងត្រូវគ្រុនក្ដៅ ហើយចេញឈាមតាមសរសៃឈាមក្នុងខួរក្បាល និងក្រពះជាដើម បណ្ដាលឱ្យស្លាប់បាន។
អត្រាស្លាប់ក្នុងការផ្ទុះឆ្លងលើកដំបូង ត្រឹម20% ប៉ុន្តែ វាបានឡើងដល់80% ក្នុងការផ្ទុះឆ្លងរាលដាលចាប់ពីឆ្នាំ 1998-2000 នៅប្រទេសកុងហ្គោ (Congo) និងឆ្នាំ 2005 នៅអាងហ្គោឡា (Angola) នេះបើតាមអង្គការសុខភាពពិភពលោក WHO។
មេរោគអេបូឡា (Ebola Virus)
ការផ្ទុះឆ្លងរាលដាលនៃមេរោគអេបូឡាដំបូងនៅលើមនុស្ស បានកើតឡើងក្នុងអំឡុងពេលតែមួយនៅស៊ូដង់ និង កុងហ្គោ ក្នុងឆ្នាំ 1976។ អេបូឡា ឆ្លងតាមរយៈការប៉ះពាល់ឈាម ឬទឹករងៃនៃរាងកាយ ឬជាលិការបស់មនុស្ស ឬសត្វដែលមានផ្ទុកមេរោគនេះ។ ប្រភេទមេរោគអេបូឡាផ្សេងៗគ្នា បង្កគ្រោះថ្នាក់ក្នុងកម្រិតផ្សេងៗគ្នាដែរ។
អេបូឡាប្រភេទ Reston ភាគច្រើនមិនធ្វើឱ្យអ្នកជំងឺធ្លាក់ខ្លួនឈឺនោះទេ ប៉ុន្តែ ប្រភេទ Bundibugyo សម្លាប់មនុស្សក្នុងអត្រា 50% និងប្រភេទ Sundan គឺ 71%។ អាសន្នរោគនេះ បានរាតត្បាតខ្លាំងបំផុតគឺនៅដើមឆ្នាំ 2014 ហើយវាក៏មានភាពស្មុគស្មាញបំផុតគិតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។
មេរោគឆ្កួត (Rabies Virus)
បើទោះជាថ្នាំវ៉ាក់សាំងការពារជំងឺឆ្កួតនៅលើសត្វចិញ្ចឹម ត្រូវបានប្រើប្រាស់តាំងពីឆ្នាំ 1920 ធ្វើឱ្យជំងឺនេះមិនសូវកើតមាននៅក្នុងបណ្ដាប្រទេសអភិវឌ្ឍ ប៉ុន្តែ វានៅតែជាបញ្ហាធំនៅប្រទេសឥណ្ឌា និងបណ្ដាប្រទេសនៅទ្វីបអាហ្វ្រិក។
សាស្ត្រាចារ្យឯកទេសខាងមីក្រូជីវសាស្ត្រនៃសកលវិទ្យាល័យ Boston លោក Elke Muhlberger បានឱ្យដឹងថា ៖ “មេរោគឆ្កួត បំផ្លាញខួរក្បាលរបស់មនុស្ស និងសត្វដែលបានឆ្លងមេរោគនេះ ហើយវាពិតជាអាសន្នរោគដ៏កាចសាហាវ។ បើសិនមានអ្នកណាម្នាក់ត្រូវសត្វដែលមានផ្ទុកមេរោគឆ្កួតនេះ យើងអាចព្យាបាលបាន ប៉ុន្តែ បើសិនព្យាបាលមិនទាន់ពេល នោះហានិភ័យនៃការស្លាប់គឺ 100%។
មេរោគអេដស៍ (HIV)
អេសដ៍អាចជាមេរោគដ៏គ្រោះថា្នក់ក្នុងពិភពលោកនាបច្ចុប្បន្ន ព្រោះវានៅតែជាមេរោគដែលសម្លាប់មនុស្សច្រើនបំផុត នៅទូទាំងពិភពលោក។ មេរោគនេះបានសម្លាប់មនុស្សប្រមាណជា 36លាននាក់ រាប់ចាប់ពីវាត្រូវបានគេរកឃើញកាលពីទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1980 នេះបើតាមការលើកឡើងរបស់បណ្ឌិត Amesh Adalja អ្នកឯកទេសផ្នែកជំងឺឆ្លង និងជាអ្នកនាំពាក្យនៃសមាគមជំងឺឆ្លងអាមេរិក។
យោងតាមអង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) ថ្វីបើបច្ចុប្បន្ន យើងមានថ្នាំព្យាបាលជំងឺអេដស៍ ប៉ុន្តែ មេរោគនេះនៅតែឆ្លងរាលដាលខ្លាំងនៅតំបន់ដែលមានប្រជាជនក្រីក្រច្រើនរស់នៅ។ របាយការណ៍របស់ WHO បានឱ្យដឹងថា នៅក្បែរតំបន់សាហារ៉ានៃទ្វីបអាហ្វ្រិក ក្នុងចំណោមមនុស្សពេញវ័យ 20នាក់ គឺមានម្នាក់មានផ្ទុកមេរោគអេដស៍។
មេរោគអុតធំ (Smallpox)
ឆ្នាំ 1980 មហាសន្និបាតសុខភាពពិភពលោក បានប្រកាសថា ជំងឺអុតធំ ត្រូវបានកម្ចាត់ចោលទាំងស្រុង។ ប៉ុន្តែ មុននោះ មនុស្សជាតិត្រូវចំណាយពេលរាប់ពាន់ឆ្នាំក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺនេះ ដោយក្នុងចំណោមអ្នកជំងឺ3នាក់ គឺមានម្នាក់ស្លាប់។ ចំណែកអ្នកដែលបានជាសះស្បើយពីជំងឺនេះ ពួកគេខ្លះក៏ត្រូវពិការភ្នែក។
ក្រុមប្រវត្តិវិទូ បានឱ្យដឹងថា គិតត្រឹមសតវត្សរ៍ទី20 ជំងឺនេះបានសម្លាប់មនុស្សយ៉ាងតិច 300លាននាក់។
មេរោគស្ទះសួត ហានតា (Hantavirus)
មេរោគនេះត្រូវបានរកឃើញកាលពីឆ្នាំ 1993 នៅសហរដ្ឋអាមេរិក នៅពេលដែលប្ដីប្រពន្ធមួយគូបានស្លាប់ បន្ទាប់ពីមានអាការហត់ និងដង្ហក់តែប៉ុន្មានថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ។ ពលរដ្ឋអាមេរិកាំងជាង 600នាក់បានឆ្លងមេរោគនេះ ក្នុងនោះ 36% បានបាត់បង់ជីវិត នេះបើតាមមជ្ឈមណ្ឌលគ្រប់គ្រង និងទប់ស្កាត់ជំងឺឆ្លងនៃសហរដ្ឋអាមេរិក។
មេរោគ Hanta មិនឆ្លងពីមនុស្សទៅមនុស្ស ប៉ុន្តែវាឆ្លងតាមរយៈការប៉ះពាល់លាមករបស់សត្វកណ្ដុរមួយប្រភេទដែលមានផ្ទុកមេរោគនេះ។ កាលពីជំនាន់សង្គ្រាមឧបទ្វីបកូរ៉េ មេរោគនេះ បានឆ្លងទៅទាហានប្រមាណជា 3,000នាក់ ក្នុងនោះមានទាហានប្រហែល 12% ដែលមានផ្ទុកមេរោគនេះ បានបាត់បង់ជីវិត នេះបើតាមការចុះផ្សាយនៅលើទស្សនាវដ្ដី Clinical Microbiology Reviews កាលពីឆ្នាំ 2010។
មេរោគផ្ដាសាយតាមរដូវ (flu season)
WHO បានឱ្យដឹងថា ក្នុងរដូវផ្ដាសាយ មនុស្សប្រហែល 500,000នាក់នៅក្នុងពិភពលោក អាចបាត់បង់ជីវិតដោយឆ្លងមេរោគផ្ដាសាយ។ អាសន្នរោគផ្ដាសាយដែលបានសម្លាប់មនុស្សច្រើនបំផុតគឺមេរោគផ្ដាសាយអេស្ប៉ាញ ដែលចាប់ផ្ដើមក្នុងឆ្នាំ 1918 និងបានឆ្លងទៅមនុស្ស 40% ក្នុងពិភពលោក ក្នុងនោះមានអ្នកស្លាប់ដល់ទៅ 50លាននាក់។
គ្រុនចាញ់
ជំងឺនេះបានកើតឡើងដំបូងនៅក្នុងអំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1950 នៅប្រទេសហ្វីលីពីន និងប្រទេសថៃ។ ក្រោយមកវាបានឆ្លងរាលដាលពេញតំបន់ត្រូពិក។ អាសន្នរោគដែលកើតឡើងដោយសារមូសខាំនេះ នឹងរាតត្បាតកាន់តែខ្លាំងនៅពេលផែនដីកើនកំដៅជាងនេះ។
យោងតាម WHO មេរោគនេះបានឆ្លងទៅមនុស្សចាប់ពី 50-100លាននាក់ជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ មកដល់បច្ចុប្បន្ន ពិភពលោកមិនទាន់មានថ្នាំវ៉ាក់សាំងការពារមេរោគនេះនៅឡើយ ប៉ុន្តែ ក្រុមហ៊ុនផលិតឱសថ Sanofi របស់បារាំង បាន និងកំពុងពិសោធថ្នាំវ៉ាក់សាំងមួយប្រភេទដែលបង្ហាញលទ្ធផលល្អបង្គួរ។
មេរោគរាកសូស (Rotavirus)
សារព័ត៌មាន Live Science បានចេញផ្សាយថា មេរោគ Rota ធ្វើឱ្យក្មេង និងទារកត្រូវរាករូសខ្លាំងពេលឆ្លងមេរោគនេះ។ មេរោគនេះអាចឆ្លងយ៉ាងឆាប់រហ័សតាមរយៈការប៉ះពាល់លាមកមនុស្ស។ ឆ្នាំ 2008 WHO បានរាយការណ៍ថា ក្មេងអាយុក្រោម 5ឆ្នាំ ប្រមាណជា 453,000នាក់បានស្លាប់ដោយសារឆ្លងមេរោគរាករូសនេះ។ បច្ចុប្បន្ន ពិភពលោកកំពុងប្រើថ្នាំវ៉ាក់សាំងពីរប្រភេទដើម្បីទប់ស្កាត់មេរោគនេះ៕
ប្រភព៖ សារព័ត៌មានបរទេស
