បច្ចុប្បន្នសក្តានុពលក្នុងវិស័យកសិកម្ម ត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថា ជាវិស័យដែលបានរួមចំណែកយ៉ាងធំធេងក្នុងការជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាតិ ប៉ុន្តែចាំបាច់ក៏ត្រូវការបើកចំហនូវការចូលរួមពីអ្នកវិនិយោគបរទេស ដើម្បីជំរុញនូវផលិតភាពក្នុងវិស័យកសិ-ឧស្សាហកម្មឱ្យដំណើរការដោយរលូនទៅបានដែរ។
ឯកឧត្តម វេង សាខុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខា ប្រមាញ់ និងនេសាទ បានមានប្រសាសន៍ឱ្យដឹងថា៖ “ក្នុងឆ្នាំ1995 វិស័យកសិកម្មយើងបានចូលរួមក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ចទៅដល់ 50%ឯណោះតែបានថមថយចុះមកវិញជាបន្តបន្ទាប់។ មកទល់ឆ្នាំ2019 នេះវិស័យកសិកម្មចូលរួមក្នុងចំណូលសេដ្ឋកិច្ចមានត្រឹមតែ 23% ទេ។ តែទោះជាការចូលរួមចំណែកខាងសេដ្ឋកិច្ចមានការថយចុះមែន ប៉ុន្តែទំហំនៃវិស័យកសិកម្មរបស់យើងកាន់តែធំទៅៗ ដែលទំហំនេះអាចថាគុណនឹង 5-6ដង ក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ហើយការនាំចេញក៏មានសម្ទុះកើនឡើងដែរ។
ឯកឧត្តម រដ្ឋមន្ត្រី បានបន្តថា ការផលិតនូវផលិតផលរបស់យើង ជាពិសេសស្រូវ ពីមុនឆ្នាំ1980 យើងផលិតបានតែ 1,800,000តោនប៉ុណ្ណោះរហូតដល់ឆ្នាំ1995 យើងផលិត 3លានតោន ហើយរហូតដល់ឆ្នាំ2000 យើងអាចផលិតបានស្រូវប្រមាណ4លានតោន ដែលចាត់ទុកថា យើងនៅសល់ស្បៀងចាប់តាំងពីពេលនោះ។
មកដល់ឆ្នាំ2011 ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញគោលនយោបាយនាំចេញអង្ករឱ្យបាន 1លានតោននៅឆ្នាំ2015។ យើងត្រូវធ្វើការច្រើនដើម្បីជំរុញផលិតភាព និងជំរុញកំណើនសេដកិច្ចរបស់កម្ពុជាយើង។ ការខិតខំធ្វើឱ្យយើងសម្រេចបានផលិតផលសរុបទាំងស្រូវ និងដំណាំរួមផ្សំឆ្នាំ2018 យើងបានទទួល 36លានតោន ហើយសង្ឃឹមថា ឆ្នាំ2019 នេះបានទទួល 37-38លានតោន។ កសិកម្មមានអនុវិស័យសំខាន់ៗចំនួន4 ដែលចូលរួមចំណែកក្នុងកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ទី1 ស្រូវដំណាំស្រូវ និងកសិ-ឧស្សហកម្មចូលរួម 5.8%។ ទី2 អនុវិស័យចិញ្ចឹមសត្វ 11.2%។ ទី3 ត្រីរួមចំណែក 23.5% ចំណែកព្រៃឈើបានចូលរួមតែ 8.6%ប៉ុណ្ណោះ ដោយសារតែយើងបាត់បង់ព្រៃឈើច្រើន។
ឯកឧត្តម វេង សាខុន បានបញ្ជាក់ទៀតថា យើងបានការកែច្នៃអ្វីខ្លះ? នៅក្នុងផលិតផលកសិកម្មរបស់យើង ក្នុងឆ្នាំ2019 រយៈពេល 9ខែកន្លងមកនេះ យើងបានផលិតផលិតផលកសិកម្ម បាននាំចេញសរុបជាង 5លានតោន អង្ករ 400ពាន់តោន ពោត 100ពាន់តោន ចេក 117លានតោន ស្វាយ 5ម៉ឺន 4ពាន់តោន បន្លែ 147តោន ដោយបាននាំចេញទៅ 4ប្រទេស មានបារាំង ឆែក អង់គ្លេស និងហូឡង់ និងបាននាំចេញផ្លែស្វាយទៅប្រទេសកូរ៉េ និងទៅចិន ដោយបាននាំចេញមុនពេលចូលឆ្នាំចិន។
ចំពោះអង្ករ នៅមានរបាំងពន្ធ1 តែយើងខិតខំដាំដុះបែបជាបន្ទាត់សរីរាង្គវិញ។ រីឯផ្លែតាង៉ែនវិញ យើងកំពុងសិក្សាបន្ថែម។ ពាក់ព័ន្ធនឹងការនាំគ្រាប់ស្វាយចន្ទី យើងបាននាំទៅវៀតណាមបាន 100ពាន់តោន។ និយាយរួមទៅ យើងមានវឌ្ឍនភាពល្អ។
អ្វីដែលជាបញ្ហាប្រឈម ដូចជាធន់នឹងអាកាសធាតុ យើងបានឱ្យអ្នកមានដីតិច ឱ្យគាត់ដាំបន្លែណាដែលប្រើទឹកតិចតែទិន្នផលខ្ពស់ និងការធ្វើតង់កៅស៊ូការពារសត្វល្អិតជាដើម។ នៅកម្ពុជា ប្រព័ន្ធស្រោចស្រពនៅមានបញ្ហា ព្រោះយើងមិនទាន់គ្រប់គ្រងធនធានទឹកបាននៅឡើយ។គោលនយោបាយអ្វីខ្លះដែលអាចកាត់បន្ថយគ្រោះរាំងស្ងួតក្រសួងមានគំនិតហើយ តែការទាញអារម្មណ៍ពីស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ក៏ត្រូវគិតពីប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចផងដែរ។
ដោយហេតុផលថា ដើម្បីឱ្យវិស័យកសិកម្មរីកចម្រើនចាំបាច់ត្រូវផលិតសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងផង និងផលិតដើម្បីធ្វើការកែច្នៃ វេចខ្ចប់ និងនាំចេញផង ដែលការងារនេះទាមទារឱ្យមានការបណ្តុះបណ្តាលធនធានមនុស្ស ការងារស្រាវជ្រាវ ការអនុវត្ត ឬផ្ទេរបច្ចេកវិទ្យាសមស្រប ទាន់សម័យ ការរៀបចំ ឬធ្វើផែនការផលិតច្បាស់លាស់ ការធ្វើទំនើបកម្ម និងពិពិធកម្មកសិកម្ម ការធ្វើកសិ-ពាណិជ្ជកម្ម ការធ្វើយន្តូបនីយកម្មកសិកម្ម ការអនុវត្តផលិតកម្មកសិកម្មតាមកិច្ចសន្យា ការរៀបចំហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធគាំទ្រសំខាន់។
លោកឧកញ៉ា លឹម ហេង អនុប្រធានពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ប្រាប់កាសែតឡារ៉ែន ពាណិជ្ជថា ជាការពិតការជំរុញការនាំចេញមិនសូវល្អទេ ឬប្រសិនបើយើងគ្មានលទ្ធភាពទេ យើងនឹងបាត់បង់នូវតម្លៃបន្ថែម ដូចនេះយើងត្រូវមើលទៅទីផ្សារសេរីជាក់ស្តែង។ បើយើងផលិតហើយប្រើមិនអស់ យើងត្រូវនាំចេញហើយ។ ឧទាហរណ៍ដូចជា រាល់ឆ្នាំស្រូវអង្ករ ពោត និងដំឡូងមីរបស់យើងជាដើម យើងបាននាំចេញទាំងមិនទាន់កែច្នៃទៅប្រទេសថៃ វៀតណាម ឬប្រទេសដទៃដែលធ្លាប់ទិញកន្លងមក។
លោកឧកញ៉ាបានបញ្ជាក់ថា៖ “បញ្ហានៅត្រង់ថា បើយើងបង្កើតផលិតផលជាវត្ថុធាតុដើមដោយខ្លួនយើង តែរោងចក្រយើងមិនគ្រប់គ្រាន់ រោងចក្រយើងមិនឆ្លើយតបតម្រូវការសម្រាប់កសិផលដែលប្រជាកសិករផលិតបាននោះ អ្វីដែលកាន់តែល្អត្រូវទាក់ទាញរោងចក្រឱ្យមកប្រទេសកម្ពុជាយើងឱ្យបានកាន់តែច្រើន នោះយើងថែមទាំងផ្តល់ការងារជូនដល់ពលរដ្ឋយើង ដោយមិនចាំបាច់ធ្វើចំណាកស្រុកធ្វើការនៅប្រទេសគេផងដែរ”។
លោកឧកញ៉ា បានមានប្រសាសន៍ឱ្យដឹងថា៖“បើយើងមើលទៅអ្នកមាននៅស្រុកខ្មែរក្នុងការបោះទុនផ្នែកកសិកម្មនេះ គឺពិបាកបន្តិច បើមានក៏មិនធំដុំដែរ។ ដោយសារផ្នែកកសិកម្មនេះ ធនាគារគេមិនឱ្យខ្ចីប្រាក់ទេ ព្រោះមានហានិភ័យខ្ពស់ណាស់។
ហេតុនេះអ្នកមាននៅស្រុកខ្មែរ គាត់ផ្តោតលើការរកស៊ីទិញដី ទិញផ្ទះវិញ ព្រោះបើទោះបីជាខាតចំណេញ ក៏សល់ដី សល់ផ្ទះដែរ។ បើធ្វើកសិកម្មខាតអត់មានសល់អ្វីទាំងអស់ នេះបើនិយាយឱ្យស្រួលស្តាប់។ បើប្រៀបទៅរោងចក្រសល់អេតចាយ ព្រោះក្នុងការកសាងរោងចក្រមួយត្រូវប្រើទុនរាប់លានដុល្លារ លុយខ្លួនឯង ដូច្នេះគេមិនធ្វើអុីចឹងទេ។ បើធ្វើស្រែដីជួលគេ បើខាតអស់ប៉ុន្មាន គឺទៅបាត់ទាំងអស់ ហើយបើខ្ចីលុយធនាគារ រត់មិនរួចការប្រាក់ទេ”។
លោកឧកញ៉ាបានឱ្យដឹងបន្ថែមទៀតថា៖ “យើងមានមូលដ្ឋានសក្តានុពលច្រើន ដូច្នេះយើងនៅតែមានសង្ឃឹម និងត្រូវតែពឹងលើអ្នកវិនិយោគបរទេសដូចសព្វថ្ងៃអ្នកវិនិយោគិនចិនជាច្រើនកំពុងតែបណ្តាក់ទុនវិនិយោគកែច្នៃកសិផល ស្វាយ គ្រាប់ស្វាយចន្ទី និងផលិតផលផ្សេងទៀតនៅក្នុងស្រុកយើង”។
លោកឧកញ៉ា លឹម ហេង បានមានប្រសាសន៍ឱ្យដឹងទៀតថា៖“ដូច្នេះមានតែវិនិយោគិនបរទេសទេ ព្រោះគេមានអត្រាការប្រាក់ទាប គេមានតម្រូវការដែលអាចបណ្តាក់ទុនលើវិស័យនេះបាន ហើយអាចសង់ជារោងចក្រកែច្នៃ រួចនាំផលិតផលសម្រេចទៅវិញ ហើយការធ្វើបែបនេះក៏អាចនាំបច្ចេកវិទ្យាទំនើបៗមកស្រុកខ្មែរផងដែរ។ យើងសង្ឃឹមថា នឹងមានអ្នកវិនិយោគមកច្រើន ព្រោះគាត់មកជាបណ្តើរៗហើយ មិនត្រឹមតែវិនិយោគិនចិនទេ តែមានទាំងជប៉ុន កូរ៉េ ថៃ និងវៀតណាម ជាដើមទៀតផង។
កត្តាទាំងអស់នេះ បើយើងខិតខំរួមគ្នាដោះស្រាយជាជំហានៗក្នុងទិសដៅវិជ្ជមានសមស្របមួយ និងទាន់ពេលវេលានោះ កសិផលកម្ពុជានាពេលអនាគតដ៏ខ្លីអាចធ្វើការប្រកួតប្រជែង បង្កើននូវតម្លៃបន្ថែមប្រើប្រាស់អស់លទ្ធភាពនូវវត្ថុធាតុដើមមានតម្លៃ ប្រើប្រាស់ពលកម្មក្នុងស្រុក ធានាបាននូវគុណភាព អនាម័យ និងសុវត្ថិភាពស្របតាមស្តង់ដាទីផ្សារអន្តរជាតិ៕
