រដ្ឋលេខាធិការប្រចាំការនៃក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រុមប្រឹក្សាតំបន់ ពាណិជ្ជកម្មសេរីអាស៊ានរបស់កម្ពុជា បានដឹកនាំគណៈប្រតិភូក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាតំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរីអាស៊ានលើកទី33 (33rd ASEAN Free Trade Area (AFTA) Council Meeting) ដែលបានប្រព្រឹត្តទៅកាលពីដើមខែកញ្ញា ឆ្នាំ2019 នៅទីក្រុងបាងកក ព្រះរាជាណាចក្រថៃ។
ឯកឧត្តម វង្សី វិស្សុត ដែលបានដឹកនាំគណៈប្រតិភូក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុចូលរួមកិច្ចប្រជុំនេះបានឱ្យដឹងថា កិច្ចប្រជុំត្រូវរៀបចំឡើងទន្ទឹមគ្នានឹងកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ានលើកទី 51 (51stAEM Meeting) និងកិច្ចប្រជុំពាក់ព័ន្ធដែលត្រូវបានរៀបចំឡើង កាលពីថ្ងៃទី3-10 ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ2019។
ដោយនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាតំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរីអាស៊ានលើកទី33នេះ បណ្តារដ្ឋមន្ត្រីក្រុមប្រឹក្សាតំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរីអាស៊ាន (AFTA Council Ministers) បានធ្វើការកត់សម្គាល់ និងវាយតម្លៃខ្ពស់លើវឌ្ឍនភាពនៃការធ្វើសមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ចតំបន់ ស្ថិតក្រោមក្របខ័ណ្ឌផែនការមេ សហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ានឆ្នាំ2025 (AEC Blueprint 2025)។
តាមរយៈការធ្វើសេរីភាវូនីយកម្មពន្ធគយអាស៊ានដោយអនុលោមតាមការសន្យា និងកាតព្វកិច្ចក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មទំនិញអាស៊ាន(ATIGA) ដែលក្នុងនោះ អត្រាពន្ធគយលើបន្ទាត់ពន្ធចំនួន 98.6%នៃបន្ទាត់ពន្ធសរុបអាស៊ាន ត្រូវបានលុបបំបាត់ គិតត្រឹមឆ្នាំ2019 នេះ។ បន្ថែមពីនេះ អង្គប្រជុំក៏បានពិនិត្យ និងពិភាក្សាផ្លាស់ប្តូរមតិយោបល់លើវឌ្ឍនភាព និងបញ្ហា ប្រឈមមួយចំនួននៅក្នុងការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មទំនិញអាស៊ាន (ATIGA) រួមមានកិច្ចសម្រួលពាណិជ្ជកម្ម វិធានដើមកំណើតទំនិញ ការធ្វើសេរីភាវូនីយកម្មពន្ធគយ និងការលុបបំបាត់របាំងពាណិជ្ជកម្មក៏ដូចជាការធ្វើសមាហរណកម្មគយជាដើម។ នេះបើតាមគណៈប្រតិភូបានបញ្ជាក់ប្រាប់។
ក្នុងការឆ្លើយតបទៅនឹងបញ្ហាប្រឈមខាងលើនេះ អង្គប្រជុំបានផ្តល់អនុសាសន៍ឱ្យក្រុមការងារពាក់ព័ន្ធរបស់អាស៊ាន បន្តស្វែងរកនូវដំណោះស្រាយដែលសមស្រប និងអាចទទួលយកបាន ដោយឈរលើស្មារតីយោគយល់ និងសាមគ្តីភាពរបស់អាស៊ាន ព្រមទាំងបានអំពាវនាវឱ្យប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ានទាំងអស់គោរព និងអនុវត្តការសន្យា និងកាតព្វកិច្ចទាំងឡាយ ដូចមានចែងនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មទំនិញអាស៊ាន (ATIGA) ឱ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួន និងមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ សំដៅកាត់បន្ថយ និងចៀសវាងនូវជម្លោះរវាងសមាជិកដែលអាចកើតឡើង ជាយថាហេតុពីការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ។
ក្រៅពីនេះ អង្គប្រជុំក៏បានពិនិត្យ និងអនុម័តលើឯកសារសំខាន់ៗចំនួន3 ដែលនឹងផ្តល់ អាណត្តិកិច្ចឱ្យបណ្តាប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ានទាំងអស់អាចអនុវត្តនូវការប្រើប្រាស់វិក្កយបត្រ សម្រាប់ធ្វើប្រតិវេទន៍ស្វ័យបញ្ជាក់ប្រភពដើមទំនិញទូទាំងតំបន់អាស៊ាន (ASEAN-Wide Self-Certification) ក៏ដូចជាអាចចាប់ផ្តើមដំណើរការនៃការពិនិត្យឡើងវិញនូវកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មទំនិញអាស៊ាន (ATIGA) ផងដែរ។
ឯកឧត្តម ស៊ាង ថៃ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្មបានប្រាប់ឡារ៉ែនពាណិជ្ជថា៖“កិច្ចប្រជុំ ក្រុមប្រឹក្សាតំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរីអាស៊ាន AFTA Council Meeting គឺក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចជាអ្នកទទួលខុសត្រូវនៅក្នុងរឿងទាក់ទងពន្ធដារទាំងអស់ តែក្រសួងពា-ណិជ្ជកម្ម នៅក្នុងទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មនៅក្នុងកិច្ចការអាស៊ានក៏មានការទទួលខុសត្រូវដែរ ព្រោះរដ្ឋមន្ត្រីសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន ជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម តែនៅក្រោមនេះក៏មានក្រុមប្រឹក្សា2 ទៀត គឺក្រុមប្រឹក្សា (AFTA Council) ក្រុមប្រឹក្សាតំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរីអាស៊ាន (ដែលទាក់ទងនឹងការកាត់ពន្ធ) និងAIM Council (ដែលទាក់ទងនឹងការវិនិយោគ)”។
ឯកឧត្តម បានបញ្ជាក់ទៀតថា៖“ដូច្នេះ AFTA Council ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចជាអ្នកទទួលខុសត្រូវ ឯ AEM Council ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មជាអ្នកទទួល-ខុសត្រូវ។ នេះជារចនាសម្ពន្ធកិច្ចការអាស៊ានទាក់ទងនឹងកិច្ចប្រជុំពាក់ព័ន្ធនឹងពាណិជ្ជកម្មសេរីភាវូប-នីយកម្មអាស៊ាន។ បើនិយាយពីកិច្ចការនេះ ឱ្យស៊ីជម្រៅ វាមានTime Fram របស់វា។ ពោលគឺ សម្រាប់ប្រទេសអាស៊ានទាំង10 ប្រទេសណាត្រូវកាត់ពន្ធនៅឆ្នាំណា ហើយនឹងកាត់អស់នៅឆ្នាំណា? ពិសេសប្រទេស4 កម្ពុជា វៀតណាម ឡាវ មីយ៉ាន់ម៉ាគេទុកឱ្យនៅក្រោយគេបន្តិច”។
ឯកឧត្តម បានបញ្ជាក់ទៀតថា៖“ពាណិជ្ជកម្មចំពោះទំនិញដែលចរាចរណ៍ប្រើប្រាស់រាល់ថ្ងៃ ក៏ត្រូវបានចែកចេញជាក្រុមផងដែរ ព្រោះវាមានដល់រាប់ម៉ឺនមុខ។ ហេតុនេះការចែកជា 4ក្រុម សម្រាប់ទំនិញទាំងអស់ គឺក្រុមទី1-ដាក់ចេញទៅ គឺត្រូវកាត់ពន្ធ មិនសូវពិបាកទេ។ ក្រុមទី2-កាត់ពន្ធបណ្តើរ។ ទី3-ជាក្រុមមានការពិចារណាខ្លាំង ដូចជាទំនិញប្រងសាំងឡាន ជារបស់រសើប គេទុកកាត់យកពន្ធ និងក្រុមទី4-ជាទំនិញទាក់ទងសន្តិសុខ និងវប្បធម៌(មានវីដេអូអាសអាភាស និងគ្រាប់កាំភ្លើងជាដើម)”។
ឯកឧត្តម ស៊ាង ថៃ បានបញ្ជាក់បន្ថែមទៀតថា៖“ដូច្នេះទំនិញដែលហូរទៅហូរមកដោយសេរីគឺស្ថិតនៅក្នុងក្រុមទី 1-2-3ប៉ុណ្ណោះ ដូច្នេះកិច្ចប្រជុំដែលបានធ្វើឡើង គឺចាំបាច់ត្រូវតែពិភាក្សាដោយថ្លឹងថ្លែងពីបញ្ហាប្រឈមរបស់ប្រទេសនីមួយៗ ទាក់ទងនឹងសន្តិសុខជាសំខាន់ និងជាផលប្រយោជន៍នៃការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម រវាងប្រទេសនឹងប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ាន ដែលមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយគ្នា”៕