កម្ពុជាជាប្រទេសមានសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើនខ្លាំងជាងគេនៅអាស៊ីនាអំឡុងទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះដោយពឹងផ្អែកលើវិស័យឧស្សាហកម្មកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង សំណង់ និងវិស័យទេសចរណ៍ជាដើម ប៉ុន្តែវិស័យទាំង2នេះ មិនអាចរក្សាស្ថិរភាពយូរអង្វែងបានទេ បើគ្មានការពង្រឹងបន្ថែម និងធ្វើពិពិធកម្មបង្វែទិសទៅអភិវឌ្ឍវិស័យផ្សេងទៀតនោះ។
លោកស្រី Yong Sarah Zhou មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃវិទ្យាស្ថានរូបិយប័ណ្ណអន្តរជាតិ មានប្រសាសន៍ដោយបានលើកឡើងថា កម្ពុជាជាប្រទេសមួយក្នុងតំបន់អាស៊ីដែលមានសេដ្ឋកិច្ចរីកលូតលាស់ខ្លាំងជាងគេ ដែលត្រូវបានអន្តរជាតិទទួលស្គាល់ថា ជាកូនខ្លាសេដ្ឋកិច្ចប្រចាំតំបន់អាស៊ី។ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជារីកចម្រើនបន្ទាប់ពីសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសចិន កូរ៉េ សិង្ហបុរី ឥណ្ឌូនេស៊ី ថៃ និងប្រទេសវៀតណាមជាដើម ដោយបានរីកចម្រើនខ្លាំងស្ទើរដល់ចំណុចកំពូល កាលពីអំឡុងទសវត្សរ៍មុន។
លោកស្រីបានអះអាងថា ឆ្លងតាមបទពិសោធ ប្រទេសដែលអាចមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើនទៅបាន មិនអាចខ្វះវិស័យឧស្សាហកម្មបានឡើយ ហើយកម្ពុជាក៏មានបទពិសោធដូចប្រទេសទាំងនោះដែរ គឺរីកចម្រើនទៅបានដោយសារវិស័យឧស្សាហកម្ម សំណង់ ទេសចរណ៍ និងកសិកម្មជាដើម។ ប្រទេសកម្ពុជាមានសក្តានុពលផ្នែកវិស័យឧស្សាហកម្ម ដោយសារមានទីផ្សារធំនៅសហគមន៍អឺរ៉ុប ទីផ្សារប្រទេសចិន និងប្រទេសកូរ៉េជាដើម។ ក្រៅពីនេះកម្ពុជាមានកម្លាំងពលកម្មវ័យក្មេងច្រើនជាងមនុស្សចាស់ ដែលកម្លាំងនេះពិតជាមានសក្តានុពលខ្លាំងជាងប្រទេសសិង្ហបុរី ចិន និងកូរ៉េ ដែលប្រទេសទាំងនោះមានមនុស្សចាស់ច្រើនជាងមនុស្សវ័យក្មេង។
ទោះជាដូច្នេះក្ដី ក៏កម្លាំងពលកម្មកម្ពុជាភាគច្រើនជាកម្មករដែលមានជំនាញទាប មិនមានជំនាញខ្ពស់ដូចក្នុងប្រទេសមួយចំនួនទៀតនៅអាស៊ីនោះឡើយ ដែលនេះជាហេតុធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាដៃគូពាក់ព័ន្ធត្រូវតែយកចិត្តទុកដាក់ឱ្យខ្លាំងបន្ថែមទៀតក្នុងការបណ្តុះបណ្តាលកម្លាំងជំនាញបច្ចេកទេសឱ្យកាន់តែរីកចម្រើនខ្លាំងឡើង ក្លាយជាកម្មករជំនាញកម្រិតខ្ពស់ ក្នុងគោលដៅស្រូបយកអ្នកវិនិយោគឱ្យចូលមកកម្ពុជាកាន់តែច្រើនឡើង។
អ្នកជំនាញខាងលើអះអាងថា កំណើននេះនឹងធ្លាក់ចុះមកវិញនៅពេលសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាកើនឡើងពេញលេញ ដែលកម្ពុជាត្រូវតែត្រៀមខ្លួនជាចាំបាច់ មុនពេលដែលហានិភ័យសេដ្ឋកិច្ចចូលមកដល់ តាមរយៈការពង្រឹងសហគ្រាសខ្នាតតូច និងមធ្យមឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើង ក្នុងការកែច្នៃផលិតផលក្នុងស្រុកឱ្យអស់ពីលទ្ធភាព សម្រាប់ដាក់លក់នៅលើទីផ្សារក្នុងស្រុក ជាជាងនាំចេញវត្ថុធាតុដើមទៅកាន់ទីផ្សារក្រៅប្រទេស។
លោក Ly Sodeth មន្ត្រីសេដ្ឋកិច្ចជាន់ខ្ពស់នៃធនាគារពិភពលោកប្រចាំកម្ពុជាមានប្រសាសន៍ថា ទោះជាឧស្សាហកម្មកាត់ដេរនៅកម្ពុជាមានការរីកចម្រើនពិតមែន តែកម្ពុជានៅមិនទាន់បានប្រឹងប្រែងអស់ពីលទ្ធភាពនៅឡើយ ហើយវិស័យនេះនៅមានកម្រិតក្នុងការជួយដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចនៅឡើយ ដោយសារតែវត្ថុធាតុដើមដែលប្រើប្រាស់សម្រាប់វិស័យកាត់ដេរ ដូចជាសាច់ក្រណាត់ អំបោះ ម៉ាស៊ីនដេរ វត្ថុធាតុដើមសម្រាប់ផលិតស្បែកជើង កាបូបស្ពាយ ជាដើម ត្រូវបាននាំចូលពីប្រទេសក្រៅទាំងអស់ ដោយសារតែអ្នកនាំចូលទាំងនោះទទួលបានការលើកទឹកចិត្តជាលក្ខណៈ(VIP)ដែលធ្វើឱ្យតម្លៃនាំចូលរបស់គេទាបជាងតម្លៃផលិតនៅក្នុងប្រទេស។ ងាកមកប្រទេសកម្ពុជាវិញ មិនទាន់មានសហគ្រាសផលិតសាច់ក្រណាត់នៅឡើយ ដោយមួយចំនួនធ្វើឡើងបែបលក្ខណៈគ្រួសារ តាមរបៀបបុរាណ និងមិនអាចផ្គត់ផ្គង់ក្នុងលក្ខណៈជាទ្រង់ទ្រាយធំបាននៅឡើយ។
លោកបានបន្តថា កន្លងមកក្រុមមន្ត្រីជំនាញរបស់លោក បានចុះធ្វើការសាកសួរទីតាំងដំឡើងរថយន្ត និងម៉ូតូមួយចំនួននៅក្នុងក្រុងភ្នំពេញថា តើហេតុអ្វីចាំបាច់នាំចូលផលិតផលសម្រេចមកកម្ពុជាម៉េចមិនធ្វើការផលិតផ្ទាល់នៅទីនេះតែម្តងទៅ? ចម្លើយដែលទទួលបានគឺថា កម្ពុជាមានតម្លៃអគ្គិសនីខ្ពស់ តម្លៃដឹកជញ្ជូនថ្លៃជាងប្រទេសជិតខាង ជាពិសេសកម្ពុជានៅខ្វះកម្លាំងពលកម្មជំនាញនៅឡើយ។ គឺចំណុចនេះហើយដែលកម្ពុជាត្រូវតែពង្រឹងជំនាញបន្ថែម ជាពិសេសត្រូវកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ នឹងរៀបចំយុទ្ធសាស្ត្របញ្ចុះតម្លៃអគ្គិសនី ទើបអាចទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគមកបានកាន់តែច្រើន។
ងាកមកវិស័យទេសចរណ៍វិញ នៅប្រទេសថៃគេអាចស្រូបយកអ្នកទេសចរប្រមាណជា 30លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ ចំណែកកម្ពុជាទទួលបានតែ 5លាននាក់ប៉ុណ្ណោះ ដោយសារមិនទាន់មានការកែច្នៃតំបន់ទេសចរណ៍ ហើយដែលភាគច្រើនតំបន់ទេសចរណ៍ទាំងនោះនៅមានលក្ខណៈបុរាណនៅឡើយ។ សម្រាប់វិស័យកសិកម្ម បច្ចុប្បន្នកម្ពុជាមានទីផ្សារនាំចេញផ្លែស្វាយ ម្រេច ដំឡូងមី ចេកអំបូង និងអំពៅជាដើម និងផលិតផលថ្មីៗសម្រាប់នាំចេញទៅលក់នៅទីផ្សារប្រទេសចិន ជប៉ុន និងកូរ៉េ អាមេរិក និងអឺរ៉ុបជាដើម ប៉ុន្តែការនាំចេញវត្ថុធាតុដើមទាំងនេះ មិនសូវជួយដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចដូចការកែច្នៃឱ្យក្លាយជាផលិតផលសម្រេចមុននឹងធ្វើការនាំចេញនោះទេ ដែលរឿងនេះជាកត្តាជំរុញឱ្យកម្ពុជាត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ជាចាំបាច់ និងជម្នះឱ្យបានក្នុងការពង្រឹងសហគ្រាសខ្នាតតូច និងមធ្យម។
លោកជំទាវ នាវ ច័ន្ទថាណា ទេសាភិបាលរងនៃធនាគារជាតិនៃកម្ពុជាមានប្រសាសន៍ថា ក្នុងរយៈពេលមួយទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ កម្ពុជាសម្រេចបានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់ និងរឹងមាំ ដែលជាមធ្យម 7.7%។ កំណើនសេដ្ឋកិច្ចត្រូវបានប៉ាន់ប្រមាណថានឹងមានអត្រា 7.3% នៅឆ្នាំនេះ ប៉ុន្តែកំណើននេះមានមូលដ្ឋាននៅតូចនៅឡើយ ដោយផ្អែកលើសសរស្តម្ភ4 រួមមានវិស័យកាត់ដេរ សំណង់ ទេសចរណ៍ និងវិស័យឧស្សាហកម្ម។
លោកជំទាវបានអះអាងថា ការពង្រីកកំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាជាកត្តាចាំបាច់ក្នុងការកាត់បន្ថយភាពងាយរងផលប៉ះពាល់ និងធានាកំណើនប្រកបដោយភាពរឹងមាំដែលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់បន្ថែមជាចាំបាច់តាមរយៈការធ្វើពិពិធកម្មបំប្លែងទៅអភិវឌ្ឍវិស័យផ្សេងទៀត ដូចជាការពង្រឹងវិស័យអប់រំធនធានមនុស្ស បច្ចេកទេស វិស័យកសិកម្ម ឧស្សាហកម្ម វិស័យទេសចរណ៍ និងសេវាកម្មជាដើម។ល៕
