នៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ យើងបានផ្លាស់ប្តូរពីយុគសម័យឧស្សាហកម្ម ទៅកាន់យុគសម័យបច្ចេកវិទ្យាដែលបច្ចេកវិទ្យា នេះមានចំណុចជាប់ទាក់ទងស្ទើរតែទាំងស្រុងទៅនឹងសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច។ បណ្តាញបច្ចេកវិទ្យាបានរីកចម្រើនយ៉ាងឆាប់រហ័ស រហូតដល់អ្នកជំនាញបានប៉ាន់ស្មានទុកថា 90% នៃមនុស្សទាំងអស់លើពិភពលោកនឹងប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធអីុនធើណិត ក្នុងរយៈពេល 10ឆ្នាំខាងមុខ។
ជាមួយនឹងបណ្តាញបច្ចេកវិទ្យាដ៏ឆ្លាតវៃនេះ យើងឃើញថាមនុស្សទាំងអស់នៅលើពិភពលោកនឹងកាន់តែភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងបានងាយស្រួលឡើងហើយអ្វីគ្រប់យ៉ាងនឹងអាចផ្លាស់ប្តូរកាន់តែប្រសើរឡើង។ តែទោះបីជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ ក៏យើងមើលឃើញថា វាក៏បានផ្តល់ផលប៉ះពាល់មិនតិចដែរដល់មនុស្សលើពិភពលោក ជាពិសេសកុមារដែលកំពុងតែស្រូបយកព័ត៌មានគ្រប់យ៉ាងជារៀងរាល់ថ្ងៃ។
កុមារត្រូវបានគេរកឃើញថា បានប្រើប្រាស់បណ្តាញបច្ចេកវិទ្យា និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយច្រើនឡើងៗពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ ហើយចរន្តនេះយើងឃើញថា កុមារមានរយៈពេលវែងខ្លាំងក្នុងការប្រើប្រាស់បណ្តាញបច្ចេកវិទ្យា។ យោងតាមការស្រាវជ្រាវរបស់ស្ថាប័នស្រាវជ្រាវ (AAP: American Academy of Pediatrics) បាន បញ្ជាក់ថាកុមារបានចំណាយពេលវេលាជាមធ្យម 7ម៉ោងក្នុងមួយថ្ងៃ នៅពីមុខអេក្រង់កុំព្យូទ័រ និងឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកដែលគេប្រើប្រាស់ ដោយក្នុងនោះរួមទាំងទូរទស្សន៍ផងដែរ។
រយៈពេលនេះ គឺវែងជាងរយៈពេលដែលពួកគេចំណាយពេលវេលានៅក្នុងសាលា និងរស់នៅជាមួយអាណាព្យាបាលទៅទៀត ដែលចំណុចនេះអាចជាកត្តាប្រឈមសំខាន់មួយដែលអាណាព្យាបាលទាំងអស់លើពិភពលោកគួរយកចិត្តទុកដាក់។
ពិភពលោកនៅក្នុងសម័យឌីជីថលនេះ ត្រូវបានគេរកឃើញថា មនុស្សមានពេលវេលាក្នុងការរៀន និងកម្សាន្តច្រើន តែទោះបីជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ ក៏កុមារនៅក្នុងពិភពលោកមានហានិភ័យច្រើនដែលត្រូវប្រឈម ដូចជាការសម្លុតគំរាមតាមអីុនធើណិត (cyberbullying) ការញៀនជាមួយនឹងបច្ចេកវិទ្យា (technology addiction) រឿងអាសអាភាស (obscene) រូបភាពហិង្សា ការលួចទិន្នន័យ និងគម្រោងការឧក្រិដ្ឋកម្មជាដើម។ បញ្ហាមួយទៀត គឺរឿងរ៉ាវកុហក ឬព័ត៌មានមិនពិតក៏បានកើនឡើង ហើយវាបានក្លាយទៅជារឿងធម្មតានៃពិភពលោកក្នុងសម័យឌីជីថល ស្របពេលដែលអភិបាលកិច្ចអីុនធើណិត ឬប្រព័ន្ធការគ្រប់គ្រងហានិភ័យលើបណ្តាញអីុនធើណិតចំពោះកុមារមានសភាពទន់ខ្សោយ និងមានប្រសិទ្ធភាពទាប។
ការស្រាវជ្រាវដដែលបានរកឃើញថា បច្ចេកវិទ្យាក៏បានបង្កើតគម្លាតយ៉ាងធំរវាងអាណាព្យាបាល អ្នកអប់រំ និងមនុស្សវ័យកណ្តាល ជាមួយកុមារ ព្រោះពួកគេរស់នៅក្នុងពិភពនៃបច្ចេកវិទ្យាមិនដូចគ្នា។ ទាំងនេះអាចនឹងក្លាយជាហានិភ័យមួយក្នុងការអប់រំ ខណៈកុមារជំនាន់ថ្មីទាំងអស់នោះទទួលគំនិតច្រើនពីប្រភពចម្រុះទាំងវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមាន ដែលមនុស្សធំមិនដឹង។ ហេតុនេះដើម្បីធានាពីសុវត្ថិភាពរបស់កូនៗជាទីស្រឡាញ់ ឪពុកម្តាយគួរបង្រៀនកូនពីមេរៀនសំខាន់ៗមួយចំនួនដើម្បីជាប្រភពចំណេះដឹងសម្រាប់គេ ក្នុងការការពារខ្លួនពីគុណវិបត្តិនៃពិភពបច្ចេកវិទ្យា។
- កំណត់អត្តសញ្ញាណឌីជីថល (Digital identity)
ចំណុចនេះគឺចង់សំដៅលើសមត្ថភាពក្នុងការបង្កើត និងគ្រប់គ្រងអត្តសញ្ញាណនៅលើអនឡាញផ្ទាល់ខ្លួន និងពិនិត្យមើលពីអត្តសញ្ញាណរបស់អ្នកដទៃ។ ចំណុចនេះជួយឱ្យយើងគ្រប់គ្រងបាននូវសុវត្ថិភាពផ្ទាល់ខ្លួន និងទប់ស្កាត់ផលប៉ះពាល់បានព្រោះយើងអាចពិចារណាពីប្រភពនៃបុគ្គលដែលចែកចាយព័ត៌មាន រួមទាំងគោលបំណងរបស់គេបានល្អ។
- ការប្រើប្រាស់ឌីជីថល (Digital Use)
សំដៅលើសមត្ថភាពក្នុងការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ឌីជីថល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ដោយរាប់បញ្ចូលទាំងចំណេះដឹងក្នុងការរក្សាតុល្យភាពដើម្បីរក្សាផាសុកភាពនៃការប្រើប្រាស់បណ្តាញអនឡាញ និងជីវិតជាក់ស្តែង (offline)។ ចំណេះដឹងដែលគួរចេះមានដូចជា ការគ្រប់គ្រងពេលវេលានៅមុខស្គ្រីនសុខភាពឌីជីថល (digital health) និងការចូលរួមក្នុងសហគមន៍ (community participation)។
- សុវត្ថិភាពឌីជីថល (Digital Safety)
ជាសមត្ថភាពក្នុងការគ្រប់គ្រងហានិភ័យអនឡាញដូចជា ការបញ្ចៀសខ្លួនពីរូបភាពអាសអាភាស រូបភាពអំពើហិង្សា ក្រុមផ្សព្វផ្សាយការចាប់ជំរិត ឬអ្វីដែលអាចប៉ះពាល់ដល់ស្មារតីជាដើម។
- សន្តិសុខឌីជីថល (Digital Security)
ជាសមត្ថភាពក្នុងការការពារខ្លួនពីការលួចទិន្នន័យពីអ្នកដទៃ។ អាណាព្យាបាលគួរព្យាយាមស្វែងយល់ និងបង្រៀនកូនពីការអនុវត្តនានាដើម្បីទប់ស្កាត់ការលួចចូលគណនីផ្ទាល់ខ្លួន (hacking) និងការយល់ដឹងពីវិធីសាស្ត្រនានាលើមុខងារសុវត្ថិភាពនៃបណ្តាញសង្គមដែលខ្លួនកំពុងប្រើប្រាស់ដើម្បីរក្សាទិន្នន័យសម្ងាត់មួយចំនួន។
- ភាពវៃឆ្លាតនៃការប្រើប្រាស់ឌីជីថល (Digital Emotional Intelligence)
ជាសមត្ថភាពក្នុងការស្វែងរកសេចក្តីសុខ ឬភាពរីកចម្រើន និងបង្កើនគុណភាពជីវិតតាមរយៈបណ្តាញអនឡាញ។
- ការទំនាក់ទំនងដោយប្រើប្រាស់បណ្តាញឌីជីថល (Digital Literacy)
ជាសមត្ថភាពក្នុងការទាក់ទង និងរាប់អានមនុស្សដែលមានសមត្ថភាពដទៃទៀតតាមបណ្តាញឌីជីថល និងតាមរយៈប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទំនើប។
- អក្ខរកម្មឌីជីថល (Digital Literacy)
ជាសមត្ថភាពក្នុងការស្វែងរក វាយតម្លៃ ការទាញប្រយោជន៍ពីអត្ថបទល្អៗ និងចែករំលែកអត្ថបទ ឬចំណេះដឹងសំខាន់ៗដើម្បីបង្កើនសមត្ថភាពក្នុងការគិតដល់មនុស្សទូទៅដែលមានទំនាក់ទំនងល្អជា-មួយយើង។
- សិទ្ធិឌីជីថល (Digital Rights)
ជាសមត្ថភាពក្នុងការយល់ដឹងពី សិទ្ធិ និងច្បាប់ទូទៅរបស់មនុស្ស ដូចជាសិទ្ធិបុគ្គល (សិទ្ធិក្នុងការរក្សាភាពសម្ងាត់ និងសេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់បុគ្គល) សិទ្ធិកម្មសិទ្ធិបញ្ញា សិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងការការពារខ្លួនពីសកម្មភាពមួយចំនួនដែលបណ្តាលឱ្យមានភាពស្អប់ខ្ពើមពីសង្គម៕
