យោងតាមរបាយការណ៍ស្តីពីចក្ខុវិស័យអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីឆ្នាំ2018 របស់ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (ADB)ដែលចេញផ្សាយសម្រាប់ខែមេសានេះបានបង្ហាញនូវចក្ខុវិស័យសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជានៅឆ្នាំនេះ និងឆ្នាំក្រោយថា នៅតែមានភាពវិជ្ជមានដោយត្រូវបានព្យាករថានឹងកើនឡើង7% ដូចគ្នា ដោយសារកំណើនការនាំចេញរឹងមាំ លំហូរនៃការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសខ្លាំង ការមកដល់របស់ភ្ញៀវទេសចរច្រើន និងតម្រូវការក្នុងស្រុកខ្ពស់។
បើគិតតាមវិស័យនីមួយៗ ធនាគារADB បានឱ្យដឹងថា វិស័យឧស្សាហកម្មរបស់ប្រទេសកម្ពុជាទំនងជាបន្តកើនឡើងប្រហែល9.6% ដោយការថមថយកំណើនក្នុងវិស័យកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ និងស្បែកជើងត្រូវបានប៉ះប៉ូវដោយកំណើនខ្ពស់ជាងមុនក្នុងឧស្សាហកម្មដែលកំពុងស្ទុះងើបខ្លាំងនានា ដូចជាគ្រឿងអគ្គិសនី គ្រឿងផ្គុំរថយន្ត កង់ អង្ករ និងកៅស៊ូ។ អតិផរណាត្រូវបានព្យាករថានឹងកើនឡើងដល់3.2%នៅឆ្នាំនេះ និង3.5% នៅឆ្នាំ2019។ ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ឱនភាពពាណិជ្ជកម្មត្រូវបានប៉ាន់ប្រមាណថានឹងនៅតែមានច្រើន ដោយសារការចំណាយលើការនាំចូលកើនឡើងសម្រាប់តម្រូវការប្រេង និងផលិតផលនាំចូលផ្សេងទៀតនៅក្នុងប្រទេសដែលសេដ្ឋកិច្ចកំពុងស្ទុះងើបខ្លាំងមួយនេះ។
តែការព្យាករដែលមានភាពត្រឹមត្រូវអាចជឿទុកចិត្តបាននេះក៏បង្ហាញពីការទាក់ទងគ្នាផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់អាស៊ីទាំងមូលផងដែរ។ លោកបណ្ឌិត ចាប សុថារិទ្ធ អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់ និងជាក្រុមប្រឹក្សាភិបាលនៃវិទ្យាស្ថានសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ និងសន្តិភាព(CICP)បានបញ្ជាក់ប្រាប់តាមទូរស័ព្ទថា៖ “ការព្យាករនេះមានការជឿជាក់ខ្ពស់ ដោយសារការផ្អែកទៅលើដំណើរការដ៏ល្អរបស់សេដ្ឋកិច្ចយើង បើដំណើរការសេដ្ឋកិច្ចមិនល្អក៏មិនអាចវាយតម្លៃបានដែរ ព្រោះថា ការសិក្សាត្រូវបានផ្អែកទៅលើវិស័យធំ3 ជាសំខាន់ គឺវិស័យឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ វិស័យកសិកម្ម និងវិស័យទេសចរណ៍។
លោកបណ្ឌិត ចាប សុថារិទ្ធ បានបញ្ជាក់បន្ថែមទៀតថា៖ ក្នុងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ជាចាំបាច់ណាស់តែងមានទំនាក់ទំនង ដូចជាប្រទេសអាស៊ាន ឬប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីមានចិន កូរ៉េ ជប៉ុនជាដើម។ ពីព្រោះថា យើងមានបណ្តាញទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម (នាំចេញ-នាំចូលទំនិញ)ជាមួយគ្នា។ ដូច្នេះការរងឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់ក៏ជារឿងចៀសមិនផុតដែរ គ្រាន់តែតិច ឬច្រើនប៉ុណ្ណោះ ពីព្រោះបច្ចុប្បន្នកម្ពុជាយើងមានការនាំចេញតិចជាងការនាំចូល។ តម្រូវការនៃការនាំចូលមានទំហំធំជាង ដូចជាប្រេង និងឧបករណ៍ក្នុងវិស័យកសិកម្ម ជាដើម។
ដោយឡែក ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (ADB) បានឱ្យដឹងនៅក្នុងរបាយការណ៍មួយដែលត្រូវបានចេញផ្សាយពីសេដ្ឋកិច្ចចិនដែលរំពឹងថា កំណើនសេដ្ឋកិច្ចចិននឹងកើនឡើងដល់6.6% ក្នុងឆ្នាំនេះ។
ក្នុងរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំរបស់ខ្លួនស្តីពីចក្ខុវិស័យអភិវឌ្ឍន៍តំបន់អាស៊ី (ADO) ឆ្នាំ2018 បានឱ្យដឹងថា កំណើនសេដ្ឋកិច្ចចិនបានកើនឡើងដោយសារតម្រូវការខ្ពស់នៅក្នុងស្រុក និងនៅបរទេស។
ធនាគារ ADB បានបន្តឱ្យដឹងថា៖ “កំណើនសេដ្ឋកិច្ចចិនអាចនឹងកើនឡើងដល់6.6% នៅឆ្នាំ2018 និង6.4% នៅឆ្នាំ2019 ដោយសារគោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចបន្តដើរទៅមុខឆ្ពោះទៅរកស្ថិរភាពហិរញ្ញវត្ថុ និងមាគ៌ាកំណើនកាន់តែមាននិរន្តរភាព។ ភាពរីកចម្រើនជាបន្តលើការធ្វើកំណែទម្រង់នានា ដូចជាការពង្រឹងបទប្បញ្ញត្តិ និងការគ្រប់គ្រងវិស័យហិរញ្ញវត្ថុ និងការដោះស្រាយបញ្ហាបំណុលនឹងបង្កើតបានជាមូលដ្ឋានមួយសម្រាប់ស្ថិរភាពម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចដ៏រឹងមាំ។
ធនាគារនេះបានឱ្យដឹងថា វិស័យសេវាកម្មកំពុងបន្តជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសចិន ដោយវិស័យនេះបានកើនឡើង 8% ក្នុងឆ្នាំ2017។ ធនាគារនេះបានបន្តឱ្យដឹងទៀតថា តម្រូវការខ្ពស់នៅក្នុងស្រុក និងនៅបរទេសគួបផ្សំនឹងកំណែទម្រង់សេដ្ឋកិច្ចបានបង្កើតជាមូលដ្ឋានសម្រាប់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាបន្ត និងស្ថិរភាពម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចនៅប្រទេសមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចទី2 នេះ។
ទន្ទឹមនឹងនោះដែរ ធនាគារADBបានឱ្យដឹងទៀតថា កំណើនសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់អាស៊ីបូព៌ាបានកើនឡើង0.3% ដល់6.3% ក្នុងឆ្នាំ2017។ ដោយសារតម្រូវការក្នុងស្រុក និងនៅបរទេសខ្ពស់បានជួយដំឡើងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសនានានៅក្នុងអនុតំបន់នេះ។ ប្រទេសផ្សេងទៀតនៅអនុតំបន់អាស៊ីបូព៌ានេះនឹងទទួលបានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចកាន់តែទាបផងដែរ ភាគច្រើនដោយសារការថមថយសម្ទុះកំណើននាំចេញ។ ធនាគារនេះបានបន្តថា ការវិវឌ្ឍទាំងនេះនឹងកាត់បន្ថយកំណើនសេដ្ឋកិច្ចតំបន់អាស៊ីបូព៌ាមកនៅត្រឹម6% ក្នុងឆ្នាំ2018 និង5.8% ក្នុងឆ្នាំ2019”។
បើតាមរបាយការណ៍ស្តីពីចក្ខុវិស័យអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីឆ្នាំ2018 របស់ ADB ស្តីពីកម្ពុជាការបង្កើនប្រាក់ឈ្នួលយ៉ាងឆាប់រហ័ស និងបញ្ហាកង្វះជំនាញកំពុងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ការប្រកួតប្រជែងរបស់ប្រទេសកម្ពុជានៅក្នុងវិស័យផលិតកម្មសម្រាប់នាំចេញ ដូច្នេះហើយទើបADB បានផ្តល់អនុសាសន៍ដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឱ្យអនុវត្តនូវគោលនយោ-បាយ និងការសម្របសម្រួលនីតិវិធីធ្វើធុរកិច្ច។
របាយការណ៍បន្តថា៖ “ប្រសិនបើប្រទេសកម្ពុជាខកខានពុំបានអនុវត្តគោលនយោបាយដើម្បីកាត់-បន្ថយការចំណាយផ្សេងៗសម្រាប់ការធ្វើធុរកិច្ចទេនោះ វានឹងបង្កផលប៉ះពាល់ដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងឆាប់រហ័ស ក៏ដូចជាលទ្ធភាពរបស់កម្ពុជាក្នុងការធ្វើពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ចរយៈពេលមធ្យម ទៅវែងមិនខាន។ អ្នកតាក់តែងគោលនយោបាយគួរពិចារណាសម្រួលដំណើរការ និងនីតិវិធីដែលចាំបាច់សម្រាប់ការធ្វើធុរកិច្ច។ របាយការណ៍បានបន្តទៀតថា៖ “ការធ្វើបែបនេះនឹងកាត់បន្ថយចំណាយនិងជួយឱ្យវិស័យកម្មន្តសាល និងសេវាកម្មរបស់ប្រទេសនេះនឹងមានភាពប្រកួតប្រជែងលើឆាកអន្តរជាតិ។
លោក សៀង ថាយ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្មត្រូវបានសារព័ត៌មានក្នុងស្រុកស្រង់សម្តីថា៖ ចក្ខុវិស័យរបស់ ADB អំពីកំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីកំណើនវិជ្ជមាន និងដំណើរការពិតប្រាកដនៃសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា។ លោកទទួលស្គាល់សារៈសំខាន់នៃអនុសាសន៍របស់ ADB ស្ដីពីការធ្វើឱ្យមានភាពងាយស្រួលនៃដំណើរការធ្វើឱ្យមានភាពងាយស្រួល និងនីតិវិធីក្នុងការធ្វើធុរកិច្ចដោយលើកឡើងថា វាចាំបាច់ក្នុងការបង្កើនសមត្ថភាពប្រកួតប្រជែងសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។ លោកថ្លែងថា៖ “យើងទទួលស្គាល់ថា យើងត្រូវការការព្យាយាមបន្ថែមទៀតដើម្បីកែលម្អនីតិវិធីក្នុងការផ្ដល់ភាពងាយស្រួលសម្រាប់ពាណិជ្ជករដើម្បីធ្វើធុរកិច្ចនៅប្រទេសយើង។
លោកបណ្ឌិត ចាប សុថារិទ្ធ ក៏បានបញ្ជាក់បន្ថែមដែរថា៖ “ដោយសារយើងមានគោលគ្រឹះនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរឹងមាំ យើងមានទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចជាសកល ការរងឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់នេះវាពុំមានផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរទេ ព្រោះថាការសិក្សាទៅលើផលិតផលក្នុងស្រុក និងការនាំចេញ-នាំចូលនូវផលិតផលធ្វើឱ្យយើងមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចថេរ។ ការរងឥទ្ធិពលតិចតួច ក៏ដោយសារតែការនាំចូលរបស់យើងច្រើន តែការនាំចេញរបស់យើងនៅតិចនៅឡើយ បើការនាំចេញមានទំហំធំនោះការរងឥទ្ធិពលកាន់តែមានតិចទៅ។
តាមការសិក្សារបស់ធនាគារពិភពលោក កម្ពុជាជាប់ចំណាត់ថ្នាក់135 ក្នុងចំណោម 190ប្រទេសក្នុងការអង្កេតពីការធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្នាំ2018 ដែលជាចំណាត់ថ្នាក់ដាច់ឆ្ងាយបើធៀបនឹងប្រទេសជិតខាង៕