ការទិញ-លក់ដីក្នុងវិស័យអចលនទ្រព្យកាន់តែមានសកម្មភាពខ្លាំងឡើងៗនៅលើទីផ្សារនារយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ប៉ុន្តែដើម្បីឱ្យការទិញ-លក់អាចមានទំនុកចិត្ត និងភាពកក់ក្តៅទៅតាមផ្លូវច្បាប់ អ្នកទិញគួរដឹងពីនីតិវិធីនៃការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិជាមុន។
លោក សៅ វ៉ារី ប្រធាននាយកដ្ឋានអភិរក្សសុរិយោដីនៃអគ្គនាយកដ្ឋានសុរិយោដី និងភូមិសាស្ត្រនៃក្រសួងដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់បានមានប្រសាសន៍ថា ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិអចលនទ្រព្យឬហៅថា (ប្លង់ដី) ត្រូវបានគេបែងចែកទៅតាមប្រភេទផ្សេងៗគ្នា ក្នុងនោះមានដូចជា៖
1.ប័ណ្ណសម្គាល់សិទ្ធិកាន់កាប់ប្រើប្រាស់ដីធ្លី ឬហៅថា ប័ណ្ណស្លាបមាន់។
2.ប័ណ្ណសម្គាល់សិទ្ធិកាន់កាប់អចលនវត្ថុ។
3.វិញ្ញាបនបត្រសម្គាល់ម្ចាស់អចលនវត្ថុ។
4.វិញ្ញាបនបត្រសម្គាល់ម្ចាស់ចំណែកឯកជន។
5.វិញ្ញាបនបត្រសម្គាល់ម្ចាស់កម្មសិទ្ធិសមូហភាព។
6.វិញ្ញាបនបត្រសម្គាល់សិទ្ធិសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច។
និង 7.វិញ្ញាបនបត្រសម្គាល់សិទ្ធិជួលអចិន្ត្រៃយ៍។
លោកបានបន្តថា ដើម្បីឱ្យការទិញ-លក់មានទំនុកចិត្តតាមផ្លូវច្បាប់ ម្ចាស់អចលនទ្រព្យពាក់ព័ន្ធ ពិសេសម្ចាស់ដីឯកជន ត្រូវដឹងពីការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិលើអចលនទ្រព្យជាធរមាន។ បច្ចុប្បន្នការចុះបញ្ជីផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ គឺផ្អែកលើប្រកាសអន្តរក្រសួងពាក់ព័ន្ធដែលបានចេញផ្សាយកាលពីឆ្នាំ2011 និងឆ្នាំ2013។
ដើម្បីឱ្យការផ្ទេរសិទ្ធិមានសុពលភាពរឹងមាំ គឺត្រូវមានការព្រមព្រៀងគ្នារវាងភាគីលក់ និងទិញជាមុនត្រូវមានសន្តតិកម្មទៅតាមមរតកសាសន៍ ឬទៅតាមផ្លូវច្បាប់ ឬអនុវត្តទៅតាមសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ ឬការសម្រេចរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលជាអាទិ៍។
ចំណែកគោលការណ៍ និងនីតិវិធីនៃការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ ចាំបាច់ត្រូវមានការចូលរួមដឹងឮពីរដ្ឋបាលសុរិយោដីថ្នាក់រាជធានី-ខេត្ត ឬរដ្ឋបាលសុរិយោដីថ្នាក់ក្រុង-ស្រុក-ខណ្ឌ ជាស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចទទួលពាក្យសុំចុះបញ្ជី។ រដ្ឋបាលសុរិយោដីថ្នាក់រាជធានី-ខេត្ត ដែលអចលនវត្ថុតាំងនៅជាស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចចុះបញ្ជី។
ចំណែកពាក្យសុំចុះបញ្ជី ត្រូវធ្វើជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ហើយត្រូវចុះបញ្ជីទៅតាមចំណុចដែល មាននៅក្នុងពាក្យសុំរបស់អ្នកដាក់ពាក្យសុំ ឬលិខិតផ្ទុកផ្តាក់។ លោកបញ្ជាក់បន្ថែមថា ពាក្យសុំចុះបញ្ជីត្រូវធ្វើឡើងរួមគ្នាដោយបុគ្គលមានសិទ្ធិចុះបញ្ជី និងបុគ្គលមានកាតព្វកិច្ចចុះបញ្ជី។ ក្នុងករណីខ្លះទៀតបុគ្គលចុះបញ្ជីអាចដាក់ពាក្យសុំតែម្នាក់ឯងបាន ការផ្ទេរសិទ្ធិដោយសារសន្តតិកម្ម (លើកលែងតែអច្ច័យទាន) ការផ្ទេរសិទ្ធិដោយការរួមបញ្ចូលគ្នានៃនីតិបុគ្គល ការលុបចោលចុះបញ្ជីផលភោគដោយសារមរណភាពរបស់ផលុបភោគភាគី សាលក្រម សាលដីកា ឬដីកាសម្រេចដែលបានចូលជាស្ថាពរឬលិខិតអនុវត្តន៍ដោយផ្អែកលើការផ្សះផ្សា ឬការទទួលស្គាល់នូវការទាមទារដែលលិខិតអនុវត្តទាំងនោះបង្គាប់ឱ្យមាននីតិវិធីនៃការចុះបញ្ជី។ ពាក្យសុំចុះបញ្ជីអាចធ្វើឡើងដោយអ្នកតំណាងក៏បាន និងអាចសុំកែតម្រូវបានក្នុងករណីបំពេញពាក្យសុំមិនបានត្រឹមត្រូវតាមការកំណត់។
គួរបញ្ជាក់ថា ការចុះបញ្ជីដីធ្លីត្រឹមត្រូវទៅតាមផ្លូវច្បាប់អាចជួយឱ្យយើងទទួលបានគុណសម្បត្តិ ក្នុងនោះរួមមាន មានសិទ្ធិផ្ទេរកម្មសិទ្ធិអចលនវត្ថុ លក្ខខណ្ឌនៃការតតាំងនៃការផ្ទេរ ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពព័ត៌មានដែលបានចុះបញ្ជី ជួយផ្តល់ចំណូលថវិកាជាតិ ធានាលើសិទ្ធិនៃកម្មសិទ្ធិ ឬភាពជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់លើអចលនវត្ថុ មូលដ្ឋានទិន្នន័យសម្រាប់ការគ្រប់គ្រងដីធ្លី ពង្រឹង និងការគាំពារប្រព័ន្ធចុះបញ្ជីដីធ្លី។
គួរបញ្ជាក់ថា ប្លង់រឹង គឺសំដៅលើប័ណ្ណ ឬប្លង់ដែលចេញដោយរដ្ឋបាលសុរិយោដី ប៉ុន្តែអ្នកខ្លះយល់ថា ប្លង់រឹងសំដៅលើកិច្ចសន្យា ឬលិខិតផ្ទេរសិទ្ធិកាន់កាប់អចលនវត្ថុ (ទោះជាមិនទាន់បានចុះបញ្ជីសុរិយោដី/គ្មានប័ណ្ណ)ដែលបានបញ្ជាក់ដឹងឮពីអាជ្ញាធរឃុំ-សង្កាត់ និងក្រុង-ស្រុក -ខណ្ឌក៏ដោយ ប៉ុន្តែវាមិនមែនដូច្នោះទេ។
ចំណែកប្លង់ទន់សំដៅលើកិច្ចសន្យា ឬលិខិតផ្ទេរសិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យដែលបានចុះបញ្ជីក្តី(មានប័ណ្ណ) មិនទាន់ចុះបញ្ជីក្តី(គ្មានប័ណ្ណ) ត្រឹមត្រូវបង់ពន្ធប្រថាប់ត្រា លើកលែងតែការអនុគ្រោះពន្ធ ឬការលើកលែងពន្ធដែលមានកំណត់ជាក់លាក់ជាគោលការណ៍។ នេះជាការអនុវត្តផ្អែកលើមូលដ្ឋាននៃច្បាប់ ស្តីពីហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់ការគ្រប់គ្រងឆ្នាំ2013 និងដែលបានកែប្រែដោយបទប្បញ្ញត្តិពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងច្បាប់ស្តីពីហិរញ្ញវត្ថុ សម្រាប់ការគ្រប់គ្រងឆ្នាំ2017។
បច្ចុប្បន្ន ការធ្វើលិខិតផ្សេងៗ ដូចជាលិខិតលក់ផ្តាច់ អំណោយផ្តាច់ កិច្ចសន្យាបញ្ចាំ ហ៊ីប៉ូតែក កិច្ចសន្យាជួលរយៈពេលវែង កិច្ចសន្យាបង្កើតសេវ-ភាព តាមការព្រមព្រៀងរបស់គូភាគី ជាសមត្ថកិច្ចរបស់មេឃុំ-ចៅសង្កាត់នៃទីតាំងអចលនវត្ថុនោះ៕
