មន្ត្រីជំនាញកសិកម្មបានលើកឡើងថា យ៉ាងហោចណាស់ក៏កម្ពុជាត្រូវការបន្លែ ត្រី សាច់ ប្រមាណជា1លានតោនដែរក្នុងមួយឆ្នាំដើម្បីផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការនៅលើទីផ្សារបស់ខ្លួន ដោយក្នុងនោះមានប្រមាណជា 55ភាគរយត្រូវបាននាំចូលពីប្រទេសជិតខាង និង45ភាគរយផលិតបាននៅក្នុងស្រុក។
លោក តាន់ ព្រឿន កសិករវ័យចំណាស់នៅឃុំបឹងព្រះ ស្រុកបាភ្នំ ខេត្តព្រៃវែង មានប្រសាសន៍ថា ការប្រកបរបរដាំដំណាំកសិកម្មរបស់ពួកគាត់ហាក់ពុំសូវបានទទួលផលចំណេញប៉ុន្មានទេ ដោយសារតែធ្វើទៅតាមទម្លាប់ពីបុរាណ មិនមានមន្ត្រីជំនាញកសិកម្មរបស់រដ្ឋចុះមកបង្រៀន ឬបណ្តុះបណ្តាលជំនាញកសិកម្មដល់ពលរដ្ឋនៅក្នុងមូលដ្ឋាននោះឡើយ ដែលត្រង់នេះលោកបានបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា “មានម្តងម្កាលដែរដែលមន្ត្រីជំនាញបានចុះមកអប់រំណែនាំអំពីបច្ចេកទេសនៃការដាំដុះដើម្បីឱ្យទទួលបានផលល្អ ប៉ុន្តែមិនមែនជាមន្ត្រីជំនាញរបស់រដ្ឋទេ មានតែមន្ត្រីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលសហការជាមួយក្រុមហ៊ុនលក់សម្ភារកសិកម្ម ពិសេសក្រុមហ៊ុនលក់ជីនេះតែម្តង ដែលមកផ្សព្វផ្សាយផលិតផលជីរបស់គេ ហើយប្រាប់ថាប្រើជីនោះទៅកសិកម្មនឹងទទួលបានផលច្រើន តែដូចជាមិនមានប្រសិទ្ធភាពឡើយ។
កសិករដដែលបានលើកឡើងទៀតថា នៅក្នុងមូលដ្ឋានរបស់គាត់មានជួបការលំបាកជាច្រើនដូចជា ពិបាកផ្លូវធ្វើដំណើរ ខ្វះខាតប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រពិសេសប្រព័ន្ធប្រឡាយទឹកពុំអនុគ្រោះឱ្យពួកគាត់អាចប្រកបរបរដាំំដំណាំកសិកម្មបានទាំងពីររដូវ គឺប្រាំង និងវស្សាដូចប្រទេសជិតខាងបានឡើយ។ អ្វីដែលជាឧបសគ្គខ្លាំងសម្រាប់ការដាំដុះនោះ គឺកសិករនៅក្នុងមូលដ្ឋានត្រូវការចំណាយដើមទុនច្រើនសម្រាប់ទិញសម្ភារកសិកម្ម ពិសេសថ្លៃជី និងប្រេងជាដើម ដែលមានតម្លៃថ្លៃជាងប្រទេសជិតខាង ហើយពេលផលិតបានផល បែរជាជួបបញ្ហាកង្វះទីផ្សារ ឬត្រូវឈ្មួញទម្លាក់តម្លៃជាដើម។ ឆ្នាំខ្លះប្រមូលផលបានហើយលក់ចេញវិញចំណេញបានតិចតួច ឆ្នាំខ្លះលក់ចេញវិញខាតដើមក៏មានដែរដែលជាហេតុធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចគ្រួសាររបស់គាត់ និងប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមមូលដ្ឋាននៅតែមានជីវភាពខ្សត់ខ្សោយ។
ជាមួយគ្នានេះដែរ លោក សម វិទូ នាយកប្រតិបត្តិនៃមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សា និងអភិវឌ្ឍន៍កសិកម្មកម្ពុជាមានប្រសាសន៍ថា មានកត្តាជាច្រើនដែលធ្វើឱ្យវិស័យកសិកម្មរបស់យើងនៅតែមានភាពទន់ខ្សោយ គឺដោយសារ៖
1.ចំណេះដឹងអំពីកសិកម្មរបស់កសិករកម្ពុជា៖ ភាគច្រើនធ្វើកសិកម្មទៅតាមទម្លាប់ពីបុរាណ ឬធ្វើទៅតាមៗគ្នា ឃើញអ្នកណាធ្វើអ្វីមួយបានក៏នាំគ្នាធ្វើតាម លុះដល់ពេលធ្វើច្រើនលើសកម្រិត មិនមានតម្រូវការលើទីផ្សារ។
2.កត្តារួមចំណែកខាងផលិតកម្ម៖ មិនមានការគាំទ្របណ្តុះបណ្តាលជំនាញបច្ចេកទេសដល់កសិករឬមានដែរ តែមានតិចតួចនៅក្នុងតំបន់ខ្លះ ដែលជាហេតុនាំឱ្យរបរដាំដុះមិនទទួលបានលទ្ធផលល្អ។
3.ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ៖ មិនមានប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ឱ្យកសិករដាំដុះបានគ្រប់រដូវកាល ពោលគឺ កសិករកម្ពុជាភាគច្រើនធ្វើស្រែ ឬដាំដំណាំបានតែម្តងក្នុងមួយឆ្នាំ ខុសពីកសិកម្មនៅស្រុកគេធ្វើបានទាំងរដូវប្រាំង និងរដូវវស្សា។
4.ធាតុផ្សំនៃផលិតកម្ម៖ ដូចជាជី ថ្នាំគីមី ប្រេងសាំង ឬប្រេងម៉ាស៊ូតសម្រាប់បូមទឹកស្រោចដំណាំមានតម្លៃថ្លៃជាងប្រទេសជិតខាង ជាហេតុធ្វើឱ្យកសិករចំណាយថ្លៃដើមខ្ពស់ ពេលលក់ចេញមិនសូវបានប្រាក់ចំណេញ។
5.មួយវិញទៀតកសិករនៅតាមតំបន់មិនបានចងក្រងគ្នាជាក្រុមដើម្បីឱ្យមានអ្នកតំណាងចុះធ្វើការទំនាក់ទំនងជាមួយគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុដើម្បីទទួលបានកម្ចីអត្រាការប្រាក់ទាបជាង10%ក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំនោះទេ។
ការចងក្រងជាសហគមន៍នេះមានសារៈសំខាន់ណាស់ គឺដើម្បីពិភាក្សាគ្នារៀបចំផែនការច្បាស់លាស់ដើម្បីរកទីផ្សារជាមុន មុននឹងសម្រេចធ្វើកសិកម្មលើផ្នែកណាមួយ។ សម្រាប់ប្រទេសជិតខាងដូចជាថៃ និងវៀតណាមជាដើម រដ្ឋាភិបាលរបស់គេជួយអន្តរាគមន៍ឱ្យមានកម្ចីការប្រាក់ទាបសម្រាប់កសិករ ហើយជួយបណ្តុះបណ្តាលជំនាញបច្ចេកទេសច្បាស់លាស់ ទើបកសិកម្មស្រុកគេមានភាពប្រសើរជាងកម្ពុជា ហើយវាជារឿងធម្មតាទេដែលទឹកនៅទីតាំងខ្ពស់ជាងតែងហូរចុះមករកទីតាំងដែលទាបជាង កសិកម្មក៏ដូចគ្នាដែរ ប្រទេសជិតខាងគេមានភាពល្អប្រសើរជាងយើង ទើបធ្វើឱ្យកសិផលរបស់គេហូរចូលមកក្នុងទីផ្សាក្នុងស្រុកយើងដើម្បីបំពេញតម្រូវការប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃ។
ដើម្បីលើកកម្ពស់ដំណាំកសិកម្ម លោក សម វិទូ មានប្រសាសន៍ស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលរៀបចំកែលម្អប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រឱ្យបានល្អ ជួយអន្តរាគមន៍តម្លៃជីគីមីឱ្យមានតម្លៃទាបដូចប្រទេសជិតខាង ជាពិសេសជួយរៀបចំសហគមន៍កសិករ ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យពួកគាត់មានក្រុមដឹកនាំសហគមន៍ដើម្បីស្នើសុំកម្ចីបានក្នុងអត្រាការប្រាក់ទាបសម្រាប់ធ្វើកសិកម្ម។ ជាមួយគ្នានេះដែរកសិករគួរត្រូវចេះគណនាថ្លៃដើមនៃការផលិត ហើយទូទាត់នៅពេលលក់កសិផលចេញទៅវិញ ថា តើបានផលចំណេញ ឬមិនចំណេញ? ហើយបើមិនចំណេញគួរផ្លាស់ប្តូរយុទ្ធសាស្ត្រដាំដុះរបៀបណាវិញ?។
គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា មកទល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ មជ្ឈមណ្ឌលសិក្សា និងអភិវឌ្ឍន៍កសិកម្មកម្ពុជាបានចងក្រង សហគមន៍កសិកម្មបានជាង 100 សហគមន៍ហើយ ដោយផ្តោតលើការផលិតដាំដុះស្រូវ បន្លែ ផ្លែឈើ និងចិញ្ចឹមត្រីសាច់បានជាច្រើនប្រភេទនៅក្នុងខេត្តចំនួន12ជុំវិញបឹងទន្លេសាបនិងខេត្តមានសក្តានុពលកសិកម្មផ្សេងៗទៀតសម្រាប់ផ្គត់ផ្គត់ទីផ្សារកសិកម្មសរីរាង្គនៅក្នុងស្រុក និងសម្រាប់នាំចេញទៅក្រៅប្រទេសផងដែរ។
លោក សម វិទូ នាយកប្រតិបត្តិនៃមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សា និងអភិវឌ្ឍន៍កសិកម្មកម្ពុជារំពឹងថា នៅត្រឹម 3ឆ្នាំខាងមុខទៀតមជ្ឈមណ្ឌលនឹងពង្រីកសមាជិកឱ្យបានដល់5.000នាក់៕