នៅក្នុងអំឡុងខែរដូវរងា ប្រសិនបើស្បែករបស់អ្នករមាស់ ដែលកើតមានកន្ទួលផ្ទាំងៗ ឡើងកន្ទួលក្រហមដូចមុន ថែមទាំងរមាស់ក្នុងរយៈវេលាយូរទៀតនោះ ទាំងនេះអាចបញ្ជាក់បានអំពីសញ្ញានៃអាការជំងឺរលាកស្បែកហើយ។ ដោយសារអាកាសធាតុរងា ទើបស្បែកស្ងួតហើយមានអាការរមាស់តិចៗ ហើយបើបន្តយូរទៅ និងហាក់ដូចជាមិនមានការប្រែជាល្អវិញនោះ អ្នកគួរតែប្រញាប់ស្វែងរកពីមូលហេតុរបស់វា។ ការពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យស្បែក គ្រូពេទ្យតែងប្រាប់ថា ជំងឺរលាកស្បែកនាអំឡុងខែរងានេះ គឺភាគច្រើនកើតឡើងចំពោះកុមារច្រើនជាងមនុស្សចាស់។ តើជំងឺរលាកស្បែកប្រភេទនេះគឺជាអ្វី?
ជំងឺរលាកស្បែកជាអ្វី?
ជំងឺរលាកស្បែក ឬអាចហៅម្យ៉ាងទៀតថា ជំងឺស្បែកប្រតិកម្មចាញ់អាកាសធាតុ ដែលជាប្រភេទជំងឺសើរស្បែកជួបញឹកញាប់បំផុត។ អ្នកជំងឺដែលកើតរោគនេះ អាចមានអាការចាញ់អាកាសធាតុ ឬមានអាការជំងឺហឺត រួមទាំងជំងឺរមាស់ស្បែកក្រហមជាដើម។ ជំងឺរលាកស្បែកនេះ អាចមានរោគសញ្ញាទូទៅដូចជា រមាស់ក្រហាយពេញដងខ្លួន ឡើងកន្ទួលក្រហមផ្ទាំងៗ និងរមាស់ក្រហមអុចៗក្នុងរយៈពេលយូរមិនងាយជាសះស្បើយ។
នៅពេលស្បែកមានសុខភាពខ្សោយ ហើយងាយប្រតិកម្មចាញ់ជាមួយអាកាសធាតុ គ្រូពេទ្យតែងតែប្រាប់អំពីការព្យាបាលដោយការបំបាត់អាការរមាស់ ការពារមិនឱ្យរោគសញ្ញាកំរើបឡើងវិញ និងការមើលថែសុខភាពរាងកាយឱ្យប្រសើរឡើងទៅតាមរបបជីវិត។
រោគសញ្ញាអាការជំងឺរលាកស្បែក
អាការនៃជំងឺរលាកស្បែកត្រូវបានឃើញខុសប្លែកផ្សេងៗគ្នាទៅតាមសភាពនៃអ្នកជំងឺ ដោយអ្នកខ្លះមានអាការដូចជា ៖
1. ស្បែកស្ងួត
2. រមាស់ និងរមាស់ធ្ងន់ធ្ងរនាពេលយប់
3. ស្បែកឡើងក្រហម ឬមានស្នាមពណ៌ក្រហមព្រឿងពេញបរិវេណបាតដៃ ជើង ជង្គង់ កជើង កដៃ កញ្ចឹងក ទ្រូង ត្របកភ្នែក។ ហើយចំពោះទារកអាចមានរោគសញ្ញានៅលើមុខ និងស្បែកក្បាល។
4. ស្បែកកាន់តែក្រាស់ ប្រេះស្ងួត និងរលោង។
5. ស្បែកងាយប្រតិកម្មក្រហម និងហើមដោយសារអេះ។អ្នកជំងឺត្រូវបានកំណត់ការកើតរោគសញ្ញាចាប់ពីមុនអាយុ5ឆ្នាំ វ័យជំទង់ និងមនុស្សចាស់ ដែលភាគច្រើនគឺឡើងរោគសញ្ញារមាស់ផ្ទាំងក្រហមៗមួយរយៈ ហើយក៏បាត់វិញ និងអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំទើបកើតឡើងវិញមានលក្ខណៈរលាកធ្ងន់ធ្ងរ។
ជំងឺរលាកស្បែកដែលបង្កដោយបញ្ហាសុខភាព
អាការៈរលាក និងរមាស់នៅស្បែកនារដូវរងា ក៏អាចកើតពីកត្ដាបញ្ហាសុខភាពផងដែរ ដែលមានហុចផលអាក្រក់ដល់ស្បែកដូចជា ៖
1. ជំងឺផ្ដាសាយ និងផ្ដាសាយធំ
2. ការឆ្លងបាក់តេរី
3. អាការចាញ់ ដូចជា អាឡែកហ្ស៊ីលម្អងកេសរ រោមសត្វ និងធូលីជាដើម។
ខ្លះទៀតក៏មានជាកន្ទួលរមាស់ដែលមានលក្ខណៈជាផ្ទាំងធំៗពណ៌ក្រហម ហើយវាអាចកើតឡើងដោយសារតែបញ្ហាស្ត្រេស សត្វតិច ប្រតិកម្មថ្នាំ ឬអាហារ និងបាក់តេរីផ្សេងៗ។ បើមានបញ្ហានេះសូមទៅរកវេជ្ជបណ្ឌិតជាបន្ទាន់។
ទង្វើប្រតិកម្មនៃជំងឺរលាកស្បែកនឹងបរិស្ថានជុំវិញខ្លួន
សកម្មភាពខ្លះៗ និងបរិស្ថាន អាចបណ្តាលឱ្យស្បែកស្ងួត និងងាយរលាក ឬបណ្តាលឱ្យស្បែកកើតជំងឺផ្សេងៗទៀត ដែលមានរោគសញ្ញាកន្ទួលក្រហម។ នេះក៏មកពី ៖
1. អាកាសធាតុក្តៅពេក ហើយប្រែជាចុះត្រជាក់វិញ។
2. ការត្រាំទឹករយៈពេលយូរ
3. ការបែកញើស ហើយផ្អាប់ជាមួយសម្លៀកបំពាក់
4. ងូតទឹកក្តៅនៅសីតុណ្ហភាពខ្ពស់ពេក
5. កម្ទេចកម្ទីនៅក្នុងខ្យល់
6. កន្លែងស្នាក់នៅស្ថិតក្នុងតំបន់ផ្សែងពុល
ជំងឺស្បែកអាលែកហ្ស៊ីស្រដៀងគ្នានឹងជំងឺប្រតិកម្មចាញ់អាកាសធាតុ បណ្ដាលឱ្យរលាកស្បែក និងជំងឺរលាកស្បែក (Irritant Contact Dermatitis)៖
1. រោគសញ្ញា : ក្រហម ក្រហាយ ហើម របកស្បែក រមាស់ ពងបែក ដំបៅ ប្រេះ និងស្បែកឡើងក្រាស់។
2. មូលហេតុ : ការឆ្លើយតបរបស់ស្បែក ដែលបញ្ចេញសារធាតុបណ្តាលឱ្យរលាកចំពោះការខូចខាតស្បែកដោយសារធាតុគីមី។ ដៃជាកន្លែងកើតញឹកញាប់។ មូលហេតុមាន សាប៊ូ ទឹកសម្អាត ការប៉ះទង្គិច ការកោស ការរាំងខ្ទប់ស្បែក ខ្យល់ស្ងួត ការប្រែប្រួលសីតុណ្ហភាព ប្រេងរំអិល ស្រោមដៃ។ល។
3. ផលវិបាក : ព្យាបាលមិនបានត្រឹមត្រូវ វិវត្តទៅជាធ្ងន់ធ្ងរ និងរលាករ៉ាំរ៉ៃមានការក្លាយរោគ ងាយឆ្លងរោគ ដែលរំខានដល់ការងារប្រចាំថ្ងៃយ៉ាងខ្លាំង ឡើងជាំខ្មៅ ស្នាមសន្លាក បាត់បង់ក្រយ៉ៅដៃ ងាយប្រត្តិកម្មជាមួយថ្នាំលាប ពិបាកចិត្ត។
ខែត្រជាក់ស្បែកងាយនឹងឡើងស្ងួត ដូច្នេះហើយអ្នកគួរតែយល់ដឹងពីវិធីក្នុងថែរក្សាស្បែកឱ្យមានសំណើម និងការពារការឆ្លងបាក់តេរី។ ការជ្រើសសាប៊ូសម្អាតស្បែកក៏ជារឿងសំខាន់ ដែលអ្នកគួរតែជ្រើសរើសប្រើផលិតផលសាប៊ូដុសខ្លួន និងសាប៊ូលាងមុខ ដែលមានជាតិផ្ដល់សំណើមច្រើនដល់ស្បែក ទើបអាចទប់ទល់នឹងការបំផ្លាញដោយសារតែអាកាសធាតុត្រជាក់។ អុ្នកគួរបញ្ឈប់ការប្រើប្រាស់សាប៊ូដុសខ្លួន និងសាប៊ូលាងមុខណាដែលបំផ្លាញសំណើមរបស់ស្បែក និងធ្វើឱ្យស្បែកស្ងួត។ ប្រសិនបើអ្នកចង់ដឹងថា សាប៊ូណាធ្វើឱ្យស្បែករបស់អ្នកស្ងួត អ្នកអាចកត់សម្គាល់បាន ក្រោយពេលងូតទឹករួចហើយ ស្បែករបស់អ្នកនឹងប្រែទៅជាក្រហម ស្ងួត គ្មានសំណើម ក្រហម និងជួនកាលអាចរមាស់តិចៗក៏មាន។ ប្រសិនបើមានបញ្ហាស្បែកអាលែកហ្ស៊ី ឬបណ្ដាលឱ្យរលាកខ្លាំងនោះ អ្នកគប្បីទៅពិគ្រោះជំងឺស្បែក ជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញ៕
នៅពេលដែលរាងកាយរបស់អ្នកខ្វះជាតិទឹក វានឹងបណ្តាលឱ្យការដឹកនាំសារធាតុចិញ្ចឹមនានាទៅកាន់ខួរក្បាលគឺមិនពេញលេញ ឯបេះដូងក៏មិនអាចច្របាច់ឈាមគ្រប់គ្រាន់ទៅចិញ្ចឹមខួរក្បាលដែរ។ មូលហេតុនេះធ្វើឱ្យអ្នកមានជំងឺបាត់បង់ការចងចាំបន្តិចម្តងៗ ឬមានការគិតយឺត ខួរក្បាលស្ពឹក និងឧស្សាហ៍ឈឺក្បាលជាដើម។
ជាការពិតណាស់ ប្រសិនបើរាងកាយមិនអាចទទួលបានទឹកគ្រប់គ្រាន់ទេ ការរំលាយអាហារនៅក្នុងក្រពះ នឹងមានការលំបាកបន្ថែមទៀត ព្រោះពោះវៀនឡើងស្ងួត មិនអាចបណ្ដេញលាមកបានល្អ ហើយលាមកអាចនឹងស្ងួតពេក ពេលកាកសំណល់សល់ច្រើននៅក្នុងពោះវៀនធំ។ ពេលនោះវាត្រូវបានស្រូបត្រឡប់មកវិញពីពោះវៀនធំចូលទៅក្នុងរាងកាយដែលបង្កឱ្យកើតមានអាការទល់លាមក ហើយនៅទីបំផុតក៏កើតឡើងនូវជំងឺឫសដូងបាតនេះឡើង។
ដឹងទេថាឆ្អឹងខ្ចីនៃផ្នែកខាងក្នុងរាងកាយ គឺសំខាន់ខ្លាំងណាស់ ហើយវាងាយនឹងមានគ្រោះថ្នាក់ជាទីបំផុត។ ជាទូទៅវាត្រូវការជាតិទឹក80% ដូច្នេះប្រសិនបើនៅសន្លាក់ ឬឆ្អឹងខ្ចីត្រង់ផ្នែកណាមួយខ្វះជាតិទឹក ឬមិនមានសំណើមគ្រប់គ្រាន់វាងាយនឹងឈឺចាប់ ឬឆាប់រងរបួស ឬរលាក នៅពេលដែលអ្នកហាត់ប្រាណ លើករបស់មានទម្ងន់ធ្ងន់ៗ ឬធ្វើការងារផ្សេងៗជាដើម។
ប្រសិនបើអ្នកឈឺបន្ទោបង់ទឹកនោម តែបន្ទោបង់មិនចេញ ឬចេញមកដែរតែតិចពេក បញ្ជាក់ថា អ្នកអាចមាន អាការរលាកប្លោកនោមហើយ ដោយសារតែការទទួលទានទឹកមិនបានគ្រប់គ្រាន់។
មិនជឿក៏ត្រូវតែជឿដែរថា បើអ្នកទទួលទានទឹកតិចពេក វាក៏ជាមូលហេតុមួយ ដែលអាចធ្វើឱ្យអ្នកធាត់បានដែរ ជាពិសេសបើអ្នកទទួលទានទឹកមិនបានគ្រប់គ្រាន់នៅពេលព្រឹក។ ប៉ុន្តែបើអ្នកទទួលទានទឹក1កែវមុនពេលទទួលទានអាហារថ្ងៃត្រង់ ឬអាហារពេលល្ងាចវិញ នឹងជួយឱ្យអ្នកស្គមវិញ ព្រោះអ្នកនឹងមានអារម្មណ៍ថា ឆ្អែតតាំងពីដំបូងមុនពេលបរិភោគអាហារ។ ដូច្នេះគ្រាន់តែទទួលទានទឹកឱ្យបានច្រើននោះ អ្នកក៏អាចសម្រកទម្ងន់បានយ៉ាងល្អ។
ស្ថានភាពនៃការមករដូវរបស់ស្ត្រី គឺជាការចង្អុលបង្ហាញអំពីបញ្ហាសុខភាពមួយចំនួនដែរ។ ប្រសិនបើអ្នករកឃើញថា អ្នកមករដូវមិនទៀងទាត់ មានការឈឺចាប់ ឬកើតអាការខុសប្រក្រតីនានា សូមគិតថា នេះអាចជាមូលហេតុដែលអ្នកមិនបានយកចិត្ដទុកដាក់ក្នុងការទទួលទានទឹកឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ទៅតាមតម្រូវការ ដែលរាងកាយត្រូវការជាចាំបាច់។ កត្តានេះធ្វើឱ្យឈាមរត់មិនបានសព្វល្អ ទើបបានជាអ្នកមានអាការនេះកើតឡើង។
ស្បែក និងភ្នែកមានពណ៌លឿង នៅពេលដែលកើតអាការនេះពេញដងខ្លួន នោះស្បែកនៃរាងកាយរបស់អ្នកទាំងមូលនឹងប្ដូរពណ៌ប្រែជាពណ៌លឿង វាជាសញ្ញាមួយបង្ហាញថា មុខងារនៃថ្លើមរបស់អ្នកកំពុងតែចុះខ្សោយ។ ស្បែកពណ៌លឿងនេះ ត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថា ជាជំងឺខាន់លឿង អាចកើតមានឡើងនៅពេលដែលថ្លើមត្រូវបានបំផ្លាញ។ មូលហេតុទូទៅបំផុតនៃការខូចថ្លើម រួមមាន ជំងឺរលាកថ្លើម ការទទួលទានគ្រឿងស្រវឹង ការប្រើគ្រឿងញៀន ការប៉ះពាល់សារធាតុគីមី និងការឆ្លងមេរោគផ្សេងៗ។
ស្បែកស្ងួត រឹងគ្រើម អាចបញ្ជាក់បានថា រាងកាយខ្វះវីតាមីន និងសារធាតុរ៉ែច្រើនប្រភេទ ដូចជា វីតាមីនA វីតាមីនC វីតាមីនE និងអាស៊ីដហ្វូលិក ដោយវីតាមីនA នឹងមានតួនាទីសំខាន់សម្រាប់ការពង្រឹងភាពរឹងមាំរបស់កោសិកាស្បែក ជួយព្យាបាលសភាពសាច់ភ្នាសស្បែកដែលជួយការពារអាការស្បែកស្ងួត រឹង គ្រើមបាន។ ចំណែកវីតាមីន C និង E ក៏មានចំណែកជួយក្នុងការសាងខលឡាជេន ថែបំប៉នសាច់ស្បែក និងជួយព្យាបាលមុខរបួសនៅលើសាច់ទៀតផង។
បើលោកអ្នកត្រូវការគេងសម្រាក តែមិនអាចលង់លក់បាន ឬលក់បែបមិនស្និទ្ធនោះ វានឹងធ្វើឱ្យមានអារម្មណ៍ថាទន់ល្វើយអស់កម្លាំង ឆាប់ខឹងមួម៉ៅ ឈឺក្បាល គ្មានសមាធិ(អារម្មណ៍មិននឹងនរ)។ ទាំងអស់នេះ គឺបណ្ដាលមកពីការដែលរាងកាយមានកម្រិតម៉ាញេស្យូមទាប ព្រោះម៉ាញេស្យូមមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការជួយបន្ធូរភាពធុញថប់តានតឹង ជួយឱ្យសាច់ដុំបានធូរស្រាល ដែលនឹងធ្វើឱ្យលោកអ្នកអាចគេងលក់បានកាន់តែងាយស្រួលឡើង។
អាការនឿយល្វើយ សាច់ដុំគ្មានកម្លាំង និងឈឺតាមសន្លាក់ គឺជាសញ្ញាបង្ហាញថា រាងកាយខ្វះវីតាមីនC។ ដោយសារតែវីតាមីនC មានភាពពាក់ព័ន្ធនឹងការកសាងសារធាតុខូឡាជេន ដែលជាចំណែកប្រកបរបស់សាច់ភ្នាសភ្ជាប់នៅក្នុងរាងកាយបរិវេណឆ្អឹងខ្ចី សាច់ដុំ សរសៃឈាម និងស្បែក ដែលការពិតទៅ អាការទាំងអស់នេះគឺជាអាការសម្គាល់របស់សភាវរោគដែលបណ្ដាលមកពីការខ្វះវីតាមីនC ដោយនៅលើអ្នកដែលមានអាការធ្ងន់ធ្ងរ នឹងមានចេញឈាមមកតាមជើងធ្មេញ មានស្នាមអុចៗពណ៌ឈាមនៅតាមស្បែក សឹកសាច់អញ្ចាញ និងជ្រុះធ្មេញរួមជាមួយទៀតផង។
រាងកាយត្រូវការប៉ូតាស្យូមដើម្បីសាងសាច់ដុំ និងប្រូតេអុីន ការដែលមានប៉ូតាស្យូមទាប អាចធ្វើឱ្យកើតរមួលក្រពើបានជាពិសេសនៅម្ដុំកំភួនជើង និងថែមទាំងអាចបញ្ជាក់ប្រាប់អំពីសភាវដែលរាងកាយមានកម្រិតជាតិកាល់ស្យូមដែលថយចុះទាបទៀតផង។ ដោយសារតែកាល់ស្យូមមានតួនាទីក្នុងការព្យាបាល ការតបស្នងរបស់កោសិកាប្រសាទ និងសាច់ដុំ នៅពេលកាល់ស្យូមថយចុះ នឹងធ្វើឱ្យកោសិកាទាំងនោះត្រូវបានជំរុញយ៉ាងងាយ ធ្វើឱ្យកើតការបង្រួញខ្លួន ឡើងរឹង និងកើតរមួលក្រពើ។
ដោយសារតែវីតាមីនK មានចំណែកសំខាន់ក្នុងកម្មវិធីការបង្កកខ្លួនរបស់ឈាមក្នុងរាងកាយ ដូច្នេះហើយការដែលរាងកាយខ្វះវីតាមីនK នឹងធ្វើឱ្យឈាមមិនងាយឈប់ហូរ រួមទាំងអាចនឹងមានអាការចេញឈាមខុសប្រក្រតី ដូចជាមានចេញឈាមតាមច្រមុះ មានចេញឈាមនៅក្នុងប្រព័ន្ធរំលាយអាហារ និងមានស្នាមអុចៗក្រហមៗដូចឈាមនៅលើស្បែកទៀតផង។
មុន គឺជាជំងឺស្បែកម្យ៉ាងដែលសាងក្ដីរំខានចិត្តដល់មនុស្សជាច្រើន ជាពិសេសនារីៗ ដោយមនុស្សភាគច្រើនយល់ថា មុន កើតឡើងដោយសារការមិនចេះសម្អាតស្បែកមុខ ញ៉ាំអាហារចៀនបំពងច្រើន រួមទាំងសភាវកខ្វក់ក្នុងខ្យល់អាកាស តែការពិតវិញ ការខ្វះវីតាមីន A ឬវីតាមីន D ក៏អាចបណ្ដាលឱ្យកើតពងបែកតូចៗស្រដៀងនឹងមុនបានដូចគ្នាដែរ ព្រោះការខ្វះវីតាមីន A មានចំណែកជួយក្នុងការការពារការកើតមុន លុបបំបាត់ស្នាមអុចខ្មៅលើស្បែកមុខ និងកាត់បន្ថយការរលាកក្លាយរបស់មុនបាន ដូច្នេះនៅពេលរាងកាយមានកម្រិតវីតាមីន A ធ្លាក់ចុះទាប នឹងធ្វើឱ្យមានពាក់ព័ន្ធនឹងការកើតមុន។
សភាវការខ្វះសារធាតុដែកស័ង្កសី អាចជាមូលហេតុមួយដែលធ្វើឱ្យកើតអាការជ្រុះសក់ សក់ស្ដើង ដោយសារតែស័ង្កសី ជាសារធាតុរ៉ែដែលមានភាពសំខាន់ដល់ការចម្រើនធំធាត់ ការសាងសាច់ភ្នាស រួមទាំងការបំបែកខ្លួនរបស់កោសិកាឫសសក់ទៀតផង។
10. ទឹកនោម (Urine) ដើម្បីពិនិត្យរកមើលភាពខុសប្រក្រតីរបស់ប្រព័ន្ធបញ្ចេញទឹកនោម ដែលអាចធ្វើឱ្យកើតជំងឺរលាកប្លោកនោម ឬជំងឺក្រលៀន រហូតដល់ការសេសសល់នៃសារជាតិគ្រឿងញៀនផ្សេងៗទៀតផង។
14. អាល់ត្រាសោនដ៍ក្នុងពោះផ្នែកខាងលើ (Ultrasound Upper Abdomen) ដើម្បីពិនិត្យមើលអវយវៈខាងក្នុងពោះផ្នែកខាងលើថា តើមានភាពខុសប្រក្រតីឬទេ ដែលមានដូចជា ថ្លើម លំពែង ថង់ទឹកប្រមាត់ ក្រលៀន និងសរសៃឈាមខ្នាតធំដោយប្រើគោលការណ៍ស្តាប់សំឡេងខ្ទរមកវិញរបស់រលកសំឡេង។
4. អាការឆ្អែតអាហារពេក
6. អាការភ័យខ្លាច
ការព្យាបាលបញ្ហាសម្ពាធឈាមទាប