Category: សុខភាព

សួតធ្លុះ មានន័យថា ជាសភាវដែលមានលេចខ្យល់ចេញពីថង់ខ្យល់( alveoli ) ចូលទៅដក់នៅក្នុងប្រឡោះរុំសួត( pleuralcavity ) ខ្យល់ដែលលេចនោះនឹងកើនច្រើនឡើងជារឿយៗ និងរុញឱ្យសាច់សួតសំប៉ែតចុះ ធ្វើឱ្យមានអាការពិបាកដកដង្ហើម និងអាចកើតសភាវគាំងដល់ស្លាប់បាន តែជាសភាវដែលកម្រជួបប្រទះណាស់។

មូលហេតុរបស់ ជំងឺសួតធ្លុះ

អាចបណ្តាលមកពីការរងរបួសហៅថា ធ្លុះសួតដោយសាររបួស ដូចជា ត្រូវគ្រាប់កាំភ្លើង ត្រូវចាក់ដោយកាំបិត រថយន្តបុក ឬនៅសុខៗក៏អាចកើតឡើងដោយឯកឯងបានដែរ ហៅថា សួតធ្លុះដែលកើតឡើងឯង( spontaneous pneumothorax ) កើតឡើងដោយសារតែមានការបែករបស់ថង់ខ្យល់ដែលខុសប្រក្រតី ច្រើនជួបប្រទះនៅលើអ្នកដែលកើតជំងឺថង់ខ្យល់រីក ក្រៅពីនេះនៅអាចជួបប្រទះលើអ្នកដែលកើតជំងឺ ហឺត រលាកសួត របេងសួត ផងដែរ អ្នកខ្លះអាចកើតដោយមិនដឹងពីមូលហេតុក៏មាន ច្រើនជួបនៅលើមនុស្សដែលជក់បារី។ បើរន្ធលេចមិនច្រើន អាចគ្មានអាការធ្ងន់ធ្ងរទេ និងបាត់ទៅវិញបានដោយឯកឯងក្នុងរយៈពេលតែមិនប៉ុន្មានថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ តែបើលេចខ្យល់ចេញមកច្រើន ច្រើនតែធ្វើឱ្យកើតអាការដង្ហក់ធ្ងន់ធ្ងរ បើជួយសង្រ្គោះមិនទាន់អាចបណ្តាលឱ្យស្លាប់បាន។

អាការរបស់ សួតធ្លុះ

មានអាការដែលបង្ហាញឱ្យឃើញបានច្រើនយ៉ាង អាស្រ័យលើខ្នាតរបស់រន្ធដែលលេច និងសភាពរបស់អ្នកជំងឺ អ្នកខ្លះអាចមានអារម្មណ៍ឈឺដើមទ្រូងអួលឡើងភ្លាមៗ និងអាចឈឺរាលទៅរកស្មា ឬដៃ ហើយតមកមានអារម្មណ៍ដកដង្ហើមដង្ហក់ អ្នកខ្លះអាចមានអាការក្អកស្ងួតរួមជាមួយផង។ អ្នកខ្លះទៀតអាចគ្រាន់តែមានអារម្មណ៍ថាណែនថប់ក្នុងដើមទ្រូង ឬឈឺដើមទ្រូងម្តងម្កាលស្រដៀងនឹងអាការរលាកស្រទាប់រុំសួត នៅពេលបណ្តោយទុកចោលយូរថ្ងៃ បើខ្យល់នៅតែលេចចេញមករឿយរហូតធ្វើឱ្យសួតម្ខាងសំប៉ែតនោះ នឹងធ្វើឱ្យអ្នកជំងឺមានអាការដង្ហក់ខ្លាំង ជីពចរលោតញាប់ និងសម្ពាធឈាមធ្លាក់ចុះ។

អ្វីដែលពិនិត្យឃើញ

ដើមទ្រូងខាងដែលឈឺគោះទៅឮរាងស្រឡះជាងម្ខាងទៀត ប្រើប្រដាប់ស្តាប់នៅលើសួតនឹងមិនបានឮសូរសំឡេងដកដង្ហើមឡើយ ឬបានឮ តែតិចបំផុត បំពង់ខ្យល់ធំអាចវៀចទៅផ្នែកម្ខាងទៀត។

អាការជ្រៀតជ្រែក

បើកើតធ្ងន់ធ្ងរ អាចធ្វើឱ្យកើតសភាវគាំងបេះដូងទាន់ហន់( acute pulmonary failure ) ឬកើតសភាវគាំងសន្លប់បាន។

ការព្យាបាលអាការសួតធ្លុះ

1- បើសិនមានការសង្ស័យ ចូរប្រញាប់បញ្ជូនទៅមន្ទីរពេទ្យ លោកគ្រូពេទ្យអាចនឹងត្រូវឆ្លុះអេក្សរេយ៍មើលដើម្បីឱ្យប្រាកដក្នុងចិត្ត ឬប្រើម្ជុលតភ្ជាប់ជាមួយបំពង់សេរ៉ាំងចាក់ថ្នាំចោះនៅកន្លែងចន្លោះឆ្អឹងជំនីទី 2 (ដោយចាក់ថ្នាំស្ពឹក​ជាមុន) បើសិនមានខ្យល់បាញ់ចូលមកក្នុងបំពង់សេរ៉ាំងចាក់​ថ្នាំនោះ សម្តែងថា ពិតជាមានខ្យល់នៅក្នុងចន្លោះរុំសួតមែន ក៏នឹងធ្វើការចោះទម្លាយឱ្យខ្យល់ចេញ។ បើរកឃើញមូលហេតុច្បាស់លាស់ លោកគ្រូពេទ្យក៏នឹងធ្វើការព្យាបាលជំងឺដែលជាដើមហេតុនោះផងដែរ។

2- លើអ្នកជំងឺដែលមានអាការដង្ហក់ខ្លាំង និងរកឃើញថាបំពង់ខ្យល់ធំត្រូវបានរុញទៅផ្នែកផ្សេង តែមិនអាចបញ្ជូនទៅមន្ទីរពេទ្យបាន ចូរធ្វើការជួយសង្រ្គោះបថម ដោយប្រើម្ជុលតចូលជាមួយខ្សែសេរ៉ូមឱ្យណែន ព្រលែងចុងខ្សែសេរ៉ូមម្ខាងទៀតចូលទៅក្នុងដបទឹក ឬអាងដាក់ទឹកដែលមានកំពស់ទឹក 15 – 20 សង្ទីម៉ែត្រ ហើយចាក់ម្ជុលចូលទៅចន្លោះឆ្អឹងជំនីទី 2 ឱ្យធ្លុះស្រទាប់សាច់ទ្រូង នឹងឃើញមានពពុះខ្យល់ចេញមកឱ្យឃើញ រួចហើយប្រញាប់បញ្ជូនទៅមន្ទីរពេទ្យ និងត្រូវប្រយ័ត្នកុំឱ្យចុងខ្សែសេរ៉ូមចេញផុតពីទឹកជាដាច់ខាត។ នៅពេលឃើញថាពពុះខ្យល់ចេញមកតិចហើយ និងអាការរបស់អ្នកជំងឺធូរស្រាលហើយនោះ អាចដកម្ជុលចេញបាន។

ចំណុចណែនាំ

អ្នកជំងឺដែលមានសភាវ សួតធ្លុះ កើតឡើងឯងដោយមិនដឹងពីមូលហេតុ នៅពេលព្យាបាលជាហើយ ប្រមាណជា 50% អាចមានអាការកម្រើកឡើងវិញ និងបើមានប្រវត្តិធ្លាប់ជក់បារីផងនោះ គួរតែតមជក់បារីដើម្បីកុំឱ្យមានការកម្រើកឡើងវិញ៕

មនុស្សជាច្រើនអាចនឹងរៀបផែនការឱ្យឆ្នាំថ្មីខាងមុខនេះ ក្លាយជាឆ្នាំនៃការចាប់ផ្តើមនូវរឿងថ្មីៗចំពោះខ្លួនឯង ឬតាំងគោលបំណងដើម្បីធ្វើរឿងល្អៗចំពោះខ្លួនឯង បើលោកអ្នកគិតចង់ក្រោកឡើងមកផ្លាស់ប្តូរខ្លួនឯងជាថ្មីដើម្បីចាប់ផ្តើមឆ្នាំថ្មីបែបមានភាពរស់រវើកនោះ ក្រៅពីសាងភាពសប្បាយរីករាយឱ្យខ្លួនឯងហើយ នៅបានធ្វើឱ្យអ្នកនៅជុំវិញខ្លួនយើងសប្បាយរីករាយជាមួយដែរទៀតផង។ ខាងក្រោមនេះជាគន្លឹះល្អៗក្នុងការធ្វើឱ្យមានសុខភាពល្អ ដែលយើងអាចធ្វើបានដោយខ្លួនឯងដើម្បីជីវិតកាន់តែប្រសើរឡើង។

1 – ដកដង្ហើមវែងៗដើម្បីសុខភាពល្អ

សាកល្បងសង្កេតមើលខ្លួនឯងថា តើលក្ខណៈការដកដង្ហើមរបស់លោកអ្នកយ៉ាងម៉េចដែរ ដកដង្ហើមខ្លីៗញាប់ៗ ដកដង្ហើមវែងៗ ឬយឺតៗ? ការហ្វឹកហាត់ខ្យល់ដង្ហើមឱ្យវែងៗចូលចេញយ៉ាងយឺតៗ មិនត្រឹមតែនឹងជួយឱ្យលោកអ្នកមានអារម្មណ៍ស្រស់ស្រាយស្វាហាប់ ព្រោះរាងកាយបានទទួលអុកស៊ីហ្ស៊ែនយ៉ាងពេញទំហឹងប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងជួយកំចាត់ជាតិពុលចេញពីរាងកាយបានទៀតផង ហើយនៅជួយកាត់បន្ថយអាការមួម៉ៅ ឆាប់ខឹងបានទៀតផង។ សាកល្បងហ្វឹកហាត់ខ្យល់ដង្ហើម 5 – 10 នាទីក្នុងមួយថ្ងៃសឹនក៏បាន ធ្វើក្នុងមួយថ្ងៃម្តង ធានាថាលោកអ្នកនឹងមានអារម្មណ៍សប្បាយទាំងកាយ និងចិត្តច្រើនឡើងមិនខាន។

2 – ចាប់ផ្តើមថាមពលជីវិតដោយ បន្លែផ្លែឈើ អ័រហ្កានិក

ការជ្រើសរើសញ៉ាំបន្លែផ្លែឈើអ័រហ្កានិក ឬគ្មានសារធាតុពុលឱ្យបានយ៉ាងតិច 5 ពេលក្នុង 1 សប្តាហ៍ លោកអ្នកនឹងប្រាកដក្នុងចិត្តបានតែម្តងថា រាងកាយបានទទួលសារជាតិអាហារដែលបរិសុទ្ធកាន់តែច្រើនឡើង រាងកាយក៏នឹងបានទទួលវីតាមីន និងសារធាតុរ៉ែច្រើនឡើង ភាពប្រថុយប្រថានក្នុងការកើតរោគក៏ថយចុះទៅតាមនោះដែរ។

3 – បែងពេលវេលាឱ្យខ្លួនឯង

នារីៗទាំងឡាយគួរបែងចែកពេលវេលាដើម្បីសាងសេចក្តីសុខដល់ខ្លួនឯងខ្លះផង ដែលវិធីការអង្គុយតាំងសមាធិ ឬនៅស្ងៀមៗប្រមាណជា 15 – 20 នាទីគឺជាវិធីមួយទៀតដែលអាចសាកអាគុយថាមពលជីវិត និងសាងភាពស្ងប់ស្ងាត់ទាំងខាងកាយ ឬផ្លូវចិត្តបាន។ ទាំងអស់នេះ ក្នុងអំឡុងពេលដែលលោកអ្នកកំពុងសាងភាពស្ងប់ស្ងាត់ដល់ខ្លួនឯងនោះ សូមសាកល្បងអុជទៀនក្រអូបក្លិនស្រាលៗ ដើម្បីជួយសាងបរិយាកាសឱ្យធូរស្រាល និងបិទភ្នែកចុះយ៉ាងសប្បាយបានកាន់តែខ្លាំងឡើង ធ្វើឱ្យរាងកាយបានចូលដល់ការសម្រាកបានយ៉ាងពេញទំហឹង។

4 – ធ្វើខ្លួនឱ្យសប្បាយ

សាកល្បងរកវិធីកែសម្រួលខ្លួន កែសម្រួលការតុបតែងខ្លួនឱ្យមានអារម្មណ៍ថាសប្បាយឡើង ដើម្បីស្វាគមន៍ការងារថ្មីៗក្នុងឆ្នាំថ្មីខាងមុខនេះ ដោយការរកមើលសម្លៀកបំពាក់ឈុតក្រណាត់កប្បាស់ ឬអាវយឺតសាច់កូតុងមកពាក់ទៅធ្វើការ នឹងធ្វើឱ្យលោកអ្នកមានអារម្មណ៍សប្បាយ ទាន់សម័យ និងរហ័សរហួនបានកាន់តែខ្លាំងឡើង ឬបើលោកអ្នកមានផែនការនឹងទៅជប់លៀងកំសាន្តជាមួយមិត្តភ័ក្តិនៅពេលល្ងាចរបស់ថ្ងៃធ្វើការ ការស្លៀកសម្លៀកបំពាក់ការងារ ឬសម្លៀកបំពាក់ផ្លូវការទៅនោះ ប្រហែលជាមិនសូវជាល្អមើលប៉ុន្មានទេ ដូច្នេះគួររកមើលអាវសាច់ក្រណាត់កូតុងពាក់បែបសប្បាយៗ ពណ៌ស្អាតៗ ពាក់ជាមួយខោខូវប៊យឡូយៗចេញពីផ្ទះទៅល្អជាង។

តែចុងក្រោយនេះ បន្ទាប់ពីត្រឡប់ពីការងារមកដល់ផ្ទះហើយ រឿងដំបូងដែលគួរធ្វើនោះគឺ ការផ្លាស់សម្លៀកបំពាក់ដែលស្លៀកពេញមួយថ្ងៃនោះចេញ ហើយស្លៀកឈុតសប្បាយៗជំនួសវិញ ដើម្បីឱ្យរាងកាយបានសម្រាក និងធូរស្រាលអារម្មណ៍៕

តារាស្រីហូលីវុដ ហ៊ីឡារី ស្វ៊ែងក៏ ញ៉ាំវីតាមីនបន្ថែមក្នុងមួយថ្ងៃ 45 គ្រាប់ ដោយសារតែមកពីការសម្រកទម្ងន់ ( Diet ) ទើបមានសំណួរមួយថា តើការញ៉ាំវីតាមីនបន្ថែមនោះសំខាន់ប៉ុនណា? គួរញ៉ាំយ៉ាងណា? មនុស្សបែបណាខ្លះដែលគួរញ៉ាំ? និងវីតាមីនជួយអ្វីដល់យើងខ្លះ? ចំពោះរឿងនេះ លោកវេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញមានចម្លើយសម្រាប់មិត្តអ្នកអានទាំងអស់។

តើវីតាមីន មានភាពចាំបាច់ចំពោះសុខភាពយ៉ាងណា? អាហារ 5 ប្រភេទក្រុមដែលរាងកាយត្រូវការនោះគឺ ខាបូហាយដ្រេត ប្រូតេអ៊ីន វីតាមីន ជាតិខ្លាញ់ និងសារធាតុរ៉ែ ប្រៀបដូចជាថាមពលបញ្ឆេះឱ្យរាងកាយ និងអង់ហ្ស៊ីមផ្សេងៗធ្វើការបានតាមប្រក្រតី។

វីតាមីនបន្ថែមមានភាពចាំបាច់សម្រាប់អ្នកណាខ្លះ? បើស្ថិតក្នុងស្ថានភាពដែលញ៉ាំបន្លែ និងផ្លែឈើ រួមទាំងញ៉ាំអាហារផ្សេងៗក្នុងចំណែកដែលត្រឹមត្រូវបាននោះ ក៏គ្មានភាពចាំបាច់អ្វីត្រូវបន្ថែមវីតាមីនទេ លើកលែងតែករណីដែលមិនអាចញ៉ាំអាហារបានតាមចំណែកដែលត្រូវការ និងស្ថិតក្នុងសភាវដែលរាងកាយត្រូវការវីតាមីនជាពិសេស ដូចជា ឈឺថ្កាត់ និងត្រូវការឱ្យរាងកាយស្វាហាប់ឡើងវិញប៉ុណ្ណោះ តែសម្រាប់មនុស្សទូទៅដែលញ៉ាំអាហារបានតាមប្រក្រតី អាចប្រើតិចនិកផ្សេងទៀតដែលធ្វើឱ្យយើងញ៉ាំបន្លែ និងផ្លែឈើ មិនច្រើនជាពិសេសពេក ដូចជាកាត់បន្ថយអាហារលាងជាតិពុលមួយសប្តាហ៍មួយដង ឬពីរសប្តាហ៍ម្តងដោយការញ៉ាំផ្លែឈើពេញមួយថ្ងៃ ដើម្បីរាងកាយនឹងបានទទួលវីតាមីនពីផ្លែឈើ តែត្រូវមានលក្ខ័ណមួយថា ត្រូវតែជាផ្លែឈើដែលគ្មានជាតិម្សៅ និងរសជាតិដែលមិនផ្អែមខ្លាំងពេក។

អាការខ្វះវីតាមីនរ៉ាំរ៉ៃ ជាសភាវម្យ៉ាងដែលមិនត្រូវបានរាប់ចូលក្នុងក្រុមជំងឺឈឺថ្កាត់ទេ ដូចជា ការខ្វះវីតាមីន C នឹងធ្វើឱ្យចេញឈាមតាមជើងធ្មេញ ឬការខ្វះវីតាមីន B1 នឹងធ្វើឱ្យកើតអាការស្ពឹកស្រពន់ជាដើម។ អាចមិនដល់ថ្នាក់ខ្វះវីតាមីនរហូតកើ់តជំងឺនោះទេ គ្រាន់តែអាចមានអារម្មណ៍ថាមិនសូវស្រស់ស្រាយដោយមិនដឹងមូលហេតុ ឬអស់កម្លាំងល្វើយតែប៉ុណ្ណោះ។

យ៉ាងម៉េចទើបហៅថា ការញ៉ាំវីតាមីនដែលត្រឹមត្រូវ? ការញ៉ាំវីតាមីនតាមប្រភេទនីមួយៗក៏ខុសប្លែកគ្នាដែរ ដូចជា បេតាឃែរ៉ូធីន គួរជ្រើសរើសយកប្រភេទដែលចម្រាញ់ពីធម្មជាតិទើបប្រសើរជាង ចំណែកវីតាមីនច្នៃប្រឌិតក៏មានចំណុចគួរប្រយ័ត្នដែរ ព្រោះនឹងមានភាពប្រថុយប្រថានក្នុងការកើតជំងឺមហារីកសួតច្រើន ចំណែកឯវីតាមីន E ជាវីតាមីនរលាយក្នុងខ្លាញ់ដូចគ្នានឹងវីតាមីន K . A និង D ដែរ តែមានចំណុចកំណត់ថា ថ្នាំ ឬវីតាមីនដែលរលាយក្នុងខ្លាញ់ងាយនឹងប្រមូលសន្សំច្រើនណាស់ ដូច្នេះទើបត្រូវកំណត់បរិមាណ។

វីតាមីនជួយអ្វីដល់លោកអ្នកខ្លះ?

– វីតាមីន A ជួយដល់ការមើលឃើញនៅពេលយប់ និងជួយការពារការឆ្លងមេរោគក្នុងប្រព័ន្ធរំលាយអាហារ ប្រព័ន្ធបន្ទោបង់ ទឹកមូត្រ និងប្រព័ន្ធដង្ហើម។

– វីតាមីន B1 សំខាន់ចំពោះសាច់ដុំ ប្រព័ន្ធប្រសាទ និងការធ្វើការរបស់បេះដូង។

– វីតាមីន B12 ចាំបាច់ចំពោះការចម្រើនធំធាត់ ជួយសាងគ្រាប់ឈាមក្រហម និងជំរុញប្រព័ន្ធប្រសាទ។

– វីីតាមីន C មានសារធាតុអ៊ែនទីអុកស៊ីឌែនត៍ ការពារការឆ្លងមេរោគ មុខរបួស ឬតំបៅឆាប់ជា និងជួយបឺតជ្រាបសារធាតុដែក តែអ្វីដែលសំខាន់នោះគឺ ជួយផលិតខូឡាជេន ដែលជួយឱ្យស្បែកតឹងណែនមិនឆាប់ចាស់។

– វីតាមីន E ជួយបំប៉នគ្រាប់ឈាមក្រហម ការពារសួត និងសាច់ភ្នាសផ្សេងៗ៕