ផលិតផលសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រ (Geographical Indications ឬGI) ម្រេចកំពត កាលពីឆ្នាំ2018 សម្រេចបាន 69តោន និងបានផ្គត់ផ្គង់ទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនដៃគូចែកចាយប្រមាណ 50តោន បើធៀបនឹងឆ្នាំឆ្នាំ2017 ដែលផលិតបាន 102តោន និងចែកចាយទៅកាន់ទីផ្សារបាន 70តោននោះ គឺបរិមាណមានការធ្លាក់ចុះប្រមាណ 32% និង28%តាមលំដាប់។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំបូកសរុបការងារឆ្នាំ2018 របស់សមាគមម្រេចកំពត។
លោក ងួន ឡាយ ប្រធានសមាគមម្រេចកំពតបញ្ជាក់ថា៖“ការធ្លាក់ចុះទិន្នផលនេះ ដោយសារតែយើងអត់ប្រើថ្នាំ គឺធ្វើតាមបែបធម្មជាតិសុទ្ធសាធ អុីចឹងវាក៏ប្រែប្រួលទៅតាមធម្មជាតិដែរ ហើយដំណាំម្រេច វាផ្លែមួយឆ្នាំអត់មួយឆ្នាំ។ ឧទាហរណ៍ឆ្នាំ2017 យើងទទួលបានទិន្នផលច្រើន ដល់ឆ្នាំ2018 វាធ្លាក់ចុះមកវិញ។ ដោយឡែក ការធ្លាក់ចុះនៃតម្រូវការវិញដោយសារតែទីផ្សារឥឡូវមានលក្ខណៈចង្អៀត ធ្វើឱ្យក្រុមហ៊ុនជាដៃគូមានតម្រូវការថយចុះ ព្រោះក្រុមហ៊ុនខ្លះលក់ម្រេចចាស់មិនទាន់អស់ពីស្តុកផង”។
លោកបានលើកឡើងថា ចាប់តាំងពីម្រេចកំពតបានចុះបញ្ជីជាផលិតផលសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រ(GI) និងទទួលស្គាល់ពីសហភាពអឺរ៉ុបមក ធ្វើឱ្យផលិតផលនេះមានទីផ្សារខ្លាំង ហើយកសិករបានពង្រីកផ្ទៃដីដាំដុះជាបន្តបន្ទាប់ ដែលគិតមកដល់ឆ្នាំ2018សមាគមមានផ្ទៃដីផលិតម្រេចសរុបប្រមាណ250ហិកតា។
គួរបញ្ជាក់ថា រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ សមាជិករបស់សមាគមបានកើនឡើងរហូតដល់ 440គ្រួសារ ចំណែកឯអ្នកចែកចាយក៏បានកើនឡើងរហូតដល់ 29ក្រុមហ៊ុនផងដែរក្នុងឆ្នាំនេះ រីឯផ្ទៃដីដាំម្រេចក៏បានកើនឡើងរហូតដល់ 250ហិកតាដែលមានទីតាំងនៅក្នុងខេត្តកំពត និងខេត្តកែប។ លោកបន្ថែមថា ៖“បន្ទាប់ពីយើងបង្កើតសមាគមម្រេចកំពតមក តម្លៃម្រេចបានឡើងថ្លៃជាបន្តបន្ទាប់។ ជាក់ស្ដែង ពីមុនម្រេចខ្មៅតម្លៃ 5ដុល្លារក្នុង 1គីឡូក្រាមបានឡើងដល់ 15ដុល្លារ ម្រេចក្រហម 20ដុល្លារឡើងដល់ 25ដុល្លារ ម្រេចស 18ដុល្លារ ឡើងដល់ 28ដុល្លារក្នុង1គីឡូក្រាមកាលពីឆ្នាំ2018 ហើយតម្លៃនេះមិនទាន់ប្រែប្រួលឡើងចុះនៅឡើយទេ បើទោះបីតម្រូវការពីដៃគូបញ្ជាទិញបានធ្លាក់ចុះក៏ដោយ”។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោករំពឹងថា ទីផ្សារនឹងល្អឡើងវិញនៅឆ្នាំ2019នេះ ដោយសារតែបច្ចុប្បន្នមានក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនបានទាក់ទងមកសមាគមដើម្បីនាំចេញ ខណៈបច្ចុប្បន្ន ម្រេចកំពតមានទីផ្សារនៅបណ្តាប្រទេសសមាជិកសហគមន៍អឺរ៉ុប និងអាមេរិក ដូចជា អាល្លឺម៉ង់ អូស្ត្រាលី កូរ៉េ ហុងកុង តៃវ៉ាន់និងជប៉ុនជាដើម។
បើតាមពាណិជ្ជករអ្នកនាំផលិតផលនេះទៅកាន់សហគមន៍អឺរ៉ុបបានឱ្យដឹងកាលពីពេលកន្លងមកថា ម្រេចកំពតលក់រាយនៅទីផ្សារអឺរ៉ុបមានតម្លៃចាប់ពី150 ដល់200ដុល្លារក្នុង1គីឡូក្រាម ហើយផលិតផលនេះនៅមានវិសាលភាពទូលំទូលាយ និងមានសក្ដានុពលខ្ពស់សម្រាប់ពង្រីកទីផ្សារច្រើនទៀត ក៏ប៉ុន្តែបើសិនជាមិនមានវិធានការពង្រីកឱ្យបានទូលាយទេនោះ វានឹងដួលទៅវិញ។ ក្នុងកាលៈទេសៈនេះ កម្ពុជាត្រូវការពង្រីកទីផ្សារម្រេចកំពតបន្ថែមទៀត យើងត្រូវអប់រំពលរដ្ឋដែលជាអ្នកផលិតម្រេចផ្ទាល់ឱ្យស្គាល់ពីសារៈសំខាន់នៃផលិតផលសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រ(GI) បើពុំនោះទេយើងមិនអាចរក្សាទីផ្សារម្រេចកំពតបានស្ថិតស្ថេរនោះទេ ហើយទីផ្សារនេះនឹងបាត់បង់បន្តិចម្ដងៗដោយសារការក្លែងបន្លំម៉ាក និងមិនបានគោរពទៅតាមលក្ខខណ្ឌរបស់អ្នកទិញ។
ក្រុមអ្នកផលិតម្រេចក្នុងខេត្តកំពត បានឱ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្ននេះលោកត្រូវរកឈ្មួញមកទិញម្រេចដោយខ្លួនឯង ព្រោះសហគមន៍ដែលធ្លាប់តែទិញម្រេចពីកសិករ មិនបានបញ្ជាទិញច្រើននោះទេ គឺទិញតែមួយចំនួន ហើយដោយសារតែកសិករដាំម្រេចក៏ច្រើន អុីចឹងហើយត្រូវចែកគ្នាម្នាក់បន្តិចៗ ដើម្បីលក់ទៅតាមការបញ្ជាទិញតាមរយៈសមាគម ដោយការលក់ម្រេចតាមរយៈសមាគម កសិករនឹងទទួលបានតម្លៃស្តង់ដា តែបើលក់ទៅឱ្យឈ្មួញខាងក្រៅវិញ តម្លៃត្រូវទាបជាងនេះ តែយ៉ាងណាក៏ត្រូវតែលក់ដែរដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាហិរញ្ញវត្ថុ។
យោងតាមសៀវភៅបន្ទុក ម្រេចកំពតបានកត់ត្រាថា តំបន់ដែលអាចផលិតម្រេចកំពតបាន លុះត្រាតែស្ថិតនៅក្នុងស្រុក ឬក្រុងមួយចំនួននៃខេត្តកំពត និងខេត្តកែប។ តំបន់ទាំងនោះរួមមាន ស្រុកកំពង់ត្រាច ស្រុកដងទង់ ស្រុកទឹកឈូ ស្រុកឈូក និងក្រុងកំពតនៃខេត្តកំពត ព្រមទាំងនៅស្រុកដំណាក់ចង្អើរ និងក្រុងកែប ខេត្តកែប ផងដែរ។
លោកប្រធានសមាគមបានឱ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្នដំណាំម្រេចមិនត្រឹមតែកសិករជាប្រជាពលរដ្ឋក្នុងសហគមន៍ទេដែលចាប់អារម្មណ៍ពង្រីកការដាំដុះម្រេចនោះ នៅមានក្រុមហ៊ុនធំៗដែលធ្លាប់ទិញម្រេចពីកសិករ ក៏បានងាកមកវិនិយោគលើការដាំដំណាំនេះដោយខ្លួនឯងដែរ។ ពោលគឺ សូម្បីតែវិនិយោគិនមួយចំនួនដែលមានដើមទុនច្រើនក៏បានមករកទិញដី និងជួលកម្មករដាំម្រេចច្រើនផងដែរ អុីចឹងហើយទើបធ្វើឱ្យមានការកាត់បន្ថយការបញ្ជាទិញពីកសិករតាមរយៈសមាគមលើកកម្ពស់ម្រេចខេត្តកំពតនេះ ”។
លោកឧកញ៉ា សុង សារ៉ន ប្រធានសហព័ន្ធម្រេច និងគ្រឿងទេសកម្ពុជាបានមានប្រសាសន៍ថាមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះកម្ពុជាអាចផលិតម្រេចមានគុណល្អ រសជាតិឆ្ងាញ់ និងមានការគាំទ្រពីអ្នកបរិភាគបានហើយ ប៉ុន្តែគួរឱ្យស្តាយដែលការនាំចេញនៅមិនទាន់បានច្រើននៅឡើយ។ លោកឧកញ៉ាមានប្រសាសន៍ថា “យើងនឹងដោះស្រាយបញ្ហាសំខាន់ៗដែលកើតឡើងនៅពេលនេះ និងមានវិធានការបន្ថែមទៀតដើម្បីអភិវឌ្ឍវិស័យនេះឱ្យល្អប្រសើរឡើង”។
សូមបញ្ជាក់ថា ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មបានដាក់បញ្ចូលផលិតផលម្រេចទៅក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រសមាហរណកម្មពាណិជ្ជកម្មដើម្បីអភិវឌ្ឍចង្វាក់តម្លៃ និងធ្វើពិធិធកម្មការនាំចេញ។ បច្ចុប្បន្ននេះផលិតផលកសិកម្មមួយនេះបាន និងកំពុងដាំដុះនៅក្នុងខេត្តចំនួន19 លើផ្ទៃដីប្រមាណជាង 6ពាន់ហិកតាដែលបានផ្ដល់ទិន្នផលជាង 2ម៉ឺនតោនក្នុងឆ្នាំ។
លោកឧកញ៉ា សុង សារ៉ន បានឱ្យដឹងថា នៅកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ2017 និង2018 កសិករអាចផលិតម្រេចបានប្រមាណ 2ម៉ឺនតោន ដែលជាង95% គឺសម្រាប់នាំចេញ តែដោយសារទីផ្សារមិនទូលំទូលាយធ្វើឱ្យផលិតផលមួយនេះបន្ដជួបការលំបាក និងខ្វះទីផ្សារសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់។ លោកឧកញ៉ាបន្តថា៖ “បើសិនជាយើងអាចនាំចេញម្រេច 2ម៉ឺនតោនទៅទីផ្សារអន្តរជាតិ វាស្មើនឹងតម្លៃនាំចេញស្រូវអង្ករប្រមាណជា20 ទៅ30ម៉ឺនតោនឯណោះ‟។
សូមរំឭកថា ម្រេចកំពតត្រូវបានចុះបញ្ជីម៉ាកសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រ (GI) នៅឆ្នាំ2010 ហើយនៅឆ្នាំ2016ក៏បានចុះបញ្ជីនៅសហភាពអឺរ៉ុប និងប្រទេសវៀតណាមផងដែរ៕
