ដើម្បីកាត់បន្ថយការនាំចូលសរសៃសូត្រពីបរទេសចំនួន 400តោនក្នុង 1ឆ្នាំ កម្ពុជាត្រូវការផ្ទៃដីដាំដុះដើមមនប្រមាណជា2ម៉ឺនហិកតាដែលទាមទារឱ្យមានការចូលរួមពីភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ដើម្បីចូលរួមលើកស្ទួយវិស័យសូត្រខ្មែរឱ្យរស់ឡើងវិញ។ នេះបើយោងតាមប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាលនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ។
សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ គឺជាគ្រឹះស្ថានឧត្តមសិក្សារបស់រដ្ឋដំបូងគេនៅកម្ពុជាដែលបានផ្តួចផ្តើមគម្រោងលើកស្ទួយវិស័យសូត្រខ្មែរនេះឡើងវិញដោយសាកលវិទ្យាល័យបានកសាងមូលដ្ឋានគ្រឹះយ៉ាងរឹងមាំ ចាប់តាំងពីដំណាក់កាលសិក្សាស្រាវជ្រាវ បច្ចេកទេស ការដាំដុះ ការចិញ្ចឹមដង្កូវនាង ការសម្រាយសរសៃសូត្រ ការផលិតសរសៃសូត្រ និងការបញ្ចេញសរសៃសូត្រលក់លើទីផ្សារ។
លោកបណ្ឌិត ម៉ី កល្យាណ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាលសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ បានឱ្យដឹងថា កម្ពុជាបាននាំចូលសរសៃសូត្រពីក្រៅប្រទេសប្រមាណជា 400តោនក្នុងមួយឆ្នាំៗ ដែលគិតជាទឹកប្រាក់ប្រមាណជាង 30លានដុល្លារអាមេរិក ខណៈដែលការផលិតសរសៃសូត្រក្នុងស្រុក មិនបាន 1ភាគរយនៃការនាំចូលផងនោះ។
លោកបណ្ឌិតបន្តទៀតថា ដោយសារតែការផលិតសរសៃសូត្រនៅក្នុងស្រុកស្ទើរតែបាត់បង់ទៅហើយនោះ ទើបសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញបានផ្តួចផ្តើមគំនិតជំរុញឱ្យផលិតកម្មសូត្រនេះរស់ឡើងវិញ។
លោកបណ្ឌិត កល្យាណ បានបន្ថែមទៀតថា សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញបានចាប់ផ្តើមជំរុញវិស័យសូត្របានជាង 2ឆ្នាំមកហើយ។ លោកបន្តថា ក្នុងកិច្ចប្រឹងប្រែងរយៈ 2ឆ្នាំមកនេះជាលទ្ធផល សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញបានបង្កើតនិងសាងសង់រួចរាល់នូវមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវសូត្រ ដោយបានចំណាយទឹកប្រាក់ប្រមាណ 8ម៉ឺនដុល្លារដែលជាជំនួយរបស់រដ្ឋាភិបាលជប៉ុន។ ដោយឡែកដៃគូពីវិស័យឯកជនរបស់សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ ទើបតែបាននាំយកម៉ាស៊ីនផលិតសរសៃសូត្រពីប្រទេសថៃ ដែលជាម៉ាស៊ីនផលិតសរសៃសូត្រពាក់ណ្តាលស្វ័យប្រវត្តិជាលើកដំបូងនៅកម្ពុជា និងមានស្តង់ដារជាអន្តរជាតិ មិនតែប៉ុណ្ណោះសរសៃសូត្រដែលផលិតបាននៅកម្ពុជានេះអាចលក់នៅលើទីផ្សារបរទេសបាន។ បន្ថែមលើនេះ លោកថា និស្សិតនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញក៏បានផលិតសាប៊ូដុសខ្លួនចេញពីសារធាតុសូត្រនេះផងដែរ។
លោកបណ្ឌិត កល្យាណ បានបន្តទៀតថា៖ “ការផ្តួចផ្តើមផលិតសរសៃសូត្រនេះ យើងបានគិតជា 3ដំណាក់កាល។ ទី1 សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទបានសាងសង់នូវមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវសូត្រ ឬកន្លែងសិក្សាស្រាវជ្រាវសូត្រ។ ដំណាក់កាលទី2 ផ្គត់ផ្គង់ដង្គូវនាងដែលមានសុខភាពល្អទៅឱ្យវិស័យឯកជន និងទៅបណ្តាខេត្តផ្សេងៗ ដែលឥឡូវមានចំនួន 5ខេត្តហើយ និងដំណាក់កាលទី3 គឺសហការជាមួយនឹងវិស័យឯកជន និងប្រជាជនក្នុងតំបន់ដើម្បីដាំដុះដើមមន និងចិញ្ចឹមដង្កូវនាង។ ការងារនេះត្រូវមានការរួបរួមគ្នាទាំងសាកលវិទ្យាល័យ វិស័យឯកជន និងប្រជាជន ក្នុងគោលបំណងស្តារឡើងវិញនូវវិស័យសូត្រខ្មែរ”។
លោកបន្តថា៖ “នៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ គឺយើងផ្តល់នូវការស្រាវជ្រាវ បច្ចេកទេស វិទ្យាសាស្ត្រ សិក្សា បណ្តុះបណ្តាល បន្ទាប់មកទៀតវិស័យឯកជនជាអ្នកវិនិយោគ មុនទៅដល់ប្រជាជនជាអ្នកអនុវត្តផ្ទាល់។ សាកលវិទ្យាល័យត្រូវបង្កាត់ពូជដង្កូវនាងដែលមានសុខភាពល្អ ឥតមានជំងឺ ព្រមជាមួយដើមមនដែលមានគុណភាពល្អ និងបច្ចេកទេសខ្ពស់”។
បើតាមលោកបណ្ឌិត កល្យាណ បានឱ្យដឹងទៀតថា “ថ្មីៗនេះ យើងបានសហការជាមួយវិស័យឯកជននៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ ក្នុងការនាំយកម៉ាស៊ីនសម្រាយសូត្រពាក់កណ្តាលស្វ័យប្រវតិ្តពីប្រទេសថៃដើម្បីធ្វើសរសៃសូត្រនេះ ហើយនេះជាលើកទី1 ហើយដែលកម្ពុជាមានម៉ាស៊ីនសម្រាយសូត្រ”។
លោកបណ្ឌិតបានរំឭកកាលពីអតីតកាលថា កាលពីដើម ខ្មែរយើងធ្វើការសម្រាយសរសៃសូត្រដោយប្រើប្រាស់ឆ្នាំង ចង្ក្រាន និងប្រើប្រាស់កម្លាំងពលកម្មមិនតិចជាង 2នាក់នោះទេ ដើម្បីផលិតបានសរសៃសូត្រមួយសរសៃ តែដោយឡែកការប្រើប្រាស់ម៉ាស៊ីន គេប្រើមនុស្សតែ 1នាក់ផលិតបានសរសៃសូត្រ 5សរសៃ ដូច្នេះផលិតភាពមានភាពខុសគ្នា ហើយកម្រិតស្តង់ដារអន្តរជាតិទៀតផង។
លោកបន្ថែមទៀតថា៖ “យើងមានមូលដ្ឋានគ្រឹះច្បាស់លាស់ហើយ ហើយយើងចង់ធ្វើឱ្យវាខ្ពស់ទៅៗ ដោយសារតែក្នុង1ឆ្នាំៗយើងនាំចូលសរសៃសូត្រ ប្រមាណជា 400តោន ដូច្នេះដើម្បីជំនួសឱ្យការនាំចូលដើម្បីផ្គត់ផ្តង់ក្នុងប្រទេស យើងត្រូវការផ្ទៃដីប្រមាណ 2ម៉ឺនហិកតាដើម្បីដាំដើមមន តែនាពេលនេះយើងមានតែ 20ហិកតាប៉ុណ្ណោះ។ រោងចក្រដែលយើងធ្វើការជាមួយនៅឯខេត្តកំពង់ស្ពឺ ដែលមានម៉ាស៊ីនសម្រាយ យើងត្រូវការផ្ទៃដីដាំដើមមនប្រមាណជា 200ហិកតា យើងចង់ឱ្យប្រជាជនធ្វើការជាមួយយើង ដើម្បីពង្រីកវិស័យនេះ យើងមានមូលដ្ឋានគ្រឹះ ដូចជាដើមមន ដង្កូវនាង យើងត្រូវចាប់ផ្តើមពីខែឧសភាខាងមុខនេះតទៅ”។
លោកថា៖ “ខ្ញុំគិតថា យើងមិនបារម្ភពីទីផ្សារទេដោយសារតែតម្រូវការមានច្រើនប្រមាណជា 400តោន ដូច្នេះដើម្បីបាន 400តោន យើងត្រូវពង្រីកផ្ទៃដីឱ្យបាន 2ម៉ឺនហិកតា ម៉្លោះហើយការងារនេះយើងត្រូវធ្វើច្រើនបន្តទៀត។ ការងារនេះប្រទាក់ក្រឡាគ្នា រាប់ចាប់តាំងពីសិស្ស គ្រូ អ្នកស្រាវជ្រាវ សហគ្រិន និងប្រជាជនផងដែរ”។
លោកបណ្ឌិត កល្យាណ បានទៀតថា៖ “យើងទើបចាប់ផ្តើម យើងអត់ទាន់មានទិន្នន័យថា តើកសិករនឹងចំណេញប៉ុន្មាននោះទេ ប៉ុន្តែយើងអាចដឹងបានថា បើសិនជាកសិករដាំមនក្នុង 1ហិកតា ឬប្រមាណជា 7ពាន់ដើម និងចិញ្ចឹមដង្កូវនាងដើម្បីយកសម្បុកដង្កូវនាងមកលក់ឱ្យរោងចក្រសម្រាយនោះ បានន័យថា ក្នុង 1ខែ ឬក្នុង 1វដ្តរដូវរបស់ដង្កូវនាង កសិករអាចលក់សម្បុកដង្កូវនាងក្នុងរង្វង់ 500ទៅ 600ដុល្លារក្នុង 1ដង ហើយបើសិនជាគាត់ធ្វើបាន 6ដង គាត់ទទួលបានប្រាក់ 3,000ដុល្លារ ដោយឡែកបើយើងធ្វើស្រូវគឺទទួលបានតែ 700ដុល្លារទេក្នុង 1ហិកតា 1រដូវ”។
លោកបន្តថា ការងារនេះ គឺធ្វើបានគ្រប់គ្នា ហើយវានឹងជួយស្ត្រីខ្មែរនៅតាមជនបទឱ្យមានការងារធ្វើផងដែរ យើងយកការងារជូនដល់ផ្ទះ កាត់បន្ថយការ-ចំណាកស្រុក ព្រោះអ្នកណាក៏អាចចូលរួមបានដែរ។
លោកបណ្ឌិតសង្កត់ធ្ងន់ថា កម្ពុជាមានដង្កូវនាង និងពូជមនដែលមានគុណភាពល្អ យើងមានបច្ចេកទេសស្រដៀងនឹងប្រទេសថៃដែរ ហើយអាកាសធាតុក៏ស្រដៀងគ្នា មួយវិញទៀតយើងក៏មាន ឧបករណ៍ដូចគ្នាដែរ ដូច្នេះហេតុអ្វីយើងធ្វើអត់បាន? ចំពោះទីផ្សារបញ្ជាទិញសម្បុកដង្កូវនាងនៅកំពង់ស្ពឺ យើងមានស្រាប់ ហើយនឹងពង្រីកទៅខេត្តផ្សេងៗទៀត ឱ្យទីផ្សារសរសៃសូត្រមានទូទាំងប្រទេស។ ចង្វាក់ផលិតកម្មរបស់យើង គឺមានតាំងពីដើមដល់ចប់តែម្ដង។
លោក អៀ ហុកនីម ប្រធានសហគមន៍ផលិតសូត្រឱរ៉ាល់ នៅខេត្តកំពង់ស្ពឺដែលជាសហគមន៍ទទួលបានការគាំទ្រពីសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញបានថ្លែងថា ម៉ាស៊ីនសម្រាយសរសៃសូត្រពាក់កណ្តាលស្វ័យប្រវត្តិរបស់លោក ដែលទើបតែនាំចូលពីប្រទេសថៃ អាចផលិតសរសៃសូត្របាន 20គីឡូក្នុង 1ថ្ងៃ។
លោក ហុក នីម បានឱ្យដឹងថា លោកកំពុងស្វះស្វែងសហការជាមួយសហគមន៍ និងក្រុមហ៊ុនឯកជនផ្សេងៗទៀត ដើម្បីពង្រីកផ្ទៃដីដាំដុះដើមមន និងចិញ្ចឹមដង្កូវនាង ដើម្បីផ្តត់ផ្គង់សម្បុកដង្កូវនាង និងស្លឹកមនមកឱ្យរោងចក្រផលិតសូត្ររបស់លោក។ លោកបន្តទៀតថា លោកនឹងសហការជាមួយក្រុមហ៊ុនឯកជន និងសហគមន៍នៅខេត្តតាកែវ កំពង់ស្ពឺ កំពង់ធំ កំពង់ចាម និងមណ្ឌលគិរី ហើយអាចនឹងឈានដល់ការដំឡើងរោងចក្រមួយទៀតនៅតំបន់នោះផងដែរ ដើម្បីកាត់បន្ថយថ្លៃដឹកជញ្ជូនពីខេត្តឆ្ងាយមករោងចក្រផលិតនៅខេត្តកំពង់ស្ពឺរបស់លោក។
លោក ហុក នីម បន្តថា៖“ខ្ញុំនឹងចុះកិច្ចព្រមព្រៀងផលិតកម្មកសិកម្មតាមកិច្ចសន្យាជាមួយប្រជាកសិករដែលផ្គត់ផ្គង់ស្លឹកមន និងសម្បុកដង្កូវនាងមកឱ្យរោងចក្រ។ កសិករអាចលក់ស្លឹកមនក្នុងតម្លៃ 500រៀលក្នុង 1គីឡូក្រាម ដោយឡែកកសិករដែលលក់សម្បុកដង្កូវនាងមកឱ្យរោងចក្រកែច្នៃ នឹងទទួលបានតម្លៃ 2ម៉ឺនរៀលសម្រាប់សម្បុកដង្កូវនាងទម្ងន់ 1គីឡូក្រាម”។
លោក ហុក នីម បានឱ្យដឹងទៀតថា ក្នុងដី 1ហិកតាកសិករអាចដាំដុះមនបានប្រមាណពី 7 ទៅ8ពាន់ដើម ហើយកសិករនឹងទទួលផលដំបូងក្នុងរយៈពេល 1ឆ្នាំបន្ទាប់ ដោយកសិករអាចរកប្រាក់ចំណូលក្នុង 1ថ្ងៃបានប្រមាណជា 100,000រៀលពីស្លឹកមន នៅពេលដើមមនទាំងអស់ផ្តល់ផលបានទាំងស្រុង។
លោក ហុកនីម បន្ថែមថា ឥឡូវលោកមានផ្ទៃដីដាំដុះប្រមាណជា 20ហិកតា ប៉ុន្តែដើម្បីឱ្យម៉ាស៊ីនដំណើរការបានពេញសមត្ថភាព លោកត្រូវការផ្ទៃដីដាំដុះជាដំបូង គឺ 70ហិកតា និងឈានដល់ 200ហិកតា។
លោកឱ្យដឹងថា៖“ដើមមនក្នុង 1ហិកតា ឬក្នុង 1វដ្តរបស់ដង្កូវនាង យើងអាចផលិតបានសម្បុកដង្កូវនាង 25គីឡូក្រាម ដូច្នេះបើយើងមាន 70ហិកតាយើងអាចផលិតបាន 1,750គីឡូក្រាមនៃសម្បុកដង្កូវនាងក្នុង1វដ្ត ដូច្នេះបើ 200ហិកតា យើងអាចផលិតបាន 5,000គីឡូនៃសម្បុកដង្កូវនាងក្នុង 1វដ្តរដូវ តែយើងអាចធ្វើបានច្រើនវដ្ដសម្រាប់ដើមមន 1ហិកតា”។
លោកថា សរសៃសូត្រដែលលោកបាន និងកំពុងផលិតចេញនេះ មានស្តង់ដា និងគុណភាពដូចនៅប្រទេសថៃ និងស្តង់ដារអន្តរជាតិ។ បានន័យថា អ្វីដែលថៃកំពុងធ្វើ កំពុងផលិត កម្ពុជាក៏មានធ្វើដែរ ដោយកម្ពុជាមិនមែនចាប់ផ្តើមកាលពី50ឆ្នាំមុននោះឡើយ។
អ្នកស្រី ភាណ សោភ័ណ អ្នកផលិតសូត្របង្គោលនៅឃុំក្រង់តេះ ស្រុកពេជ្រាដា ខេត្តមណ្ឌលគិរី ដែលទទួលបានការគាំទ្រពីសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញផងដែរនោះ ក៏បានចាប់ផ្តើមបណ្តុះពូជដើមមន និងដាំដុះដើមមនជាបណ្តើរៗហើយដែរ នៅលើផ្ទៃដីប្រមាណជា 1ហិកតា។ អ្នកស្រីនិយាយថា ដំបូងអ្នកស្រីបណ្តុះដើមមនក្នុងដី 1ហិកតា ហើយអ្នកស្រីនឹងពង្រីកការដាំដុះរហូតដល់ 10ហិកតា។
អ្នកស្រី សោភ័ណបានឱ្យដឹងថា អ្នកស្រីបានចាប់ផ្តើមដាំដើមមនតាំងពីខែមករាមកម៉្លេះ ដោយឡែកការផ្តល់ផលពេញ គឺនៅឆ្នាំក្រោយ។ អ្នកស្រីបានឱ្យដឹងទៀតថា ក្នុង1ហិកតា អ្នកស្រីអាចដាំមនបានប្រមាណជាង 6ពាន់ដើម ហើយដំណាក់កាលដំបូងនេះ អ្នកស្រីមិនទាន់ចិញ្ចឹមដង្កូវនាងនៅឡើយទេ ពីព្រោះអ្នកស្រីកំពុងតែដាំដើមមន និងកំពុងតែរៀបចំរោងចិញ្ចឹមដង្កូវនាង។
អ្នកស្រី សោភ័ណ បានបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា៖ “ក្នុងដំណាក់កាលដំបូងនេះ ខ្ញុំនឹងចិញ្ចឹមនាង និងដាំមន និងលក់សម្បុកដង្កូវនាងឱ្យទៅខាងរោងចក្រនៅកំពង់ស្ពី ប៉ុន្តែជាផែនការវែង ខ្ញុំនឹងធ្វើការផលិត និងសម្រាយសូត្រដោយខ្លួនឯង និងធ្វើការសហការជាមួយប្រជាជនក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី”។
ដោយឡែក លោកបណ្ឌិត ម៉ី កល្យាណ បានមានប្រសាសន៍ទៀតដែរថា លោកបានជួបជជែកជាមួយស្ថានទូតផ្សេងៗនៅកម្ពុជាជាច្រើន រួមមានស្ថានទូតនៃប្រទេសស្វ៊ីស អូស្ត្រាលី កូរ៉េខាងត្បូង ជប៉ុន អាមេរិក អង្គការ UNDP ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍ជនបទផងដែរ សម្រាប់ភាពជាដៃគូក្នុងការលើកកម្ពស់វិស័យសូត្រនៅកម្ពុជា។
លោកបន្តថា គោលបំណងគឺតែ 1គត់ ស្តារមុខមាត់វិស័យសូត្រកម្ពុជាឡើងវិញ និងផ្តត់ផ្គង់សរសៃសូត្រនៅក្នុងស្រុក ជំនួសឱ្យការនាំចូលសរសៃសូត្រពីបរទេស។ លោកបន្តថា ផ្ទៃដីដាំមន ត្រូវពង្រីកឱ្យបាន 2ម៉ឺនហិកតា ដូចនេះយើងអំពាវនាវឱ្យវិស័យឯកជនចូលរួមជាមួយយើង ក្នុងការផ្តល់ការគាំទ្រទាំងហិរញ្ញវត្ថុ និងបច្ចេកទេស ហើយយើងត្រូវតែធ្វើការងារនេះទាំងអស់គ្នា ដើម្បីធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចលូតលាស់ប្រកបដោយបរិយាបន្ន។
របាយការណ៍របស់មជ្ឈមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ (ITC) បានបង្ហាញថា ការផលិតវត្ថុធាតុដើមចេញពីសរសៃសូត្រក្នុង 1ឆ្នាំៗនៅលើពិភពលោក គឺជាមធ្យមមានប្រមាណ 8ម៉ឺនតោន ក្នុងនោះការផលិតនៅប្រទេសចិនបានរួមចំណែកជាង 70%នៃការផលិតសរុបទូទាំងពិភពលោក។ ស្របពេលជាមួយគ្នា ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មសូត្រទូទាំងសកលលោកត្រូវបានគេប៉ាន់ប្រមាណថា មានតម្លៃជាទឹកប្រាក់ដល់ទៅជាង 2ម៉ឺន 5ពាន់លានដុល្លារ៕
