Category: សង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច

យោងតាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវរបស់អង្គការ UNICEF បានឱ្យដឹងថា ​ការអប់រំកុមារតូច​ចាប់ពីអាយុ៣ឆ្នាំ ដល់៥ឆ្នាំនៅកម្ពុជា​មានឥទ្ធិពល​ដល់កុមារពេញមួយជីវិត។ កុមារដែលបានទទួលការអប់រំតាំងពីនៅតូច នឹងមានការចេះត្រៀមខ្លួន​ដើម្បីទទួលយកការអប់រំ​រយៈពេលវែង រួមទាំងមានឱកាស​ចូលរៀន និងបញ្ចប់​ការសិក្សាកម្រិតបឋមច្រើនទៀតផង។

យោងតាមទិន្នន័យរបស់​នាយកដ្ឋានអប់រំកុមារតូចនៃក្រសួងអប់រំ​ យុវជន និងកីឡា បានលើកឡើងថាក្នុងឆ្នាំ ២០១៦-២០១៧ នេះ​ មានកុមារ​ ២នាក់ក្នុងចំណោម ៥នាក់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ចាប់ពីអាយុ​ ៣ឆ្នាំ ដល់៥ឆ្នាំ បានចុះឈ្មោះចូលរៀននៅសាលាមត្តេយ្យ។ ទិន្នន័យនេះបង្ហាញឱ្យឃើញពីការកើនឡើងយ៉ាងវិជ្ជមាន​បើប្រៀបធៀបជាមួយឆ្នាំសិក្សា ២០០៨-២០០៩ ដែលមានកុមារតូច​ចន្លោះពី​អាយុ ៣ឆ្នាំ ដល់​ ៥ឆ្នាំ ត្រឹមតែ​ ១នាក់ប៉ុណ្ណោះក្នុងចំណោម ៥នាក់ ដែលបានចុះឈ្មោះចូលរៀន​ថ្នាក់មត្តេយ្យ។

ភាពវិជ្ជមាន​នេះ នឹងជំរុញឱ្យការទទួលបានការអប់រំ​សម្រាប់កុមារតូចៗកាន់តែមានលក្ខណៈប្រសើរឡើង​នៅគ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន ហើយវាក៏ជា​គុណសម្បត្តិ​ល្អមួយផងដែរសម្រាប់អនាគតនៃធនធានមនុស្សរបស់កម្ពុជា។ ផ្អែកលើ​ទិន្នន័យដដែលនេះក៏បានបង្ហាញផងដែរថា ខេត្តដែល​មាន​អត្រា​កុមារតូចចូលរៀនថ្នាក់មត្តេយ្យ​ខ្ពស់ជាងគេ​ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺមិនមែនរាជធានីភ្នំពេញនោះទេ តែជាខេត្ត​ដែលស្ថិតនៅជាយដែននៃប្រទេសទៅវិញ។

ក្នុងឯកសារ​របស់​នាយកដ្ឋាន​អប់រំកុមារតូច បានបង្ហាញថា ខេត្តស្ទឹងត្រែងមានចំនួនកុមារតូចចូលរៀន​ថ្នាក់​មត្តេយ្យ​ចាប់ពីអាយុ៣ឆ្នាំទៅ មានចំនួន ៧៨% ច្រើនជាង​រាជធានីភ្នំពេញ​ដែលមានចំនួនត្រឹមតែ ៣៥% តែប៉ុណ្ណោះសម្រាប់ឆ្នាំសិក្សា ២០១៦-២0១៧នេះ៕

បន្ទាប់ពីកញ្ញា ណូម័រ បានសំម្ងំខ្លួនមិនសូវលេចមុខក្នុងអាជីពសិល្បៈមួយរយៈកន្លងមក  ស្រាប់តែថ្មីៗនេះលេចឮថា បានទិញផ្ទះមួយកន្លែងក្នុងតម្លៃជាង10ម៉ឺនដុល្លារ ខណៈដែលតារាសិល្បៈផ្សេងទៀតកំពុងតែប្រឹងប្រែងធ្វើការងារ ប៉ុន្ដែមិនទាន់មានលទ្ធភាពទិញផ្ទះបានដូចនាងនៅឡើយ។

អ្វីដែលធ្វើឱ្យគេចាប់អារម្មណ៍លើកញ្ញា ណូម័រ គឺគ្រាដែលនាងពុំសូវមានការងារធ្វើ រកប្រាក់ចំណូលពុំសូវបាន តែនាងបែរជាមានលទ្ធភាពទិញផ្ទះដល់តម្លៃជាង10ម៉ឺនដុល្លារ។ បញ្ហានេះត្រូវបានអ្នកខ្លះលើកឡើងថា នាងអាចនឹងមានអ្នកឧបត្ថម្ភពីក្រោយជាមិនខាន។

ជួបកញ្ញា ណូម័រ កាលពីពេលថ្មីៗនេះ នាងប្រាប់ថា៖”អ្នកណានិយាយអីក៏និយាយទៅ ព្រោះខ្ញុំស៊ាំទៅហើយ ព្រោះវាមិនមែនជាលើកទី1ទេ ដែលគេនិយាយពីខ្ញុំ ថាមានអ្នកនេះអ្នកនោះចិញ្ចឹម ពោលគឺតាំងពីខ្ញុំចូលសិល្បៈដំបូងៗ និងបានទិញផ្ទះមួយល្វែងតម្លៃជាង6ម៉ឺន ក៏គេបានលើកឡើងដូច្នេះដែរ”។

នាងពិតជាបានទទួលស្គាល់ថា បានទិញផ្ទះក្នុងតម្លៃជាង១០ម៉ឺនពិតប្រាកដមែន តែប្រាក់ទាំងនោះជាកម្លាំងញើសឈាមរបស់នាងសុទ្ធសាធគ្មានបុរសណាមកទិញឱ្យនោះទេ។ ជាមួយនឹងចម្ងល់របស់មហាជននេះត្រូវបាននាង បញ្ជាក់ប្រាប់ថាទោះជានាងផ្អាកសម្ដែងមួយរយៈក៏ពិតមែន តែក៏នាងមិនបានពន្លែងចោលអាជីពសិល្បៈទាំងអស់ដែរ ពោលគឺនាងបានចាប់យកអាជីពជាពិធីការិនី ដែលការងារនេះអាចបង្កើតប្រាក់ចំណូលបានយ៉ាងច្រើន។

ពិធីការិនីរូបនេះបញ្ជាក់ថា កាលពីឆ្នាំមុននាងបានទិញផ្ទះមួយទៅហើយក្នុងតម្លៃជាង6ម៉ឺនដុល្លារ តែដោយសារគិតថា ផ្ទះនោះតូចលំបាករស់នៅ ទើបនាងសម្រេចចិត្ដទិញផ្ទះនេះតែម្ដងដោយបង់រំលស់ក្នុងមួយខែជាង1ពាន់ដុល្លារ ដោយសារតែការងារពិធីការិនីរបស់នាងបច្ចុប្បន្នកំពុងតែកាក់កបទើបនាងពុំមានការបារម្ភពីការបង់រំលស់នោះឡើយ។

គួរបញ្ជាក់ថា តម្លៃខ្លួនក្នុងការងារជាពិធីការិនីរបស់កញ្ញា ស្ថិតនៅក្នុងរង្វង់ចាប់ពី300-500 ដុលា្លរអាស្រ័យទៅលើកម្មវិធីធំ តូច ទៅជិត ឬឆ្ងាយ៕

ទោះជាបច្ចុប្បន្នកំណើននៃភោជនីយដ្ឋាននៅកម្ពុជាមានការកើនឡើងជាបន្ដបន្ទាប់ក្ដី ក៏ប្រធានសមាគមភោជនីយដ្ឋានកម្ពុជាបានលើកឡើងថា កំណើននៃភោជនីយដ្ឋានទាំងនោះមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ទីផ្សារកម្ពុជាទេ។

ខាងក្រោមនេះជាកិច្ចសម្ភាសរវាងអ្នកយកព័ត៌មានប្រចាំកាសែត ឡារ៉ែន ពាណិជ្ជ ជាមួយលោក គួច សុខលី ប្រធានសមាគមភោជនីយដ្ឋានកម្ពុជា៖

តើបច្ចុប្បន្នមានភោជនីយដ្ឋានចំនួនប៉ុន្មានដែលបានចូលជាសមាជិរបស់សមាគម?
សមាគមយើងមានសមាជិក 140 ក្រុមហ៊ុន ក្នុងនោះយើងមើលឃើញថា ក្នុងក្រុមហ៊ុនមួយមានឈ្មោះភោជនីយដ្ឋាន (ប្រ៊េនដ៍ៗ) 2 – 3 រីឯក្រុមហ៊ុនខ្លះទៀតក៏មានពី 5 – 10 ដែរ ដូច្នេះបើគិតពីចំនួនភោជនីយដ្ឋានវិញ គឺមានច្រើន ក្នុងនោះ 70% ជាប្រ៊េនដ៍មកពីក្រៅប្រទេស30% ជាប្រ៊េនដ៍ក្នុងស្រុក។

អតិថិជនដែលទៅទទួលទានអាហារ តើពួកគាត់ផ្ដោតលើភោជនីយដ្ឋានមានយីហោល្បីៗ ឬផ្ដោតលើរសជាតិ?
យើងមើលឃើញថា ជំហានដំបូងពួកគាត់ចាប់អារម្មណ៍លើរសជាតិអាហារ បន្ទាប់មកគាត់គិតពីតម្លៃ និងសេវាកម្ម ក្រៅពីនេះទើបគាត់ងាកទៅមើលលើទីកន្លែង និងបរិស្ថាន។ ទោះជាយ៉ាងណាភោជនីយដ្ឋានមានយីហោល្បីៗក៏ជាកត្តាសំខាន់ខ្លាំងណាស់ដែរ ព្រោះវាអាចងាយឱ្យអតិថិជនឆាប់ស្គាល់ ជាពិសេសនៅពេលពួកគាត់ចូលមកទទួលទានអាហារគាត់មានទំនុកចិត្ដទៅលើគុណភាពអាហារ អនាម័យ បរិស្ថានជាស្រេចហើយ។

តើការងាររបស់សមាគមភោជនីយដ្ឋានគ្របដណ្ដប់លើអ្វីខ្លះ?
សព្វថ្ងៃយើងធ្វើការងារគ្រប់ដណ្ដប់ទៅលើអាហារ ភេសជ្ជៈ កាហ្វេ ប៉ុន្ដែថ្មីៗនេះផ្នែកខាងកាហ្វេគេចង់បង្កើតសមាគមដាច់ដោយឡែកពីអាហារ ព្រោះគេតែងមានកម្មវិធីជាច្រើនបង្ហាញពីផលិតផលកាហ្វេ ប៉ុន្ដែចំពោះមុខនេះ ផលិតផលកាហ្វេស្ថិតនៅក្រោមសមាគមភោជនីយដ្ឋាននៅឡើយ។

មូលហេតុអ្វីបានជាភោជនីយដ្ឋាន Franchise ល្បីៗនៅបរទេសហូរចូលមកកម្ពុជា?
បើយើងមើលលើចំណុចនេះយើងគួរដឹងថា ក្រុមហ៊ុនធំៗមុននឹងចូលមកដាក់ទុនវិនិយោគនៅក្នុងប្រទេសណាមួយ ពិសេសកម្ពុជាគឺពួកគេបានសិក្សា ស្រាវជ្រាវយ៉ាងច្បាស់លាស់អំពីកម្ពុជា ដ្បិតអីប្រជាជនយើងមានចំនួនតិច ប៉ុន្ដែសក្ដានុពលនៃប្រទេសកម្ពុជាធំ បើយើងសង្កេតមើលប្រទេសសិង្ហបុរីប្រជាជនគេតិចមែនទែន តែគេនៅតែអាចធ្វើបាន។ ត្រឡប់មកវិញខ្ញុំគិតថា ដោយសារតែសម្លឹងឃើញពីសក្ដានុភាពរបស់កម្ពុជា ទើបភោជនីយដ្ឋានមាន Franchise ទាំងនោះចូលមកប្រទេសយើង។ គេអត់រង់ចាំទាល់តែដល់ពេលវេលា ឬរង់ចាំដល់ប្រជាពលរដ្ឋមានលទ្ធភាពសិននោះទេ គឺពួកគេមករង់ចាំមុនតែម្ដង ដោយសារតែពួកគេជឿជាក់លើការដឹកនាំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ស្ថិរភាពនយោបាយ និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ចនៅកម្ពុជា។

តើភោជនីយដ្ឋាន Franchise ទាំងនោះផ្ដោតលើអតិថិជនប្រភេទណា?
ភាគច្រើនភោជនីយដ្ឋានប្រ៊េនដ៍ៗទាំងអស់ដែលចូលមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺគេផ្ដោតទៅលើអតិថិជនក្នុងស្រុកមុនគេ ព្រោះចំនួនប្រជាជនក្នុងស្រុកមានច្រើនជាងភ្ញៀវទេសចរ។ ម្យ៉ាងទីផ្សារនៅក្នុងស្រុករបស់យើងភាគច្រើនជាយុវវ័យ ដែលជាអ្នកហ៊ានចាយលុយច្រើនទៅលើការទទួលទានអាហារនៅក្រៅផ្ទះ និងម្យ៉ាងដោយសារតែឥរិយាបថនៃការរស់នៅរបស់យុវជនយើងនិយមជួបជុំគ្នានៅខាងក្រៅផង។ កាលពីមុនយើងពិបាកជួបជុំគ្នានៅខាងក្រៅ សូម្បីទំនាក់ទំនងបណ្ដាញសង្គមក៏អត់មានដែរ ផ្ទុយទៅវិញបច្ចុប្បន្នទំនាក់ទំនងមានភាពងាយស្រួលដែលបង្កលក្ខណៈល្អក្នុងការណាត់ជួបគ្នានៅតាមភោជនីយដ្ឋានស្អាតៗ។

តើលោកគិតថាការផ្គត់ផ្គង់ក្នុងវិស័យភោជនីយដ្ឋានគ្រប់គ្រាន់ ឬលើសតម្រូវការហើយឬនៅ?
ខ្ញុំគិតថា ការផ្គត់ផ្គង់ភោជនីយដ្ឋាននៅកម្ពុជាពុំលើសតម្រូវការទេ ព្រោះដោយសាររបៀបរស់នៅរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាមានការផ្លាស់ប្ដូរច្រើន ធ្វើឱ្យមានការកើនឡើងនៃអ្នកនិយមចេញទៅទទួលទានអាហារក្រៅផ្ទះជាមួយមិត្ដភ័ក្ដិ។ តាមរយៈសកម្មភាពហ្នឹងហើយដែលធ្វើឱ្យវិស័យភោជនីយដ្ឋានមានការកើនឡើងដែលយើងមើលឃើញថា នៅមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នោះ។ ផ្ទុយទៅវិញតាមរយៈកំណើនសេដ្ឋកិច្ចដែលរក្សានិរន្ដរភាពបាន កំណើនទេសចរណ៍ នឹងធ្វើឱ្យកម្ពុជាត្រូវការបន្ថែមនូវវិស័យសេវាកម្មអាហារដ្ឋាន និងភោជនីយដ្ឋាននេះ។

តើការហូរចូលភោជនីយដ្ឋានល្បីៗមកពីបរទេសអាចធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់អាហារដ្ឋានតាមផ្ទះទេ?
ខ្ញុំមិនគិតអ៊ីចឹងទេ។ ផ្ទុយទៅវិញខ្ញុំគិតថា ដល់ពេលនោះពួកគាត់នឹងមានការផ្លាស់ប្ដូរដោយខ្លួនឯង ព្រោះនៅពេលគាត់មើលឃើញពីសកម្មភាព និងសេវាកម្មដែលភោជនីយដ្ឋានល្អៗគេអនុវត្ដ គាត់នឹងអភិវឌ្ឍតាម ប្រសិនបើគាត់មិនមានការផ្លាស់ប្ដូរ ឬប្រឹងអភិវឌ្ឍតាមទេនោះ អាជីវកម្មរបស់គាត់នឹងប្រឈមនឹងហានិភ័យណាមួយមិនខាន៕

ភ្នំពេញៈ ក្រុមអ្នកជំនាញទេសចរណ៍មកពីវិស័យឯកជនបានស្នើសុំឲ្យរដ្ឋាភិបាលរៀបចំបទដ្ឋានគតិយុត្តិឲ្យបានសមស្រប ខណៈដែលផលិតផលជាវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍សម្រាប់លក់ឲ្យភ្ញៀវទេសចរបរទេសមានចំនួនតិចនៅឡើយ។

លោកស្រី ឆាយ ស៊ីវលីន ប្រធានសមាគមទីភ្នាក់ងារទេសចរណ៍កម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងកាលពីដើមសប្តាហ៍នេះថា វិស័យឯកជនសំណូមពរឲ្យមានការវិនិយោគលើការផលិតវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ សម្រាប់លក់ជូនភ្ញៀវទេសចរដែលមកទស្សនាកម្ពុជា ព្រោះនៅលើទីផ្សារទេសចរណ៍ មានផលិតផលផលិតក្នុងស្រុកតិចបំផុតដែលបានចរាចរលក់នៅលើទីផ្សារ។ លោកស្រីបន្តថា មានអ្នកខ្លះយកផលិតផលបរទេសមកប្រាប់ជនបរទេសថា ជាផលិតផលក្នុងស្រុក ប៉ុន្តែភ្ញៀវបរទេសពួកគាត់ស្គាល់ផលិតផលទាំងនោះថាផលិតនៅប្រទេសណា។

លោកស្រីបន្តថា “តាមធម្មតាភ្ញៀវទេសចរ ពួកគេមកកម្សាន្តនៅប្រទេសយើង ពួកគេចង់ទិញផលិតផលរបស់ប្រទេសយើង ពួកគេមិនចង់ទិញផលិតផលផលិតនៅបរទេសនោះទេ”។ លោកស្រីបន្តថា “ពេលខ្លះវាជារឿងគួរអៀនខ្មាស់ផងដែរ ដែលមគ្គុទេសក៍ទេសចរណ៍នាំជនបរទេសទិញផលិតផលរបស់គេ ហើយប្រាប់ភ្ញៀវថាជាផលិតផលខ្មែរ”។

លើសពីនេះ ភ្ញៀវទេសចរមួយចំនួន ពួកគេបានយកម្ហូបអាហាររបស់ពួកគេតាមខ្លួន ដើម្បីទុកទទួលទាន ដោយសារពួកគេបារម្ភពីបន្លែ ត្រីសាច់ ក្នុងស្រុកដែលផ្ទុកដោយសារធាតុគីមី។ ហេតុនេះអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធគួរបង្កើនការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះបញ្ហានេះ ព្រោះការបណ្តែតបណ្តោយឲ្យផលិតផលមានសារធាតុគីមីចរាចរកាន់តែច្រើន វាមិនត្រឹមតែបំផ្លាញសុខភាពប្រជាពលរដ្ឋនោះទេ តែបំផ្លាញដល់វិស័យទេសចរណ៍ទាំងមូល។លោកស្រីឆាយ ស៊ីវលីនបញ្ជាក់ឲ្យដឹង។

អគ្គលេខាធិការសមាគមសម្ព័ន្ធទេសចរណ៍ជាតិកម្ពុជាលោកហូ វណ្ឌីបានថ្លែងថា បច្ចុប្បន្នមានអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងសហគមន៍មួយចំនួនបានផលិតវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍សម្រាប់លក់ ប៉ុន្តែមានចំនួនតិចបើធៀបនឹងផលិតផលនាំចូល និងមានតម្លៃដើមខ្ពស់ ដែលធ្វើឲ្យពិបាកក្នុងការប្រកួតប្រជែងនៅលើទីផ្សារ។ លោកបន្តថា វាមានរឿងប្រឈមច្រើនក្នុងបញ្ហានេះទាក់ទងនឹងធនធានមនុស្ស កម្រិតជំនាញ ការគាំទ្រពីស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ និងការធ្វើការមិនស៊ីសង្វាក់គ្នារបស់មន្រ្តីជាដើម។

លោកបន្តថា “បច្ចុប្បន្នវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ដែលបានលក់នៅលើទីផ្សារទេសចរណ៍មានមិនដល់២០ភាគរយនោះទេដែលជាផលិតផលក្នុងស្រុក ដែលធ្វើឲ្យកម្ពុជាបាត់បង់ប្រាក់ជាច្រើនចេញពីវិស័យនេះ”។ លោកបន្តថា “ប្រសិនជាមិនគិតគូរពីបញ្ហានេះទេ នៅលើទីផ្សារនាពេលអនាគតនឹងមិនមានផលិតផលខ្មែរនោះឡើយ យើងនឹងបាត់អត្តសញ្ញាណរបស់យើង”។

កាលពីឆ្នាំ២០១៦កន្លងមកនេះ កម្ពុជាបានប៉ាន់ប្រមាណថាទទួលបានប្រាក់ពីវិស័យនេះ៣២០០លានដុល្លារអាមេរិក ស្មើនឹងប្រមាណ១៣ភាគរយនៃផលទុនជាតិសរុប។

លោកហូ វណ្ឌីបានបន្តថា វត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ចម្លងដែលបានផលិតក្នុងស្រុកពិតជាពិបាកនាំចេញ ព្រោះនិតិវិធីមានភាពស្មុគស្មាញច្រើន ទោះបីជាមានការប្រជុំអន្តរក្រសួងរវាងក្រសួងទេសចរណ៍ ក្រសួងវប្បធ៌មវិចិត្រសិល្បៈ និងស្ថាប័នគយរួចហើយក៏ដោយ ក៏ផលិតផលចម្លងទាំងនោះពិបាកនាំចេញ និងត្រូវការពេលវេលាយូរទើបអាចនាំចេញបាន។ លោកបន្តថា បើនិយាយពីការវិនិយោគ គឺមានអ្នកវិនិយោគច្រើនបង្ហាញការចាប់អារម្មណ៍វិនិយោគលើវិស័យនេះ ប៉ុន្តែពួកគេមិនទាន់សម្រេចចិត្តដោយសារកម្ពុជាមិនទាន់មានច្បាប់ទាក់ទងនឹងវិស័យនេះ តម្លៃអគ្គិសនីខ្ពស់ ផលិតបានហើយប្រឈមនឹងកង្វះទីផ្សារ និងខ្វះធនធានមនុស្សជំនាញលើការងារនេះច្រើន៕