Author: វល័ក្ខ

ទោះជាបច្ចុប្បន្នកំណើននៃភោជនីយដ្ឋាននៅកម្ពុជាមានការកើនឡើងជាបន្ដបន្ទាប់ក្ដី ក៏ប្រធានសមាគមភោជនីយដ្ឋានកម្ពុជាបានលើកឡើងថា កំណើននៃភោជនីយដ្ឋានទាំងនោះមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ទីផ្សារកម្ពុជាទេ។

ខាងក្រោមនេះជាកិច្ចសម្ភាសរវាងអ្នកយកព័ត៌មានប្រចាំកាសែត ឡារ៉ែន ពាណិជ្ជ ជាមួយលោក គួច សុខលី ប្រធានសមាគមភោជនីយដ្ឋានកម្ពុជា៖

តើបច្ចុប្បន្នមានភោជនីយដ្ឋានចំនួនប៉ុន្មានដែលបានចូលជាសមាជិរបស់សមាគម?
សមាគមយើងមានសមាជិក 140 ក្រុមហ៊ុន ក្នុងនោះយើងមើលឃើញថា ក្នុងក្រុមហ៊ុនមួយមានឈ្មោះភោជនីយដ្ឋាន (ប្រ៊េនដ៍ៗ) 2 – 3 រីឯក្រុមហ៊ុនខ្លះទៀតក៏មានពី 5 – 10 ដែរ ដូច្នេះបើគិតពីចំនួនភោជនីយដ្ឋានវិញ គឺមានច្រើន ក្នុងនោះ 70% ជាប្រ៊េនដ៍មកពីក្រៅប្រទេស30% ជាប្រ៊េនដ៍ក្នុងស្រុក។

អតិថិជនដែលទៅទទួលទានអាហារ តើពួកគាត់ផ្ដោតលើភោជនីយដ្ឋានមានយីហោល្បីៗ ឬផ្ដោតលើរសជាតិ?
យើងមើលឃើញថា ជំហានដំបូងពួកគាត់ចាប់អារម្មណ៍លើរសជាតិអាហារ បន្ទាប់មកគាត់គិតពីតម្លៃ និងសេវាកម្ម ក្រៅពីនេះទើបគាត់ងាកទៅមើលលើទីកន្លែង និងបរិស្ថាន។ ទោះជាយ៉ាងណាភោជនីយដ្ឋានមានយីហោល្បីៗក៏ជាកត្តាសំខាន់ខ្លាំងណាស់ដែរ ព្រោះវាអាចងាយឱ្យអតិថិជនឆាប់ស្គាល់ ជាពិសេសនៅពេលពួកគាត់ចូលមកទទួលទានអាហារគាត់មានទំនុកចិត្ដទៅលើគុណភាពអាហារ អនាម័យ បរិស្ថានជាស្រេចហើយ។

តើការងាររបស់សមាគមភោជនីយដ្ឋានគ្របដណ្ដប់លើអ្វីខ្លះ?
សព្វថ្ងៃយើងធ្វើការងារគ្រប់ដណ្ដប់ទៅលើអាហារ ភេសជ្ជៈ កាហ្វេ ប៉ុន្ដែថ្មីៗនេះផ្នែកខាងកាហ្វេគេចង់បង្កើតសមាគមដាច់ដោយឡែកពីអាហារ ព្រោះគេតែងមានកម្មវិធីជាច្រើនបង្ហាញពីផលិតផលកាហ្វេ ប៉ុន្ដែចំពោះមុខនេះ ផលិតផលកាហ្វេស្ថិតនៅក្រោមសមាគមភោជនីយដ្ឋាននៅឡើយ។

មូលហេតុអ្វីបានជាភោជនីយដ្ឋាន Franchise ល្បីៗនៅបរទេសហូរចូលមកកម្ពុជា?
បើយើងមើលលើចំណុចនេះយើងគួរដឹងថា ក្រុមហ៊ុនធំៗមុននឹងចូលមកដាក់ទុនវិនិយោគនៅក្នុងប្រទេសណាមួយ ពិសេសកម្ពុជាគឺពួកគេបានសិក្សា ស្រាវជ្រាវយ៉ាងច្បាស់លាស់អំពីកម្ពុជា ដ្បិតអីប្រជាជនយើងមានចំនួនតិច ប៉ុន្ដែសក្ដានុពលនៃប្រទេសកម្ពុជាធំ បើយើងសង្កេតមើលប្រទេសសិង្ហបុរីប្រជាជនគេតិចមែនទែន តែគេនៅតែអាចធ្វើបាន។ ត្រឡប់មកវិញខ្ញុំគិតថា ដោយសារតែសម្លឹងឃើញពីសក្ដានុភាពរបស់កម្ពុជា ទើបភោជនីយដ្ឋានមាន Franchise ទាំងនោះចូលមកប្រទេសយើង។ គេអត់រង់ចាំទាល់តែដល់ពេលវេលា ឬរង់ចាំដល់ប្រជាពលរដ្ឋមានលទ្ធភាពសិននោះទេ គឺពួកគេមករង់ចាំមុនតែម្ដង ដោយសារតែពួកគេជឿជាក់លើការដឹកនាំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ស្ថិរភាពនយោបាយ និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ចនៅកម្ពុជា។

តើភោជនីយដ្ឋាន Franchise ទាំងនោះផ្ដោតលើអតិថិជនប្រភេទណា?
ភាគច្រើនភោជនីយដ្ឋានប្រ៊េនដ៍ៗទាំងអស់ដែលចូលមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺគេផ្ដោតទៅលើអតិថិជនក្នុងស្រុកមុនគេ ព្រោះចំនួនប្រជាជនក្នុងស្រុកមានច្រើនជាងភ្ញៀវទេសចរ។ ម្យ៉ាងទីផ្សារនៅក្នុងស្រុករបស់យើងភាគច្រើនជាយុវវ័យ ដែលជាអ្នកហ៊ានចាយលុយច្រើនទៅលើការទទួលទានអាហារនៅក្រៅផ្ទះ និងម្យ៉ាងដោយសារតែឥរិយាបថនៃការរស់នៅរបស់យុវជនយើងនិយមជួបជុំគ្នានៅខាងក្រៅផង។ កាលពីមុនយើងពិបាកជួបជុំគ្នានៅខាងក្រៅ សូម្បីទំនាក់ទំនងបណ្ដាញសង្គមក៏អត់មានដែរ ផ្ទុយទៅវិញបច្ចុប្បន្នទំនាក់ទំនងមានភាពងាយស្រួលដែលបង្កលក្ខណៈល្អក្នុងការណាត់ជួបគ្នានៅតាមភោជនីយដ្ឋានស្អាតៗ។

តើលោកគិតថាការផ្គត់ផ្គង់ក្នុងវិស័យភោជនីយដ្ឋានគ្រប់គ្រាន់ ឬលើសតម្រូវការហើយឬនៅ?
ខ្ញុំគិតថា ការផ្គត់ផ្គង់ភោជនីយដ្ឋាននៅកម្ពុជាពុំលើសតម្រូវការទេ ព្រោះដោយសាររបៀបរស់នៅរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាមានការផ្លាស់ប្ដូរច្រើន ធ្វើឱ្យមានការកើនឡើងនៃអ្នកនិយមចេញទៅទទួលទានអាហារក្រៅផ្ទះជាមួយមិត្ដភ័ក្ដិ។ តាមរយៈសកម្មភាពហ្នឹងហើយដែលធ្វើឱ្យវិស័យភោជនីយដ្ឋានមានការកើនឡើងដែលយើងមើលឃើញថា នៅមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នោះ។ ផ្ទុយទៅវិញតាមរយៈកំណើនសេដ្ឋកិច្ចដែលរក្សានិរន្ដរភាពបាន កំណើនទេសចរណ៍ នឹងធ្វើឱ្យកម្ពុជាត្រូវការបន្ថែមនូវវិស័យសេវាកម្មអាហារដ្ឋាន និងភោជនីយដ្ឋាននេះ។

តើការហូរចូលភោជនីយដ្ឋានល្បីៗមកពីបរទេសអាចធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់អាហារដ្ឋានតាមផ្ទះទេ?
ខ្ញុំមិនគិតអ៊ីចឹងទេ។ ផ្ទុយទៅវិញខ្ញុំគិតថា ដល់ពេលនោះពួកគាត់នឹងមានការផ្លាស់ប្ដូរដោយខ្លួនឯង ព្រោះនៅពេលគាត់មើលឃើញពីសកម្មភាព និងសេវាកម្មដែលភោជនីយដ្ឋានល្អៗគេអនុវត្ដ គាត់នឹងអភិវឌ្ឍតាម ប្រសិនបើគាត់មិនមានការផ្លាស់ប្ដូរ ឬប្រឹងអភិវឌ្ឍតាមទេនោះ អាជីវកម្មរបស់គាត់នឹងប្រឈមនឹងហានិភ័យណាមួយមិនខាន៕

ភ្នំពេញៈ ក្រុមអ្នកជំនាញទេសចរណ៍មកពីវិស័យឯកជនបានស្នើសុំឲ្យរដ្ឋាភិបាលរៀបចំបទដ្ឋានគតិយុត្តិឲ្យបានសមស្រប ខណៈដែលផលិតផលជាវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍សម្រាប់លក់ឲ្យភ្ញៀវទេសចរបរទេសមានចំនួនតិចនៅឡើយ។

លោកស្រី ឆាយ ស៊ីវលីន ប្រធានសមាគមទីភ្នាក់ងារទេសចរណ៍កម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងកាលពីដើមសប្តាហ៍នេះថា វិស័យឯកជនសំណូមពរឲ្យមានការវិនិយោគលើការផលិតវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ សម្រាប់លក់ជូនភ្ញៀវទេសចរដែលមកទស្សនាកម្ពុជា ព្រោះនៅលើទីផ្សារទេសចរណ៍ មានផលិតផលផលិតក្នុងស្រុកតិចបំផុតដែលបានចរាចរលក់នៅលើទីផ្សារ។ លោកស្រីបន្តថា មានអ្នកខ្លះយកផលិតផលបរទេសមកប្រាប់ជនបរទេសថា ជាផលិតផលក្នុងស្រុក ប៉ុន្តែភ្ញៀវបរទេសពួកគាត់ស្គាល់ផលិតផលទាំងនោះថាផលិតនៅប្រទេសណា។

លោកស្រីបន្តថា “តាមធម្មតាភ្ញៀវទេសចរ ពួកគេមកកម្សាន្តនៅប្រទេសយើង ពួកគេចង់ទិញផលិតផលរបស់ប្រទេសយើង ពួកគេមិនចង់ទិញផលិតផលផលិតនៅបរទេសនោះទេ”។ លោកស្រីបន្តថា “ពេលខ្លះវាជារឿងគួរអៀនខ្មាស់ផងដែរ ដែលមគ្គុទេសក៍ទេសចរណ៍នាំជនបរទេសទិញផលិតផលរបស់គេ ហើយប្រាប់ភ្ញៀវថាជាផលិតផលខ្មែរ”។

លើសពីនេះ ភ្ញៀវទេសចរមួយចំនួន ពួកគេបានយកម្ហូបអាហាររបស់ពួកគេតាមខ្លួន ដើម្បីទុកទទួលទាន ដោយសារពួកគេបារម្ភពីបន្លែ ត្រីសាច់ ក្នុងស្រុកដែលផ្ទុកដោយសារធាតុគីមី។ ហេតុនេះអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធគួរបង្កើនការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះបញ្ហានេះ ព្រោះការបណ្តែតបណ្តោយឲ្យផលិតផលមានសារធាតុគីមីចរាចរកាន់តែច្រើន វាមិនត្រឹមតែបំផ្លាញសុខភាពប្រជាពលរដ្ឋនោះទេ តែបំផ្លាញដល់វិស័យទេសចរណ៍ទាំងមូល។លោកស្រីឆាយ ស៊ីវលីនបញ្ជាក់ឲ្យដឹង។

អគ្គលេខាធិការសមាគមសម្ព័ន្ធទេសចរណ៍ជាតិកម្ពុជាលោកហូ វណ្ឌីបានថ្លែងថា បច្ចុប្បន្នមានអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងសហគមន៍មួយចំនួនបានផលិតវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍សម្រាប់លក់ ប៉ុន្តែមានចំនួនតិចបើធៀបនឹងផលិតផលនាំចូល និងមានតម្លៃដើមខ្ពស់ ដែលធ្វើឲ្យពិបាកក្នុងការប្រកួតប្រជែងនៅលើទីផ្សារ។ លោកបន្តថា វាមានរឿងប្រឈមច្រើនក្នុងបញ្ហានេះទាក់ទងនឹងធនធានមនុស្ស កម្រិតជំនាញ ការគាំទ្រពីស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ និងការធ្វើការមិនស៊ីសង្វាក់គ្នារបស់មន្រ្តីជាដើម។

លោកបន្តថា “បច្ចុប្បន្នវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ដែលបានលក់នៅលើទីផ្សារទេសចរណ៍មានមិនដល់២០ភាគរយនោះទេដែលជាផលិតផលក្នុងស្រុក ដែលធ្វើឲ្យកម្ពុជាបាត់បង់ប្រាក់ជាច្រើនចេញពីវិស័យនេះ”។ លោកបន្តថា “ប្រសិនជាមិនគិតគូរពីបញ្ហានេះទេ នៅលើទីផ្សារនាពេលអនាគតនឹងមិនមានផលិតផលខ្មែរនោះឡើយ យើងនឹងបាត់អត្តសញ្ញាណរបស់យើង”។

កាលពីឆ្នាំ២០១៦កន្លងមកនេះ កម្ពុជាបានប៉ាន់ប្រមាណថាទទួលបានប្រាក់ពីវិស័យនេះ៣២០០លានដុល្លារអាមេរិក ស្មើនឹងប្រមាណ១៣ភាគរយនៃផលទុនជាតិសរុប។

លោកហូ វណ្ឌីបានបន្តថា វត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ចម្លងដែលបានផលិតក្នុងស្រុកពិតជាពិបាកនាំចេញ ព្រោះនិតិវិធីមានភាពស្មុគស្មាញច្រើន ទោះបីជាមានការប្រជុំអន្តរក្រសួងរវាងក្រសួងទេសចរណ៍ ក្រសួងវប្បធ៌មវិចិត្រសិល្បៈ និងស្ថាប័នគយរួចហើយក៏ដោយ ក៏ផលិតផលចម្លងទាំងនោះពិបាកនាំចេញ និងត្រូវការពេលវេលាយូរទើបអាចនាំចេញបាន។ លោកបន្តថា បើនិយាយពីការវិនិយោគ គឺមានអ្នកវិនិយោគច្រើនបង្ហាញការចាប់អារម្មណ៍វិនិយោគលើវិស័យនេះ ប៉ុន្តែពួកគេមិនទាន់សម្រេចចិត្តដោយសារកម្ពុជាមិនទាន់មានច្បាប់ទាក់ទងនឹងវិស័យនេះ តម្លៃអគ្គិសនីខ្ពស់ ផលិតបានហើយប្រឈមនឹងកង្វះទីផ្សារ និងខ្វះធនធានមនុស្សជំនាញលើការងារនេះច្រើន៕

តានូជាភូមិមួយស្ថិតនៅជាប់រមណីយដ្ឋានស្អាងភ្នំ ដែលអ្នកភូមិភាគច្រើនជាកសិករប្រកបរបរកសិកម្មដាំដំណាំផ្សេងៗ ហើយក្នុងនោះក៏មានដំណាំឪឡឹករបស់អ្នកភូមិ ដែលដាំដោយផ្ទាល់ដៃបែបធម្មជាតិ មានរសជាតិផ្អែមឆ្ងាញ់ជាប់មាត់ទៀតផង។

អ្នកស្រី សុខ ហឿន ជាអ្នកលក់ឪឡឹកម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកលក់ប្រមាណជា 10កន្លែង នៅក្នុងភូមិតានូ ឃុំស្អាងភ្នំ ស្រុកស្អាង ខេត្តកណ្តាល បាននិយាយថា អ្នកស្រីបានចាប់របរដាំឪឡឹកលក់នេះជាង2ឆ្នាំមកហើយនៅលើផ្ទៃដីប្រហែលកន្លះហិកតា ហើយជារៀងរាល់ថ្ងៃគិតជាមធ្យមអាចលក់បានចន្លោះពី 60000 ទៅ 80000រៀល ប៉ុន្តែបើថ្ងៃអាទិត្យ ថ្ងៃឈប់សម្រាក ឬក៏ថ្ងៃបុណ្យជាតិផ្សេងៗផងនោះ គឺលក់ដាច់ជាងរាល់ថ្ងៃ អាចបានពី 100.000 ទៅ 200.000រៀលឯណោះ។ ចំពោះម៉ូយភាគច្រើនជាអ្នកដំណើរ ដែលឆ្លងកាត់ទីនេះ ព្រោះឪឡឹកនៅភូមិតានូនេះគឺល្បីណាស់សូម្បីតែសម្តេចតេជោ ក៏លោកធ្លាប់ចូលទិញឪឡឹកនៅទីនេះដែរ ហើយអ្វីដែលពិសេសនោះគឺឪឡឹករបស់យើង ដាំតាមគោលការណ៍ធម្មជាតិប្រើជីធម្មជាតិលាមកគោ ឬក៏អាចម៍ប្រចៀវ និងមិនសូវប្រើជីគីមីដូចនៅតាមតំបន់ផ្សេងៗនោះទេ។

កសិករម្នាក់ដែលកំពុងបេះផ្លែឪឡឹក គឺលោក អ៊ុន សារឿន បានប្រាប់ថា គាត់បានចាប់ផ្តើមដាំឪឡឹកនេះតាំងពីឆ្នាំ 1996 មកម៉្លេះ ដែលកាលពីដើមឡើយគឺមានតែបួនប្រាំគ្រួសារប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែមកដល់ពេលនេះគឺជាង 70 ភាគរយហើយ ដោយមិនបានទុកដីឱ្យនៅទំនេរចោលដូចកាលពីពេលកន្លងមក ដែលពេលធ្វើស្រែរួច ក៏លែងដាំដុះដំណាំអ្វី និងចាំតែដល់រដូវធ្វើស្រែនោះទេ។
អ្នកដំណើរម្នាក់ដែលកំពុងអង្គុយរើសផ្លែឪឡឹកគឺអ្នកស្រី ស្រីអូន រស់នៅភូមិទួលក្រូច ឃុំក្រាំងយ៉ូវ ស្រុកស្អាង បានប្រាប់ថា អ្នកស្រីចូលចិត្តទិញឪឡឹកនៅទីនេះ ព្រោះឪឡឹកនៅទីនេះដាំមិនសូវប្រើថ្នាំដូចឪឡឹកដែលលក់នៅឯផ្សារដែលយើងមិនស្គាល់ប្រភពនោះទេ ហើយមួយវិញទៀតឪឡឹកនៅទីនេះមានរសជាតិផ្អែមឆ្ងាញ់ទៀតផង។ ហើយអ្នកស្រីមិនត្រឹមតែទិញយកទៅហូបខ្លួនឯងប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងទិញយកទៅផ្ញើបងប្អូននៅឯភ្នំពេញហូបទៀតផង ព្រោះកម្ររកបានឪឡឹកដាំបែបធម្មជាតិបែបនេះណាស់៕