Author: ធឿន មករា

ក្រោយបញ្ចប់ការសិក្សានៅវិទ្យាល័យ ការឈានជើងចូលមហាវិទ្យាល័យជាដំណាក់កាលដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់​សិស្សគ្រប់គ្នា ព្រោះវាជាជំហានដំបូងមួយក្នុងការ​ដណ្តើមយកជយលាភីសម្រាប់ជីវិត។ ដើម្បីក្លាយជាមនុស្សដែលមានចំណេះដឹង និងអាជីពច្បាស់លាស់មួយ គ្រឹះស្ថានឧត្តមសិក្សាគឺជាផ្លូវដែលមិនអាចខ្វះបានសម្រាប់និស្សិតភាគច្រើននៅកម្ពុជា មានសិស្សមិនតិចទេដែល​ស្រមៃចង់ក្លាយខ្លួនជានិស្សិតមហាវិទ្យាល័យ តែមិនមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ដើម្បី​បង់ថ្លៃសិក្សា និងរៀនសូត្រដូចគេ។

លោក ទីន សុខលីម និស្សិតថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់ ផ្នែករដ្ឋបាលសាធារណៈនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្រ្តសេដ្ឋកិច្ច​ និងជាស្ថាបនិកនៃក្រុមយុវជនស្ម័គ្រចិត្តដើម្បីការ-អភិវឌ្ឍសង្គម (YVSD) ដែលធ្វើការងារលើការអភិវឌ្ឍយុវជន បានចែករំលែកបទពិសោធថា សិស្សក្រី-ក្រដែលមិនមានថវិកាច្រើនក៏អាចមានសង្ឃឹមក្នុងការសិក្សានៅមហាវិទ្យាល័យបានដែរ ព្រោះមានវិធីជាច្រើនដែលអាចធ្វើឱ្យពួកគេសម្រេចក្តីស្រមៃនេះបាន។ ចំណុចទី1 គឺ ចាំបាច់ត្រូវខិតខំប្រឹងប្រែងអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពខ្លួនឯងឱ្យខ្លាំង ដើម្បីប្រឡងឱ្យជាប់អាហារូបករណ៍រដ្ឋនៅតាមសាកលវិទ្យាល័យផ្សេងៗ។ ក្រៅពីនេះ ក៏មានសាកលវិទ្យាល័យឯកជនជាច្រើនផ្សេងទៀតដែរដែលបើកឱកាសសម្រាប់សិស្សពូកែ ដែលមិនមានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់ បានចូលរៀននូវមុខវិជ្ជាដែលខ្លួននឹកស្រមៃចង់ចាប់យកធ្វើជាអាជីពនៅថ្ងៃអនាគតផងដែរ។

លោក ទីន សុខលីម បាននិយាយថា៖ “វិធីសំខាន់មួយទៀតដែលអាចឱ្យសិស្សក្រីក្របន្តការសិក្សាបាន គឺធ្វើការបណ្តើរ រៀនបណ្តើរ។ ការធ្វើបែបនេះអាចធ្វើឱ្យយើងទទួលបានថវិកាខ្លះដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ដល់ការរៀនសូត្រ”។

លោក​ សុខលីម បានបន្ថែមផងដែរថា ក្រៅពីជម្រើសទាំងប៉ុន្មានខាងលើនេះ សិស្សក៏អាចមានជម្រើសសំខាន់មួយទៀត គឺខ្ចីលុយគេរៀន។ លោកនិយាយថា ប្រសិនបើយើងមានគោលការណ៍ច្បាស់លាស់ និងមានក្តីស្រមៃពិតប្រាកដ សូមកុំខ្លាចខ្មាស់គេ ឬខ្លាចគេថាអន់ ព្រោះយើងមិនមែនកើតមកក្រមួយជីវិតទេ។ ដើម្បីកែប្រែវាសនាឱ្យចេញផុតពីភាពក្រីក្រលុះត្រាតែមានការអប់រំ។ ពេលខ្លះការខ្ចីលុយគេដើម្បីបន្តការសិក្សាមិនមែនជារឿងងាយនោះទេ តែប្រសិនបើយើងមានការតាំងចិត្ត និងខិតខំពិតប្រាកដ យើងអាចធ្វើបាន។ ដើម្បីឱ្យគេជឿទុកចិត្តយើង ហើយផ្តល់លុយឱ្យយើងខ្ចីសម្រាប់ការសិក្សា គឺអាស្រ័យលើសមត្ថភាពដើម្បីធ្វើជាទុនក្នុងការទាក់ទាញគេ ព្រោះកាលណាយើងមានសមត្ថភាព គេនឹងអាចមើលឃើញពីលទ្ធភាពវិជ្ជមានរបស់យើងនៅថ្ងៃអនាគត ដែលវាជាចំណែកមួយជំរុញឱ្យយើងជោគជ័យក្នុងការទទួលបានប្រាក់កម្ចី។ មួយវិញទៀត គឺយើងចាំបាច់ត្រូវចេះជួយអ្នកដទៃឱ្យបានច្រើន ព្រោះនៅពេលដែលយើងអាចជួយអ្នកដទៃបាន ពេលយើងត្រូវការជំនួយ គេក៏អាចនឹងជួយយើងវិញបានដែរ។

លោក ទីន សុខលីម បាននិយាយថា៖ “ប្រសិនបើយើងចេះជួយខ្លួនឯង អ្នកដទៃក៏ចង់ជួយយើងដែរ។ ជាបទពិសោធពីមុន ខ្ញុំខំប្រឹងប្រែងរៀន គេថាឱ្យបែបនេះ បែបនោះ តែក្រោយពីខ្ញុំប្រឹងប្រែងកាន់តែខ្លាំង គេចាប់ផ្តើមមើលឃើញពីសមត្ថភាពពិតប្រាកដរបស់ខ្ញុំ ដែលធ្វើឱ្យគេបែរមកចង់ជួយខ្ញុំវិញម្តង ព្រោះគេជឿជាក់លើអនាគតរបស់យើង”។

សាស្រ្តាចារ្យផ្នែកធុរកិច្ច លោក រិន រ៉ាវុធ បានលើកឡើងថា រឿងមិនមានថវិកាមិនមែនជាឧបសគ្គ​ធំពេកនោះទេសម្រាប់អ្នកដែលមានឆន្ទៈពិតប្រាកដហើយតាំងចិត្តមាំដើម្បី​បន្តការសិក្សាកម្រិតឧត្តមសិក្សា។ ប្រសិនបើសិស្សពិតជាចង់រៀនមែន គេអាច​ចាប់ផ្តើមគិតពីកន្លែងស្វែងរកការងារធ្វើ និងសិក្សាដើម្បីកាត់បន្ថយចំណាយ និងស្វែងរកចំណូល។ នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គ្រឹះស្ថានសិក្សា​មួយចំនួន​ក៏បានបើកនៅតាមបណ្ដាខេត្តផ្សេងៗផងដែរ ហេតុនេះប្រសិនបើពួកគេមិនអាចមានលទ្ធភាពបន្តការសិក្សានៅភ្នំពេញបាន​ គាត់ក៏អាចបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់ឧត្តមសិក្សានៅជិតតំបន់ដែលគាត់រស់នៅផងដែរ ព្រោះវាចំណាយតិច ហើយបើទោះបីជាគាត់មានការងារចំណូលតិចក៏អាចផ្គត់ផ្គង់ការសិក្សាបានដែរ។

លោក រិន រ៉ាវុធ និយាយថា៖ “ពេលខ្លះ សិស្សអាចរកលុយឱ្យបាន ហើយប្រើប្រាស់វាដើម្បីរៀន​ដោយខ្លួនឯង។ វាជាចំណុចមួយដែលបង្ហាញពីការតស៊ូក្នុងជីវិត ហើយ​ពេលខ្លះមេរៀនទាំងអស់នេះបង្រៀនមនុស្សឱ្យចេះស៊ូទ្រាំជាមួយនឹងការ-លំបាកដើម្បី​សម្រេចជោគជ័យក្នុងជីវិត”។

សាស្រ្តាចារ្យខាងលើបានលើកឡើងផងដែរថា ចំពោះមធ្យោបាយធ្វើដំណើរ និងការស្នាក់នៅ​ក្នុងជីវិតជានិស្សិត គឺមិនចាំបាច់ហ៊ឺហាពេកនោះទេយើងអាចជិះកង់ ឬ​មធ្យោបាយ​សាធារណៈណាមួយក៏បានដែរឱ្យតែចំណាយតិច។ ម្យ៉ាងវិញទៀត សិស្សគួរ​ស្វែងរកព័ត៌មាន​អាហារូបករណ៍​ឱ្យបានច្រើនសម្រាប់អ្នកក្រីក្រ ព្រោះបច្ចុប្បន្ននេះ ទាំងគ្រឹះស្ថានឧត្តមសិក្សា និងសមាគមផ្សេងៗក៏​មានផ្តល់នូវអាហារូបករណ៍ដល់ពួកគាត់ផងដែរ ប្រសិនបើគាត់មានឆន្ទៈពិតប្រាកដថាខិតខំប្រឹងប្រែងរៀនសូត្រមែននោះ៕

ក្នុង​ពង្រឹង​ទំនាក់ទំនង​មិត្តភាព​កម្ពុជា-កូរ៉េ​ឱ្យ​កាន់​តែមាន​ភាពជិតស្និទ្ធ​ឡើង ក្រុម​ប្រតិភូ​កូរ៉េខាងត្បូង​មួយក្រុម តាមរយៈ​អង្គការ Koica ប្រចាំ​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា​បាន​ចុះមក​សិក្សា​គម្រោង​សាងសង់​ស្ពាន​ជ្រោយចង្វារ-ស្វាយជ្រុំ​ ដើម្បី​ទុកជា​ចំណងដៃ​មិត្តភាព​សម្រាប់​ប្រជាជន​កម្ពុជា និង​ប្រជាជន​កូរ៉េខាងត្បូង។

ឯកឧត្តម វ៉ា ស៊ីម​សូរិយា អគ្គនាយក​នៃ​អគ្គនាយកដ្ឋាន​រដ្ឋបាល និង​ជា​អ្នកនាំពាក្យ​ក្រសួង​សាធារណការ និង​ដឹកជញ្ជូន​មានប្រសាសន៍ថា ប្រទេស​កូរ៉េ​កំពុង​សិក្សា​ពី​ការសាងសង់​ស្ពាន​ត​ភ្ជាប់​តំបន់​ជ្រោយចង្វារ ខណ្ឌ​ជ្រោយចង្វារ ក្នុងភូមិ​សាស្ត្រ​រាជធានី​ភ្នំពេញ​ឆ្ពោះទៅកាន់​តំបន់​ស្វាយជ្រុំ ក្នុងស្រុក​ល្វាឯម របស់​ខេត្តកណ្តាល​មុននឹង​សម្រេច​សាងសង់​នាពេលខាងមុខ។លោក​បញ្ជាក់ថា កូរ៉េ​មានបំណង​ចង់​ជួយ​សាងសង់​ស្ពាន​ថ្មី​មួយ​នេះ​សម្រាប់​ទុកជា​ចំណង​ដៃដល់​កម្ពុជា ដើម្បី​ពង្រឹង​កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និង​មិត្តភាព​រវាង​ប្រទេស​ទាំងពីរ​ឱ្យ​កាន់តែ​ជិតស្និទ្ធ​ឡើង ខណៈដែល​ប្រទេស​ជប៉ុន និង​ប្រទេស​ចិន បាន​សាងសង់​ស្ពាន​មិត្តភាព​មួយចំនួន​នៅ​កម្ពុជា​រួចមកហើយ តែ​ទោះយ៉ាងណា គេ​ពុំទាន់​ដឹង​ពី​ពេលវេលា​ច្បាស់លាស់​នៅឡើយ​ពី​គម្រោង​នៃ​ការសាងសង់​ស្ពាន​ខាងលើ ដោយសារ​នេះ​ជាការ​សិក្សា​បឋម មុននឹង​ស្នើសុំ​ការឯកភាព​ជា​ផ្លូវការ​ពី​ថ្នាក់ដឹកនាំ​នៃ​ប្រទេស​កម្ពុជា។

កន្លងមក​មន្ត្រី​ជំនាញ​របស់​ក្រសួង​សាធារណការ​បាន​សហកា​រ​ជាមួយ​អ្នកជំនាញ​ចិន និង​ជប៉ុន​ចុះ​សិក្សា និង​វាយតម្លៃ​អំពី​ការចំណាយ​ថវិកា​សម្រាប់​ការសាងសង់​ស្ពាន​មួយ​នេះ​រួចមកហើយ ហើយ​ក្រសួង​សេដ្ឋកិច្ច និង​ហិរញ្ញវត្ថុ​ក៏​គ្រោង​នឹង​ផ្តល់​ការវិនិយោគ​សាងសង់​ស្ពាន​នេះ​ដល់​ក្រុមហ៊ុន​ឯកជន​ជាការ​វិនិយោគ​បង់ប្រាក់​បែប BOT ប៉ុន្តែ​គម្រោង​នេះ​គេ​មិនបាន​ដឹង​អំពី​ការវិវឌ្ឍ​យ៉ាងណា​នោះឡើយ។

ទើបតែ​មកដល់ពេលនេះ ដោយសារ​ឃើញ​គម្រោង​សាងសង់​ស្ពាន​មួយ​នេះ​នៅ​មិនទាន់​ដំណើរការ គណៈប្រតិភូ​កូរ៉េ​ក៏បាន​ចុះមក​សិក្សា​សាជាថ្មី​ទៀត និង​បាន​ជួបពិភាក្សា​ការងារ​មួយចំនួន​ជាមួយ​ថ្នាក់ដឹកនាំ​នៃ​ក្រសួង​សាធារណការ និង​ដឹកជញ្ជូន​អំពី​គម្រោង​សាងសង់​ស្ពាន​មិត្តភាព​កម្ពុជា-កូរ៉េ​នេះ​ឡើង ប៉ុន្តែ​នៅ​មិនទាន់មាន​ព័ត៌មាន​ជាក់លាក់​អំពី​ថវិកា ការចាប់ផ្តើម​សាងសង់ ឬ​រយៈពេល​នៃ​ការសាងសង់​នៅឡើយ​ទេ តែ​យ៉ាងណា​លោក​បាន​បញ្ជាក់ថា បើសិន​ភាគី​កូរ៉េ​ស្នើសុំ​សាងសង់​ស្ពាន​នេះ យើង​រីករាយទទួលយក ប៉ុន្តែ​ក៏​មិនទាន់​ដឹង​ដែរ​ថា ការសាងសង់​មួយ​នេះ​ជា​ជំនួយឥតសំណង ឬ​មាន​សំណង​នោះឡើយ។

គួរ​បញ្ជាក់ផងដែរថា ដើម្បី​ជួយ​សម្រួល​ដល់​ការធ្វើដំណើរ​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ ក៏ដូចជា​ការដឹកជញ្ជូន​ទំនិញផ្សេងៗនោះ ក្រសួង​សាធារណការ និង​ដឹកជញ្ជូន ក៏បាន​ចុះ​សិក្សា​គម្រោង​សាងសង់​ស្ពាន​ឆ្លងកាត់​ទន្លេ​ពី​ភ្នំពេញ​ទៅ​អរិយ​ក្សត្រ និង​ភ្នំពេញក្តី​តា​កុយ​ផងដែរ ប៉ុន្តែ​ទោះជា​ដូច្នេះ​ក្ដី គេ​មិន​នៅ​មិនទាន់​ដឹង​ពី​ពេលវេលា​ជាក់លាក់​អំពី​ការចាប់ផ្តើម​សាងសង់​ស្ពាន​ទាំង 3ខ្សែ​ខាងលើនេះ​នៅឡើយ​ទេ ខណៈដែល​ពេលកន្លងមក​ប្រមុខ​រាជរដ្ឋាភិបាល​បានប្រកាស​ពី​ការស្វែងរក​ហិរញ្ញប្បទាន​ពី​បរទេស ដើម្បី​យកមក​សាងសង់​ស្ពាន​នេះ​នាពេលខាងមុខ។

អ្នកជំនាញ​និយាយថា នៅពេល​ទទួលបាន​ព័ត៌មាន​ខាងលើ ធ្វើឱ្យ​តម្លៃ​ដី​នៅក្នុង​ស្រុក​ល្វាឯម​កាន់​តែមាន​សម្ទុះ​ឡើង​នៅ​រយៈពេល​ចុងក្រោយ​នេះ ដោយសារតែ​ការភ្ជាប់​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​ទៅកាន់​តំបន់​ត្រើយម្ខាង​នេះ​បានធ្វើឱ្យ​តំបន់ស្វាយជ្រុំ ឬ​តំបន់​អរិយ​ក្សត្រ​កាន់តែ​ខិត​មក​ជិត​ទីក្រុង​ភ្នំពេញដែល​ធ្វើឱ្យ​ងាយស្រួល​ដល់​ការធ្វើដំណើរ​មក​បំពេញ​ការងារ និង​ប្រកប​របរ​រកស៊ី​របស់​ប្រជាជន ដោយ​មិនចាំបាច់​ចំណាយលុយ​ច្រើន និង​ចំណាយ​ពេលវេលា​យូរ​ក្នុងការ​ឆ្លងកាត់​តាម​ស្រឡាង​ដូច​ពេលបច្ចុប្បន្ន​នេះឡើយ។

លោក គង់ ដា​រា អ្នកជំនាញ​អចលនទ្រព្យ​មានប្រសាសន៍ថា ស្រប​ពេលដែល​គម្រោង​ស្ពាន ឆ្លងកាត់​ទន្លេ​ខាងលើ​ត្រៀម​នឹង​សាងសង់​នេះ ធ្វើឱ្យ​ស្ថានភាពដីធ្លី​នៅ​ទីនោះ កាន់តែ​ឡើងថ្លៃ​ឡើង​ស្រឺតៗ ហើយ​នៅពេល​ស្ពាន​សាងសង់​រួច ដី​នៅ​តំបន់​នោះ​នឹងមាន​តម្លៃ​មិន​ចាញ់​តំបន់​ជ្រោយចង្វារ​ឡើយ ដោយសារ​មាន​ទីតាំងនៅ​ជិត​រាជធានី​ភ្នំពេញ ហើយ​មាន​បរិស្ថាន​រស់នៅ​ល្អ សម្បូរ​ទៅដោយ​តំបន់​លម្ហែកាយ​ច្រើន ជាពិសេស​មិនសូវមាន​រោងចក្រ​ឧស្សាហកម្ម​នោះទេ៕

ការចុះបញ្ជី​ពាណិជ្ជសញ្ញា ឬ​ស្លាក​សញ្ញា​ពាណិជ្ជកម្ម​ដែល​ធ្វើឡើង​តាមរយៈ​ប្រព័ន្ធ​អេឡិចត្រូនិក (www.efiling.cambodiaip.gov.kh) ត្រូវបាន​បន្ថែម​វិធី​ទូទាត់​ប្រាក់​ថ្មី​មួយ​ទៀតហើយ គឺ​ពាណិជ្ជករ​អាច​បង់​តាម​ប្រព័ន្ធ​អន​ឡាញ Canadia E-Commerce Payment របស់​ធនាគារ​កាណាឌីយ៉ា ក.អ ដែលជា​ធនាគារ​ទី2 បន្ទាប់ពី​ធនាគារ​អេស៊ីលីដា ភីអិលស៊ី ដែល​បាន​ត​ភ្ជាប់​ការបង់ប្រាក់​តាម​ប្រព័ន្ធ​អន​ឡាញ​ជាមួយនឹង​ប្រព័ន្ធ​ការដាក់​ពាក្យស្នើសុំ​ចុះបញ្ជី​ពាណិជ្ជសញ្ញា​តាម​ប្រព័ន្ធ​អេឡិចត្រូនិក​របស់​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម​ដើម្បី​ទូទាត់​លើ​ការចុះបញ្ជី​ពាណិជ្ជសញ្ញា​របស់​ពាណិជ្ជករ។ នេះ​បើតាម​សេចក្ដីជូនដំណឹង​របស់​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម​កាលពី​ថ្ងៃទី14 សីហា ឆ្នាំ2018 កន្លងមក។

ឯកឧត្តម ស៊ា​ង ថៃ អ្នកនាំពាក្យ​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម​បានឱ្យ​ឡា​រ៉ែ​ន​ពាណិជ្ជ​ដឹងថា ក្រសួង​បាន​សហការ​ជាមួយ​ធនាគារ​កាណាឌីយ៉ា​ដើម្បី​ជួយ​សម្រួល​ដល់​ការទូទាត់​ការចុះបញ្ជី​ពាណិជ្ជសញ្ញា។ ធនាគារកាណាឌីយ៉ា បាន​ក្លាយជា​ធនាគារ​ទី​ពីរ បន្ទាប់ពី​ធនាគារ​អេស៊ីលីដា​ដែល​ក្រសួង​បាន​ចាប់​ដៃគូ​ជាមួយ “ហើយ​នឹងមាន​ធនាគារ​ដៃគូ​ជាច្រើន​ទៀត​ដែល​នឹង​ជួយ​សម្រួល​ដល់​ការទូទាត់​របស់​ក្រុមហ៊ុន ឬ​ពាណិជ្ជករ​ម្ចាស់​ពាណិជ្ជសញ្ញា‟។

យោងតាម​អ្នកជំនាញ ការចុះបញ្ជី​ពាណិជ្ជសញ្ញា​នេះ ពាណិជ្ជករ​ទាំងអស់​ចាំបាច់​ត្រូវដាក់​ឯកសារ​នៅ​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម​ដើម្បី​ត្រួតពិនិត្យ ហើយពី​មុន ការបង់ប្រាក់​ក៏ត្រូវ​បង់​នៅ​ក្រសួង​ពាណិជ​កម្ម​ដែរ តែ​ឥឡូវនេះ​ការបង់ប្រាក់ ត្រូវ​បង់​តាមរយៈ​ធនាគារ​ជា​ដៃគូ​ខាងលើ ដែល​ធនាគារ​គេ​នឹង​ផ្ដល់ដំណឹង​មក​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម​វិញ​ថា ពាណិជ្ជករ​នោះបាន​បង់ប្រាក់​ហើយ ដូច្នេះ​ខាង​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម​នឹង​អនុម័ត​លើ​ឯកសារ រួច​ចេញ​វិញ្ញាបនបត្រ​បញ្ជាក់​ការចុះបញ្ជី​ពាណិជ្ជសញ្ញា​សម្រាប់​ទំនិញ​ដែលមាន​ប្រភពដើម CO (CertificatesOrigine) ច្បាស់លាស់​ឱ្យទៅ​ពាណិជ្ជករ។ បច្ចុប្បន្ន ការ​ធ្វើតាម​ប្រព័ន្ធ Online នេះធ្វើឱ្យ​ពាណិជ្ជករ​ចំណេញ​ពេលវេលា ដោយ​មិនចាំបាច់​មក​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម​ឡើយ។

ការចុះបញ្ជី​ពាណិជ្ជសញ្ញា​នេះ​ធ្វើឡើង​ក្នុង​គោលបំណង​ដើម្បីឱ្យ​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម​មាន​ភា​ព​ងាយស្រួល​ក្នុង​ការការពារ​កម្មសិទ្ធិ​បញ្ញា​របស់​ក្រុមហ៊ុន ឬ​ពាណិជ្ជករ​ដែល​បាន​ចុះបញ្ជី និង​ការប្រើប្រាស់​ប្រព័ន្ធ​អេឡិចត្រូនិក​ថ្មី​នេះ​បាន​ជួយ​សន្សំ​ពេលវេលា និង​ប្រាក់ចំណូល​របស់​ក្រុមហ៊ុន និង​ជួយ​លុបបំបាត់​អំពើពុករលួយ​ទៀតផង។

ឯកឧត្តម ស៊ា​ង ថៃ បាន​បញ្ជាក់ថា ទោះបីជា​ប្តូរ​មកបង់ប្រាក់​តាម​ធនាគារ​ក៏ដោយ ក៏​ចំនួន​តួលេខ​នៃ​ការចុះបញ្ជី​ពាណិជ្ជសញ្ញា​ក្នុង​ឆមាស​ទី2 ឆ្នាំនេះ​មានការកើនឡើង​តិចតួច​ប៉ុណ្ណោះ។ “មានការ​កើនឡើង​តិចតួច និង​វា​មិនមាន​ផលប៉ះពាល់​អី​ក្នុង​ការបង់​តាម​អន​ឡាញ​នោះទេ ពោលគឺ វា​មិន​អាស្រ័យទៅលើ​ការបង់​តាម​ប្រព័ន្ធ​ធនាគារ​ទេ ព្រោះ​ការបង់​នៅតែមាន​ជាធម្មតា វា​គ្រាន់តែ​ជាការ​សម្រួល​ជូន​ពាណិជ្ជករ ដោយ​មិនចាំបាច់​មក​បង់​ផ្ទាល់ ព្រោះ​មិនចាំបាច់​មាន​បន្ថែម 10-20ដុល្លារ​អី​ជូន​ដល់​មន្ត្រី​នោះទេ”។

លោក អប់ រ៉ា​ឌី នាយក​ផ្នែក​កម្មសិទ្ធិបញ្ញា​នៅ​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម​បានឱ្យ​ដឹងថា នៅក្នុង​ឆមាស​ទីមួយ​នៃ​ឆ្នាំនេះ ក្រសួង​បានអនុម័ត​ពាណិជ្ជសញ្ញា​បាន​ចំនួន 1,871 មុខទំនិញ បើ​ប្រៀបធៀប​ទៅនឹង​រយៈពេល​ដូចគ្នា​កាលពី​ឆ្នាំ2017 គឺមាន​ការកើនឡើង​តិចតួច​ប្រមាណ 2% និង​ការដាក់​ពាក្យសុំ​ចុះបញ្ជី​បាន​កើនឡើង16%។ ការចុះបញ្ជី​ពាណិជ្ជសញ្ញា​ដែល​បានអនុម័ត​ក្នុង​ឆមាស​ទី1ឆ្នាំនេះ មាន 703ស្លាក​សញ្ញា​ជា​មុខទំនិញ​របស់​អាជីវក​រ​ក្នុងស្រុក និង1,168ទៀត​ជា​របស់​ពាណិជ្ជករ​បរទេស។

ឯកឧត្តម ស៊ា​ង ថៃ បាន​មានប្រសាសន៍ថា “ការចុះបញ្ជី​ជាមួយ​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម គឺជា​កាតព្វកិច្ច​ផ្លូវច្បាប់។ អ្នកធ្វើអាជីវកម្ម និង​ពាណិជ្ជករ​មក​ចុះបញ្ជី​ច្រើន មានន័យថា ប្រទេស​អាច​ប្រមូល​ពន្ធ​បានច្រើន​បន្ថែមទៀត។ ជាការ​រួមចំណែក​ដល់​កំណើនសេដ្ឋកិច្ច​នៅក្នុង​ប្រទេស ទាក់ទាញ​វិនិយោគិន​បរទេស និង​កាត់បន្ថយ​ការពឹង​ផ្អែកលើ​ការនាំ​ចូល ហើយ​វា​សំខាន់​ណាស់​ដែលអ្វីៗទាំងអស់​ដំណើរការ​ដោយ​ស្របច្បាប់​ដើម្បី​ជំរុញ​វិស័យសេដ្ឋកិច្ច​របស់​យើង”។

គួរ​បញ្ជាក់ដែរថា ប្រទេស​កម្ពុជា គឺជា​ប្រទេស​ទី5 ហើយ​នៅក្នុង​តំបន់​អាស៊ាន​ដែល​បាន​បង្កើត​ប្រព័ន្ធ​ចុះបញ្ជី​ពាណិជ្ជសញ្ញា​តាម​ប្រព័ន្ធ​អុីន​ធើ​ណិ​តបន្ទាប់ពី​ប្រទេស​សិង្ហ​បុរី ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន និង​ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី៕

បច្ចុប្បន្ន​ការផ្គត់ផ្គង់​កង្កែប​សាច់​នៅតាម​ទីផ្សារ​នានា​កំពុងមាន​តម្រូវការ​ខ្លាំង ខណៈដែល ភោជនីយដ្ឋាន​នៅតាម​ទីប្រជុំជន​មួយចំនួន​កំពុងមាន​តម្រូវការ​សាច់​កង្កែប​ដើម្បី​ធ្វើ​ម្ហូប​លក់​ទៅតាម​ការ​កុម្ម៉ង់​របស់​ភ្ញៀវ ដែលនេះជា​កត្តា​ធ្វើឱ្យ​របរ​ចិញ្ចឹម​កូន​កង្កែប​ដើម្បី​ផ្គត់ផ្គង់​បន្ត​ទៅឱ្យ​អ្នក​ចិញ្ចឹម​កង្កែបសា​ច់លក់​កំពុង​ត្រូវប៉ាន់​ខ្លាំង។

លោក នី​ន រិទ្ធី ម្ចាស់​កសិដ្ឋាន​ចិញ្ចឹម​កូន​កង្កែប នៅក្នុង​ភូមិ​រាប ឃុំ​រាប ស្រុក​ពារាំង ខេត្តព្រៃវែង​មានប្រសាសន៍ថា លោក​បាន​ចាប់យក​របរ​ចិញ្ចឹម​កង្កែប​នេះ​តាំងពី​ឆ្នាំ2010មកម៉្លេះដោយសារ​បានទៅ​រៀន​ពី​មន្ត្រី​ជំនាញ​កសិកម្ម​របស់​អង្គការ(CEDAC) រួច​លោក​ក៏បាន​ចាប់ផ្តើម​សាកល្បង​ចិញ្ចឹម​កង្កែប​សាច់ និង​ទទួលបាន​ជោគជ័យ​ក្នុងការ​ផ្គត់ផ្គង់​នៅលើ​ទីផ្សារ ក្នុងតម្លៃ​លក់រាយ​មួយ​គីឡូ​ថ្លៃ 12,000រៀល ទៅ15,000រៀល ទៅតាម​រដូវ​កាល​សម្បូរ ឬ​មិន​សម្បូរ​កង្កែប​សាច់​លក់។

លោក​បានបន្តថា ដោយសារ​ការចិញ្ចឹម​ក​ង្កែ​ប​សាច់​ត្រូវ​ចំណាយពេល​យូរ នៅ​ឆ្នាំ2014 លោក​ក៏​សម្រេចចិត្ត​ផ្លាស់ប្តូរ​ពី​ការចិញ្ចឹម​កង្កែប​សាច់​ទៅជា​ចិញ្ចឹម​កង្កែប​យក​កូន​លក់​វិញ​ម្តង ព្រោះ​ងាយស្រួល​ទទួលបាន​ផល និង​អាច​លក់​រកប្រាក់​ចំណូល​ចូល​គ្រួ​សារបាន​លឿន​ជាង។ ការចិញ្ចឹម​កង្កែប​យក​កូន​លក់​ច្រើន​មាន​កសិករ​មកពី​ខេត្តផ្សេងៗ ដូចជា​កំពង់ចាម ត្បូងឃ្មុំ ស្វាយរៀង ព្រៃវែង រតនគិរី មណ្ឌល​គី​រី ជាដើម ចុះមក​ទិញ​ជា​ហូរហែ លើកលែងតែ​ខេត្ត​ជាប់​ព្រំដែន​ថៃ​ដូចជា បាត់ដំបង ព្រះវិហារបន្ទាយមានជ័យ និង​ឧ​ត្ត​រ​មានជ័យ​ប៉ុណ្ណោះ ដែល​មិន​បានមក​ទិញ​កូន​ប​ង្កែ​ប​ពី​កសិដ្ឋាន​របស់លោក ដោយសារតែ​នៅ​ឆ្ងាយ និង​ខេត្ត​ទាំងនោះ​ងាយស្រួល​ទិញ​កង្កែប​សាច់ ឬ​កង្កែប​ពូជ​ពី​ប្រទេស​ថៃ។

ក្រោយពី​មានការ​គាំទ្រ​ច្រើន​ពី​អតិថិជន​នៅតាម​បណ្តា​ខេត្តផ្សេងៗនោះ លោក​បាន​ពង្រីក​កសិដ្ឋាន​បាន​ប្រមាណ​ជា 15អាង​ហើយ​មកទល់​បច្ចុប្បន្ន ដោយ​ក្នុង​អាងនីមួយៗមាន​ទំហំខុសៗគ្នា ដែល​ខ្លះ​មាន​ទំហំ 3ម៉ែត្រ 3ជ្រុង ឬ4ម៉ែត្រ 4ជ្រុង ទៅតាម​ទំហំ និង​សណ្ឋាន​ដី​ដែល​អាច​ច្នៃ​ធ្វើ​អាង​ចិញ្ចឹម​បាន។ ទោះជា​អាង​មាន​ទំហំ​ធំ ឫ​តូច ក៏​គេ​អាច​ចិញ្ចឹម​កង្កែប​បង្កាត់​ពូ​ជយ​កកូន​លក់បាន​ដូចគ្នា គ្រាន់តែ​ថា​ចិញ្ចឹម​បាន​ចំនួន​តិច ឬ​ច្រើនតែ​ប៉ុណ្ណោះ។

លោក​ក៏បាន​បង្ហើប​ប្រាប់ឱ្យដឹង​អំពី​វិធីសាស្ត្រ​បង្កាត់​ពូជ​កង្កែប​ដែរ​ថា ដំបូង​ឡើយ​យើង​ត្រូវ​រៀបចំ​អាង​ឱ្យ​រួចស្រេច​ជាមុន ដោយ​ត្រូវ​រៀបចំ​អាង​សម្រាប់​ចិញ្ចឹម​កូន​ក្អុក​ផ្សេង និង​អាង​សម្រាប់​ចិញ្ចឹម​កូន​កង្កែប​ផ្សេង​ពីគ្នា ដែល​អាង​ទាំងអស់​ត្រូវ​រៀប​បាត​ពី​ឥដ្ឋ​លាយ​ស៊ីម៉ង់ត៍ និង​យក​ស័ង្កសី​មក​បាំង​ធ្វើជា​ជញ្ជាំងរួចហើយ​ទុកចោល​មួយរយៈ មុននឹង​ចាប់ផ្តើម​ចិញ្ចឹម។ ការ​ទុក​អាង​ដែល​ធ្វើ​ហើយថ្មីៗចោល​មួយរយៈ​នេះដោយសារ​ការចិញ្ចឹម​ក​ង្កែ​ប​បង្កាត់​ពូជ​នេះ​ត្រូវ​ចៀសវាង​មិនឱ្យ​ធំក្លិន​ស៊ីម៉ង់ត៍​ទេ ព្រោះ​អាចធ្វើឱ្យ​កូន​ក្អុក ឬ​កូន​កង្កែប​រស់នៅ​មិនកើត។ សម្រាប់​អាង​ចិញ្ចឹម​កូន​ក្អុក គឺត្រូវ​រៀបចំ​ប្រព័ន្ធ​ទឹក​វិល​ទៅមក​ជាប្រចាំ ព្រោះ​នៅពេលដែល​មិនមាន​ចរន្តទឹក​ហូរ ឬ​ទឹក​ហប់​នៅ​មួយកន្លែង​កូន​ក្អុក​មិនអាច​រស់​បានទេ ហើយ​វា​ប្រាកដជា​ស្លាប់​ទាំងអស់​ពេល​ញាស់​ចេញពី​ពង​ត្រឹម​រយៈពេល​មួយថ្ងៃ ឬ​ពីរ​ថ្ងៃ​ក្រោយមក។ ចំណែកឯ​អាង​ចិញ្ចឹម​កូន​កង្កែប​វិញ គេ​មិនចាំបាច់​រៀបចំ​ឱ្យមាន​ចរន្តទឹក​ហូរ​ទេ ប៉ុន្តែ​គេ​ត្រូវធ្វើ​រន្ធ​បង្ហូរទឹក​ចេញ-ចូល ដើម្បី​ងាយស្រួល​ផ្លាស់ប្ដូរ​ទឹក​ចាស់​ចេញ និង​ដាក់​ទឹក​ថ្មី​ចូល​ប្រចាំថ្ងៃ។

ក្រោយពី​រៀបចំ​អាង​រួចរាល់ គេ​អាចយ​កមេ​កង្កែប​ណា​ដែលមានមាឌធំៗ មាន​សុខ​ភាពល្អ មក​បង្កាត់​ជាមួយ​កង្កែប​ឈ្មោល​ដែលមាន​មា​ឌ​ធំ និង​សុខ​ភាពល្អ​ដូចគ្នា ដោយ​ក្នុង​មួយ​អាង​គេ​អាចដាក់​កង្កែប​ញី និង​ឈ្មោល​បាន​ចំនួន 3ទៅ4គូ ដោយ​ដាក់ឱ្យ​វា​បង្កាត់​ពូជ​តាម​ទំហំ​អាង​តូច ឬ​ធំ ដូចជា​ផ្ទៃ​អាង​មាន​ទំហំ1ម៉ែត្រការ៉េ 4ជ្រុង​គេ​អាចដាក់​មេ​កង្កែប​បង្កាត់​ពូជ​បានត្រឹមតែ​មួយគូ​ប៉ុណ្ណោះ ហើយ​ដើម្បីឱ្យ​កង្កែប​មេ អាច​រស់នៅ​បង្ក​កំណើត​ជាមួយ​កង្កែប​ឈ្មោល​បានល្អ គេ​អាច​ទិញ​ថ្នាំ​មក​លាយ​សេរ៉ូម​ចាក់ឱ្យ​កង្កែប​មេ​ជាមុន​ក៏បាន​ដែរ។

លោក​បាន​បន្តទៀតថា សម្រាប់​កង្កែប​មេ គេ​អាច​ចាក់​ថ្នាំ​ឱ្យ​វា​ព្រម​រស់នៅ និង​បង្ក​កំណើត​ជាមួយ​កង្កែប​ឈ្មោល​នៅ​ម៉ោង​ប្រហែល 5ល្ងាច លុះ​ម៉ោង​ប្រហែល 8យប់ វា​នឹង​ចាប់ផ្តើម​ចាប់​គូ​គ្នា​ដើម្បី​បង្ក​កំណើត​ និង​រហូតដល់​ម៉ោង1 ឬ​ម៉ោង 2យប់​ដដែល​នោះ កង្កែប​នឹង​ចាប់ផ្តើម​ពង ដែល​ក្នុងកង្កែប​មេ​មួយ​ក្បាល​អាចឱ្យ​ពង​ចន្លោះ​ពី5,000 ទៅ8,000ពង។ លុះដល់​ពេល​ភ្លឺ​ឡើង​ទើប​គេ​ចាប់​កង្កែប​ញី ឬ​ឈ្មោល​នោះ​ចេញពី​អាង បើ​មិន​ធ្វើ​ដូច្នេះ​ទេ កង្កែប​វា​នឹង​លោត​ចុះ លោត​ឡើង​ជាន់​ពងបែក​អស់​មិន​ខាន។ ក្រោយពី​ចាប់​កង្កែប​ធំ​ចេញ​ហើយ គេ​មិនបាច់​ថែទាំ​អ្វី​ទាំងអស់ គ្រាន់តែ​ការពារ​កុំឱ្យ​សត្វល្អិត​ចូល​ស៊ី​ពង​កង្កែប​នោះបាន​ហើយ។ ត្រឹម​រយៈពេល​តែ 1ថ្ងៃបើសិន​ជាមាន​អាកាសធាតុ​ក្តៅ​ល្អ វា​នឹង​ញាស់​កូន ប៉ុន្តែ​បើ​អាកាសធាតុ​មិន​ក្តៅ​ទេ ត្រូវ​ចំណាយពេល 2ថ្ងៃ​ទើប​វា​ញាស់។

បន្ទាប់ពី​ញាស់​ហើយ គេ​ត្រូវ​ពិនិត្យមើល​ចរន្តទឹក​ហូរ​ថា តើ​វា​វិល​ជាប់​ជាប្រចាំ ឬ​យ៉ាងណា​បើសិនជា​ទឹក​មិន​ហូរ​វិល​ចុះ​វិល​ឡើង​ទេនោះ កូន​កង្កែប​ដែល​ទើបនឹង​ញាស់​ចេញមក​នោះ​នឹង​ងាប់​ទៅវិញ​ទាំងអស់ ត្រឹម​រយៈពេល​តែ 1ថ្ងៃ ឬ2ថ្ងៃ​ក្រោយមក​ប៉ុណ្ណោះ។ ក្រោយពី​ញាស់​ហើយ ក៏​គេ​មិនទាន់​ដាក់​ចំណី​ឱ្យ​វា​ស៊ីភ្លាមៗដែរ រហូតដល់​វារ​ស់បាន 4 – 5ថ្ងៃ​សិន ទើប​គេ​ចាប់ផ្តើម​ដាក់​ចំណី​ឱ្យ​ស៊ី 1ថ្ងៃ 3ទៅ4ដង ហើយម្តងៗគេ​បាច​តែ 1ក្តាប់ ឬ2ក្តាប់​ដៃប៉ុណ្ណោះដែល​ចំណី​នេះ​គេ​អា​ចរក​ទិញ​បាន​នៅលើ​ទីផ្សារ​ដូចជា​ចំណី​ត្រី​ដែរ តែ​គ្រាន់តែ​ថា ចំណី​វាល្អិតតូចៗជាង​ចំណី​ត្រី។ បន្ទាប់ពី​ថែបំប៉ន​ចំណី​បាន​ត្រឹម​រយៈពេល 13 – 14ថ្ងៃ វា​នឹង​ប្រែក្លាយ​រូបរាង​ទៅជា​កូន​ក្អុកហើយ​គេ​នៅតែ​បន្ត​ផ្តល់​ចំណី​ឱ្យ​វា​ស៊ី​ទៀត រហូត​អាយុ​ចន្លោះ​ពី20ថ្ងៃ ទៅ30ថ្ងៃ ទើប​កូន​ក្អុក​បណ្ដាច់​កន្ទុយ ក្លាយទៅជា​កូន​កង្កែប។ នៅពេល​វា​ដុះ​ជើង​ក្លាយជា​កូន​កង្កែប​រួច គេ​ត្រូវយក​ពួកវា​ទៅ​ដាក់​ក្នុង​អាង​មួយទៀត ហើយ​ត្រូវ​បន្ត​ដាក់​ចំណី និង​ត្រូវ​ផ្លាស់ប្តូរ​ទឹកជា​ប្រចាំ តាមរយៈ​ការបង្ហូរ​ទឹក​ចាស់​ចេញ​ដាក់​ទឹក​ថ្មី​ចូល រហូតដល់​កូន​កង្កែប​អាយុ​បាន 2ខែ ទៅ2ខែ​កន្លះ គេ​អាច​ចាប់​វាល​ក់បាន​ហើយ។

លោក​បាន​បញ្ជាក់ថា យ៉ាងណាក៏ដោយ ចំនួន​កូន​កង្កែប​នឹងត្រូវ​បាត់បង់​បន្តិចម្តងៗ ដោយសារ​បញ្ហា​កូន​ក្អុកធំៗស៊ី​កូន​ក្អុកតូចៗ និង​កូន​កង្កែបធំៗស៊ី​កូន​កង្កែបតូចៗ ហើយ​និង​លក្ខខណ្ឌ​សុខភាព​របស់​វា​មួយចំនួន​ដែល​ធ្វើឱ្យ​កូន​កង្កែប​បាត់បង់​ជា​បន្តបន្ទាប់ រហូត​ដល់ពេល​ចាប់​លក់ អាច​នៅសល់​ត្រឹមតែ 20%ប៉ុណ្ណោះ បើ​គិត​ជា​ចំនួន​វិញ គឺ​នៅសល់​ប្រមាណ​ជា 1,000 ទៅ1,500កូន​ប៉ុណ្ណោះ ហើយ​សម្រាប់​កូន​កង្កែប​មួយ​ក្បាល​គេ​អាច​លក់បាន​ក្នុងតម្លៃ 500រៀល។ តាម​បទពិសោធ​ចិញ្ចឹម​កន្លងមក ក្រោយពី​គេ​ទិញ​កូន​កង្កែប​យកទៅ គេ​នឹង​បំប៉នចំណី ថែទាំ​ទឹក​ក្នុង​អាង​ត្រឹមតែ 2ខែ ទៅ2ខែ​កន្លះ​ទៀត គេ​នឹង​អាច​បាន​កង្កែបធំៗទម្ងន់ 2ខាំ ទៅ2.5ខាំ​ក្នុង​មួយ​ក្បាល​ហើយ។

លោក នី​ន រិទ្ធី អះអាងថា បើសិនជា​ការទិញ​កូន​កង្កែប​ទៅ​ចិញ្ចឹម​មាន​តម្រូវការ​កាន់តែច្រើនឡើងៗដូច​សព្វថ្ងៃនេះ លោក​នឹង​ខិតខំ​ពង្រីក​កសិដ្ឋាន​ឱ្យបាន​ចំនួន​កាន់តែច្រើនឡើងៗដែរ ដែល​លោក​គ្រោង​នឹង​ពង្រីក​រហូត​ឱ្យដល់40 ទៅ50អាង​ក្នុង​រយៈពេល3 ទៅ5ឆ្នាំ​ខាងមុខ៕

កាលពី​សម័យមុន​មនុស្ស​ចាស់​តែង​ចូលមក​មាន​តួនាទី​ច្រើន​ក្នុង​រឿង​ការជ្រើសរើស​គូគ្រង​ឱ្យ​កូនចៅដោយ​អាច​នឹង​ប្រើប្រាស់​បទពិសោធ​ជីវិត​ដែល​ធ្លាប់បាន​ឆ្លងកាត់​មក​ដើម្បី​ពិចារណា​ថា តើ​បុរស ឬ​ស្ត្រី​លក្ខណៈ​យ៉ាងណា​ដែល​នៅពេល​រៀបការ និង​រួម​រស់នៅ​ជាមួយគ្នា​ហើយនឹង​ធ្វើឱ្យ​កើតមាន​សេចក្ដីសុខ​ឡើង ប៉ុន្តែ​ទំនៀមទម្លាប់​បែបនេះ​ប្រហែលជា​ពិបាក​ប្រើ​ណាស់​ក្នុងពេល​បច្ចុប្បន្ន ព្រោះថា កំលោះ​ក្រមុំ​យុគសម័យ​ថ្មី​នេះ​ក៏មាន​ឥស្សរៈ​ សេរីភាព និង​រៀន​យល់ដឹង​ក្នុង​ការចេះ​សម្រេចចិត្ត​ដោយ​ខ្លួនឯង​ច្រើនឡើង​ដែរ។ បើ​ឱ្យចាស់ៗជា​អ្នកចាត់ការ​រឿង​ជីវិត​អាពាហ៍ពិពាហ៍ ដែល​ទោះជាចាស់ៗបានជ្រើសរើស​យ៉ាង​ល្អល្អះ​ហើយក៏​ដោយ តែ​ដោយ​ភាពជា​មនុស្ស​សម័យថ្មី​ដែល​ត្រូវការ​មាន​ឥស្សរៈ​សេរីភាព​លើ​ជីវិត​ខ្លួនឯង​ខ្លាំង អាចធ្វើឱ្យ​មិនអាច​ថែរក្សាអារម្មណ៍ល្អៗចំពោះ​គូគ្រង​ដែលចាស់ៗជ្រើសរើស​ឱ្យ​នោះបាន​ឡើយ។

សម្រាប់​កំលោះ​ក្រមុំ… សេចក្ដីស្នេហា​គឺជា​រឿង​ដែលមាន​អត្ថន័យ​ធំធេង​ណាស់ ការសម្រេចចិត្ត​រៀបការ ក៏​គួរតែ​ឈរលើ​មូលដ្ឋាន​នៃ​សេចក្ដីស្រឡាញ់​ដែល​ពោរពេញ​ដោយ​ក្ដី​យល់ចិត្ត​យល់​ថ្លើម​គ្នា​យ៉ាងពិត​ប្រាកដ និង​ស្មោះស្ម័គ្រ ខ្លាំង​ជាង​ការសម្រេចចិត្ត​រៀបការ​ដោយ​សេចក្ដីស្នេហា​បែប​គ្រាន់តែ​ឃើញ​ភ្លាម​ស្រឡាញ់​ភ្លែត​នោះ។​ យ៉ាងណាក៏ដោយ មិនមែន​មានន័យថា សេចក្ដីស្នេហា​បែប​ឃើញ​ភ្លាម​ស្រឡាញ់​ភ្លែត​នោះ​មិនល្អ​នោះទេ តែ​វា​ជា​ចំណុច​ដែល​ប្រុងប្រយ័ត្ន​ថា“សេចក្ដីស្នេហា​បែប​ឃើញ​ភ្លាម​ស្រឡាញ់​ភ្លែត​តែ​ម្យ៉ាង​អាច​នឹងមិន​គ្រប់គ្រាន់​ក្នុង​ការយកមក​សម្រេច​ចិត្ត​រហូត​នាំ​ឆ្ពោះទៅរក​ជីវិត​អាពាហ៍ពិពាហ៍​បានឡើយ” យើង​ត្រូវការ​ពេលវេលា​ក្នុង​ការរៀន​យល់ដឹង ស្គាល់ចិត្ត​ថ្លើម​គ្នា​ដែល​គូស្នេហ៍​ត្រូវការ​ពេលវេលា​មួយរយៈ។

គោលការណ៍​ក្នុងការ​ជ្រើសរើស​គូគ្រង
– សេចក្ដីស្នេហា​ត្រូវមាន​ភាព​ពាក់ព័ន្ធ ៈ ជា​ចំណុច​ដំបូង​ដែល​សំខាន់ យើង​គួរ​មានការ​យល់ដឹង​ក្នុង​រឿង​ស្នេហា​ដែល​ត្រឹមត្រូវ ៖ សេចក្ដីស្នេហាត្រូវមាន​ភាព​ពាក់ព័ន្ធ និង​សេចក្ដីប្រាថ្នា​ល្អ​ចំពោះ​គ្នា អារម្មណ៍​ក្នុងការ​កសាង​រឿង​ដែលល្អៗរួមគ្នាត្រូវ​សម្លឹង​មើលថា តើ​គូស្នេហ៍​របស់​យើង​ក្នុងខណៈ​នេះ​មាន​អារម្មណ៍​ចំពោះ​គ្នា​ដូចដែល​បាន​រៀបរាប់​មកនេះ​ឬទេ? ភាព​ពាក់ព័ន្ធ​នេះ​ត្រូវមាន​ច្រើន​គ្រប់គ្រាន់ ទើប​អាច​នាំ​ឆ្ពោះទៅរក​ការរស់នៅ​ក្នុង​ជីវិត​អាពាហ៍ពិពាហ៍​ដែល​រួមសុខ​រួមទុក្ខ​រួមគ្នា​បាន។

– សិក្សា យល់ដឹង​ពីគ្នា​ទៅវិញទៅមក ៈ ការ​មក​រស់នៅ មក​បំពេញ​តួនាទី​ជា​ឪពុកម្ដាយ មាន​ភាព​ទទួលខុសត្រូវ​ខ្លាំង​ជាង​គ្រាន់តែ​ស្រឡាញ់គ្នា​ទៅទៀត។ ការរៀប​ការ​ជា​រឿង​នៃ​ការដែល​ត្រូវ​ទទួលខុសត្រូវ​រួមគ្នា ចូលមក​រួមរស់​ជាមួយគ្នាកែ​បញ្ហា​ជាមួយគ្នា មិនមែន​ត្រឹម​តែម​កនៅ​ជាមួយគ្នាធម្មតាៗនោះទេ ដូច្នេះហើយ​ទើបត្រូវ​ព្យាយាម​សិក្សា​យល់ដឹង​រវាង​គ្នា​នឹង​គ្នា សាកល្បង​រៀន​យល់ដឹង​ពី​ជីវិត និង​លក្ខណៈ​របស់​ភាគីម្ខាងៗហើយ​សាកល្បង​ពិចារណា​មើលថា តើ​អ្នក​ស្រឡាញ់​ម្នាក់​នោះ​ប៉ុនណា មាន​ភាព​យល់ចិត្ត​គ្នាច្រើន​គ្រប់គ្រាន់​ក្នុងការ​មក​រស់នៅ​រួមគ្នា​ហើយ​ឬ​នៅ? កុំ​តាំង​សេចក្ដី​សង្ឃឹមថា រៀបការ​រួចហើយអ្វីៗគ្រប់យ៉ាង​ប្រហែលជា​ល្អប្រសើរ​ឡើង​ដោយ​ឯកឯង ឬ​រៀបការ​រួចហើយ គេ​ប្រហែលជា​ផ្លាស់ប្ដូរ​ដូចដែល​យើង​ត្រូវការ​នោះ។ សុំឱ្យ​គិតថា បើសិនជា​គេ​មិន​ផ្លាស់ប្ដូរ និង​នៅតែ​ដូច​ពី​ដើម​តទៅ​រហូត​ពេញ​មួយជីវិត​អា​ពា​ហ៍ពិពាហ៍ តើ​យើង​នឹង​នៅតែ​ស្រឡាញ់​គេ ឬក៏​នៅតែ​រស់នៅ​ជាមួយ​គេ​បាន​តទៅទៀត​ដែរឬទេ?។

– ភាព​អាចទៅរួច​ក្នុង​ការរស់នៅ​រួមគ្នា ៈ ប្រការ​បន្តទៅទៀត​ដែល​ត្រូវ​ពិនិត្យមើល​គឺ ភាព​អាច​ទៅ​ជាមួយគ្នា​បាន​ក្នុង​រឿង​ចរិត​និស្ស័យ​ចិត្តគំនិតបុគ្គលភាព ឬ​សភាវ​វុឌ្ឍីរបស់ម្នាក់ៗ ព្រោះ​នៅពេល​រស់នៅ​ជាមួយគ្នា ផ្នែក​ដែល​នឹង​នៅ​ជាមួយគ្នា​មែនទែន​ក៏​គឺ ចរិត​និស្ស័យ​ចិត្តថ្លើម​របស់​ភាគី​ទាំងពីរ បុគ្គលភាព​របស់ម្នាក់។ កុំទៅ​តាំង​ក្ដី​សង្ឃឹមថា ក្រោយពី​រៀបការ​ហើយ គេ​នឹង​ផ្លាស់ប្ដូរ​ចរិត​និស្ស័យ​ដូចដែល​យើង​ត្រូវការ ឬ​អាច​នឹងមាន​ច្រើនយ៉ាង​ទៀត​ដែល​យើង​មិនទាន់​ឃើញ​ក្នុងអំឡុងពេល​នៅ​ជា​គូស្នេហ៍​នឹង​គ្នា ជាពិសេស​គូ​ដែល​ស្គាល់គ្នា​ក្នុង​រយៈពេល​ខ្លី​ត្រឹមតែ​ប៉ុន្មាន​ខែ​ក៏​រៀបការ។

– ស្ថានភាព​ជុំវិញខ្លួន​របស់​ភាគី​ទាំងពីរ ៈ ជា​រឿង​ដែល​អាច​នឹងត្រូវ​លើក​យកមក​ពិចារណា​ដែរ ដូចជា រឿង​ចំណេះដឹង និង​ការសិក្សា អាជីពស្ថានភាព​សេដ្ឋកិច្ច ឋានៈ​ខាង​សង្គម និង​វប្បធម៌។ល។ រឿង​ទាំងអស់នេះ សម្រាប់​កំលោះ​ក្រមុំ​សម័យថ្មី​អាច​នឹង​សម្លឹង​មើលថា ស្រឡាញ់​តែ​រូបគាត់​ម្នាក់​ក៏​គ្រប់គ្រាន់ អ្វីដែល​នៅ​ជុំវិញខ្លួន​គាត់​មិនចាំបាច់​ទៅ​ចាប់អារម្មណ៍​ទេ។ ការពិតទៅ រឿង​ទាំងអស់នោះ បើ​ចាប់អារម្មណ៍​បន្តិច​ក៏​ជាការ​ល្អ​ដែរ ដើម្បី​បាន​នាំ​ឆ្ពោះទៅរក​វិធី​ការកែ​បញ្ហា​រួមគ្នា​នៅ​ថ្ងៃ​ខាងមុខ​នៃ​ជីវិត​អាពាហ៍ពិពាហ៍ ដូចជា រឿង​ឋានៈ​ខាង​សង្គម​ជាដើម។ ទោះជា​ភាពខុសប្លែក​គ្នា​របស់​ឋានៈ​មិនបាន​កំណត់​ពី​ភាពជោគជ័យ​ក្នុង​ជីវិត​អាពាហ៍ពិពាហ៍​ក៏ពិតមែន តែ​ជា​ច្រើនដង អាច​នឹងត្រូវ​រង​សម្ពាធ​ពី​មនុស្ស​ជុំវិញខ្លួន ត្រូវគេ​សម្លក់សម្លឹង ត្រូវ​ទិតៀន​ជាប់​ជានិច្ច រហូត​អាចធ្វើឱ្យ​កើតក្ដី​វិតក្ក​កង្វល់ ឬ​ទើសទាល់​ក្នុង​ចិត្ត​ឡើង​បាន។ ដូច្នេះ​ចូរ​សួរ​ចិត្ត​ខ្លួនឯង​ថា តើ​មាន​ភាពរឹងមាំ ឬ​ភាព​ត្រៀមខ្លួន​ជាស្រេច​ក្នុង​ការកែ​បញ្ហា​នេះដែរ​ឬទេ? ឬ​ស្ថិតក្រោម​សភាវ​ដែល​ខុសប្លែកគ្នា​ខ្លាំង នឹង​នាំ​ឆ្ពោះទៅរក​ភាព​យកចិត្តទុកដាក់​ដែល​ខុសគ្នា ឬ​កើតមាន​អារម្មណ៍​ដែល​មិន​ផ្ដល់​កិត្តិយស​រវាង​គ្នា​នឹង​គ្នា អាច​នឹង​ភ្លេចខ្លួន​និយាយ​គ្នា​ចុះ​និយាយ​គ្នា​ឡើង​ក្លាយជា​ការប៉ះពាល់​គ្នា​ក៏មាន។ ដូច្នេះ​ប្រហែលជា​ត្រូវ​ផ្ដល់​កិត្តិយស​ដល់​គ្នា​ទៅវិញទៅមក អាច​នឹងត្រូវ​ព្រម​បត់បែន ឬ​ទទួលយក​តួនាទី​ខ្លះ និង​កុំភ្លេចថា ក្នុង​យុគសម័យ​ថ្មី​បែបនេះ ត្រូវ​បើក​ចិត្ត​ឱ្យ​ទូលាយ​ឡើង៕

ស្រប​ពេលដែល​អំបិល​ខ្មែរ ត្រូវបាន​គេ​មើលឃើញថា​នឹងត្រូវ​អស់ពី​ឃ្លាំង​ស្តុក​នៅត្រឹម​ចុងឆ្នាំ2018នេះ កម្ពុជា​បាន​ត្រៀម​នាំចូល​អំបិល​ពី​បរទេស​ប្រមាណ​ជាង 3ម៉ឺន​តោន ដើម្បី​បំពេញតម្រូវការ​ប្រើប្រាស់​ប្រចាំថ្ងៃ ពិសេស​តម្រូវ​ការធ្វើ​ប្រហុក​ផ្អក ដែល​នឹង​ចូលមក​ដល់​នៅ​រដូវ​ទឹកសម្រក​ខាងមុខនេះ។

លោក ប៊ុន បារាំង សហប្រធាន​សហគមន៍​អ្នក​ផលិត​អំបិល​ខេត្តកំពត-កែប មានប្រសាសន៍ថា ដោយសារ​កត្តា​អាកាសធាតុ​ភ្លៀង​ធ្លាក់​ខ្លាំង​នៅ​រយៈពេល 2ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយនេះ បានធ្វើឱ្យ​ការផលិត​អំបិល​មានការ​ធ្លាក់ចុះ​ខ្លាំង និង​មិនអាច​ផលិត​បាន​ក្នុង​រយៈពេល2ឆ្នាំ​ជាប់​គ្នា​ចុង​ក្រោយនេះ ដែលជា​ហេតុ​ធ្វើឱ្យ​អំបិល​ក្នុងស្រុក​នឹងត្រូវ​អស់ពី​ឃ្លាំង​ស្តុក​នៅត្រឹម​ខែតុលា ឆ្នាំ2018ខាងមុខនេះ។ នេះ​គឺជាលើក​ទី2 ហើយ ខណៈដែល​កាលពី​ឆ្នាំ2008កន្លងទៅ កសិករ​ជួប​បញ្ហា​អាកាសធាតុ មិនអាច​ផលិត​បាន​ម្តង​រួចមកហើយ។

ដោយសារ​អំបិល​ក្នុងស្រុក​ជិត​អស់ពី​ស្តុក​នេះហើយ ទើប​ធ្វើឱ្យ​សហគមន៍​ស្នើសុំ​ជា​ផ្លូវការ មក​ក្រសួង​ដើម្បី​នាំចូល​អំបិល​ពី​ក្រៅប្រទេស ដោយ​ក្នុងនោះ​កម្ពុជា​នឹង​បញ្ជា​ទិញ​ពី​ប្រទេស​ថៃ​ចំនួន 1ម៉ឺន​តោន​សម្រាប់​ប្រើប្រាស់​ជា​លក្ខណៈ​ឧស្សាហកម្ម និង​ប្រមាណ​ជា2ម៉ឺន​តោន​ផ្សេងទៀត​នឹងត្រូវ​បញ្ជា​ទិញ​ពី​ប្រទេស​ចិន សម្រាប់​ប្រើប្រាស់​លក្ខណៈ​គ្រួសារ ដែល​អំបិល​ទាំង 3ម៉ឺន​តោន​នេះ មានលទ្ធភាព​ផ្គត់ផ្គង់​ការប្រើប្រាស់​រហូតដល់​ខែមករា ឆ្នាំ2019 ដែល​គេ​រំពឹងថា​កសិករ​ខ្មែរ​នឹង​អាច​ផលិត​អំបិល​របស់ខ្លួន​បាន​ឡើងវិញ​បន្ទាប់ពី​អស់​ទឹកភ្លៀង។ លោក​បន្តថា​យ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រសិនបើ​អាកាសធាតុ​កម្ពុជា​មិន​អំណោយផល​ល្អ ភ្លៀង​នៅតែ​បន្ត​ធ្លា​ក់ទៀត កសិករ​នឹង​នៅតែ​មិនអាច​ផលិត​បាន​ទៀត​នោះ កម្ពុជា​ក៏​នឹង​នៅតែ​បន្ត​នាំចូល​អំបិល​ពី​បរទេស​បន្ថែមទៀត។

លោក​ថា តម្រូវការ​នៃ​ការប្រើប្រាស់​អំបិល​ច្រើនជាងគេ​នឹង​ចូលមក​ដល់​នៅ​រដូវ​ទឹកសម្រក​ខាងមុខខណៈដែល​ប្រជាពលរដ្ឋ​មាន​តម្រូវការ​ខ្លាំង​សម្រាប់ធ្វើ​ប្រហុក-ផ្អក​ទុក​ទទួលទាន​លក្ខណៈ​គ្រួសារ និង​អាជីវករ​ខ្លះ​ធ្វើ​ប្រហុក​ជា​លក្ខណៈ​ទ្រង់ទ្រាយ​ធំ ដើម្បី​ស្តុក​ទុក​លក់​វិញ​នៅពេលក្រោយៗទៀត ដែល​នេះ​ជា​កត្តា​ធ្វើឱ្យ​កម្ពុ​ជាមាន​តម្រូវ​ការបញ្ជាទិញ​ពី​បរទេស​ដោយ​ចៀស​មិន​រួច​ឡើយ។

លោក ប៊ុន បារាំង បានបញ្ជាក់​បន្ថែមថា ដោយសារតែ​មិនអាច​ប្រកប​អាជីវកម្ម​អំបិល​នេះ​បាន បច្ចុប្បន្ន​ជីវភាព​របស់​ប្រជាកសិករ​ផលិត​អំបិល​ជួប​ការ-លំបាក​ខ្វះខាត​ក្នុងការ​រស់នៅ​ជាខ្លាំង​ទៅលើ​ការ-ចំណាយ​ប្រចាំថ្ងៃ ការសិក្សា​របស់​កូន ការចំណាយ​ទៅលើ​ពិធី​រៀប​មង្គលការ ពិធី​បុណ្យទានផ្សេងៗជាហេតុ​ធ្វើឱ្យ​គាត់​រត់​មក​ខ្ចីប្រាក់​ពី​សហគមន៍​ជា​បន្តបន្ទាប់ ហើយ​សហគមន៍​ក៏បានផ្តល់​កម្ចី​ទៅតាម​លទ្ធភាព ដោយ​មិន​គិតការ​ប្រាក់​នោះទេ និង​រង់ចាំ​ដល់​ពួកគាត់​ផលិត​អំបិល​បាន ទើប​អាច​សង​ត្រឡប់មកវិញ​បន្តិចម្តងៗនៅពេល​ក្រោយ។

បច្ចុប្បន្ន​អំបិល​ក្នុង1កា​រ៉ុង​មាន​ទម្ងន់ 50គីឡូក្រាម​មានតម្លៃ 17,600រៀល ជា​អំបិល​ដែល​សហគមន៍​លក់​ចេញ​បន្ត​ទៅឱ្យ​អាជីវករ​សម្រាប់​លក់​ប​ន្ត​នៅលើ​ទីផ្សារ ហើយ​គ្រួសារ​ដែលជា​សមាជិក​ស​ហគ​មន៍​ប្រហែល 200ក្រុម ដែលមួយក្រុមៗមាន​គ្នា​ប្រមាណ​ពី5 ទៅ7គ្រួសារ។ តាម​ទិន្នន័យ​របស់​សហគមន៍​អ្នក​ផលិត​អំបិល​ខេត្តកំពត-កែប​បានឱ្យដឹងថា កាលពី​ឆ្នាំ2017សហគមន៍​ផលិត​អំបិល​បាន​ចំនួន 3.3ម៉ឺន​តោន និង​ឆ្នាំ2016 បាន​ជាង 10ម៉ឺន​តោន ដែល​រហូតមក​ដល់ពេលនេះ​អំបិល​ក្នុង​ឃ្លាំង​ស្តុក​នៅសល់​ប្រមាណ​ជា 2ម៉ឺន​តោន។

ករណីនេះ​អ្នកនាំពាក្យ​ក្រសួង​ឧស្សាហកម្ម និង​សិប្បកម្ម លោក អ៊ុំ សុថា បញ្ជាក់​បន្ថែមថា តម្រូវការ​នៃ​ការប្រើប្រាស់​អំបិល​ក្នុងស្រុក​សម្រាប់​ចុងឆ្នាំ​នេះពិតជា​មានការ​ខ្វះខាត​ខ្លាំងមែន ដោយសារតែ​ភ្លៀង​ធ្លាក់​ច្រើន ធ្វើឱ្យ​កសិករ​ផលិត​អំបិល​មិន​ទទួលបាន​ផលព្រោះ​ការផលិត​អំបិល​ត្រូវការ​កម្ដៅថ្ងៃ​ខ្លាំង​ដើម្បី​ស​ម្ងួ​ត​ទឹកសមុទ្រ។ ហើយ​អំបិល​ដែល​ប្រើប្រាស់​លើ​ទីផ្សារ បច្ចុប្បន្ន ជា​អំបិល​ដែល​នៅ​សេសសល់ខ្លះៗនៅក្នុង​ស្តុក​ប៉ុណ្ណោះ។ ដើម្បី​បំពេញបន្ថែម​តម្រូវការ​ប្រើប្រាស់​នេះ កម្ពុជា​ចាំបាច់​ត្រូវ​បញ្ជា​ទិញ​ពី​បរទេស​ជាង 3ម៉ឺន​តោន ពិសេស​អំបិល​ដែលមាន​ជាតិ​អុីយ៉ូត។

តាម​ទិន្នន័យ​ផ្លូវការ​របស់​ក្រសួង​ខាងលើ​បានឱ្យដឹងថា ប្រទេសកម្ពុជា​ទទួលបាន​ចំណូល​ប្រមាណ​ជា 22លាន​ដុល្លារអាមេរិក ពី​ការផលិត​អំបិល​កាលពី​ឆ្នាំមុន៕

សហភាព​អឺរ៉ុប​បាន​សន្យា​ផ្តល់​ទឹកប្រាក់​ចំនួន22លាន​អឺរ៉ូ សម្រាប់​ឆ្នាំ2020 – 2021គាំទ្រ​គម្រោងគ្រប់គ្រង​សេដ្ឋកិច្ច និង​បន្ត​ផ្តល់​ទឹកប្រាក់ 87លាន​អឺរ៉ូ​សម្រាប់​កម្មវិធី​កំណើន​ប្រកបដោយ​និរន្តរភាព និង​បរិ​យា​ប័ន្ន​លើ​វិស័យ​វារីវប្បកម្ម​នៅក្នុង​ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា និង​ទឹកប្រាក់​ចំនួន​ប្រមាណ 6លាន​អឺរ៉ូ សម្រាប់​កម្មវិធី​បម្រែបម្រួល​អាកាសធាតុ។ នេះ​បើ​យោងតាម​សេចក្តីថ្លែងការណ៍​របស់​ក្រសួង​សេដ្ឋកិច្ច​ និង​ហិរញ្ញវត្ថុ។

ការសម្រេចចិត្ត​របស់​សហគមន៍​អឺរ៉ុប​ក្នុង​ការបន្ត​គាំទ្រ​ដល់​វិស័យ​ទាំងនេះ​ត្រូវបាន​ប្រកាស​នៅក្នុង​កិច្ចប្រជុំ​មួយ​នៅ​រវាង​ឯកឧត្តម អូន ព័ន្ធមុន្នីរ័ត្ន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួង​សេដ្ឋកិច្ច និង​ហិរញ្ញវត្ថុ ជាមួយ​ឯកឧត្តម​George Edgar ឯកអគ្គរដ្ឋទូត​សហភាព​អឺរ៉ុប​ប្រចាំ​នៅ​កម្ពុជា​ដើម្បី​វាយតម្លៃ​ការអនុវត្ត​គម្រោង​គ្រប់គ្រង​ហិរញ្ញវត្ថុ​សាធារណៈ​នៅ​កម្ពុជា។

ឯកឧត្តម​ឯកអគ្គរដ្ឋទូត George Edgar បាន​មានប្រសាសន៍ថា ការសម្រេចបាន​នូវ​សមិទ្ធផល​ជាច្រើន​ក្នុងការ​អនុវត្ត​កម្មវិធី​កែទម្រង់​ការគ្រប់គ្រង​ហិរញ្ញវត្ថុ​សាធារណៈ​រួមមាន​ការកើនឡើង​នៃ​កំណើន​ចំណូល​ចរន្ត​តាមរយៈ​យុទ្ធសាស្ត្រ​កៀរគរ​ចំណូល ពង្រឹង​ការអនុវត្ត​ប្រព័ន្ធ​ព័ត៌មានវិទ្យា និង​តម្លាភាព​ថវិកា​ជាដើម។

តាម​លទ្ធផល​ការវាយតម្លៃ​សមិទ្ធផល​ឆ្នាំ2017បង្ហាញថា កម្ពុជា​បានសម្រេច​នូវ​លក្ខខណ្ឌ (General Condiitions)គឺ100% និង​លក្ខខណ្ឌ​ជាក់លាក់ (Specific Condiitions) គឺ 92,5%។ ក្នុងន័យនេះ​ថវិកា​ទ្រទ្រង់ (Budget Support) បើក​ផ្តល់​ក្នុង​ឆ្នាំ2018 មាន​ចំនួន 4,737,500អឺរ៉ូ។ គម្រោង​ទាំងនោះ​បានផ្តល់​លទ្ធផល​ជាច្រើន​ចំពោះ​កិច្ចការ និង​តួនាទី​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ដែល​បាន​បំពេញ​ក្នុង​ការកែលម្អ​ការគ្រប់គ្រង​សេដ្ឋកិច្ច និង​ការផ្តល់​សេវាសាធារណៈ។

ឯកឧត្តម អូន ព័ន្ធមុន្នីរ័ត្ន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួង​សេដ្ឋកិច្ច និង​ហិរញ្ញវត្ថុ បាន​មានប្រសាសន៍​ទៀតថា៖“ការសម្រេចចិត្ត​របស់​សហភាព​អឺរ៉ុប​ក្នុងការ​ពង្រីក​ការគាំទ្រ​របស់​ពួកគេ គឺជា​សញ្ញា​មួយ​បង្ហាញថា​ទំនាក់ទំនង​រវាង​ប្លុក​អឺរ៉ុប និង​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​កំពុងមាន​ភាពប្រសើរឡើង។ ឯកឧត្តម​បាន​និយាយថា វា​ក៏​ជាការ​បង្ហាញ​យ៉ាងច្បាស់​លាស់​ផងដែរ​ថារដ្ឋាភិបាល​យកចិត្តទុកដាក់​លើ​តម្លាភាព និង​គណនេយ្យភាព”។

ឯកឧត្តម​បាន​ថ្លែងបន្តថា ការគាំទ្រ​កម្មវិធី​កំណែទម្រង់ ពិត​ជាមាន​សារៈសំខាន់​ក្នុងការ​ជំរុញ និង​អភិវឌ្ឍន៍​សង្គម-សេដ្ឋកិច្ច​ប្រកបដោយ​វិបុលភាព និង​បរិ​យា​ប័ន្ន។ ក្នុងន័យនេះ​រដ្ឋាភិបាល​នៅតែ​បន្ត​ផ្តោត​ការយកចិត្តទុកដាក់​ខ្ពស់ និង​បង្កើន​កិច្ចខិតខំ​ប្រឹងប្រែង​បន្ថែមទៀត​លើ​ការងារ​អាទិភាព។

បន្ថែម​លើ​នេះ​រាជរដ្ឋាភិបាល​កោតសរសើរ​ពី​សុ​ឆន្ទៈ​នៃ​កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ​ក្នុង​ការបន្ត​ការគាំទ្រ​លើ​កម្មវិធី​កំណែទម្រង់​ដំណាក់កាល​ទី3 ឆ្នាំ2020 – 2021 ប្រមាណ 22លាន​អឺរ៉ូ កម្មវិធី​សម្រាប់​កំណើន​ប្រកបដោយ​និរន្តរភាព និង​បរិ​យា​ប័ន្ន​នៅ​កម្ពុជា​លើ​វិស័យ​ជលផល​ប្រមាណ 87លាន​អឺរ៉ូ និង​កម្មវិធី​សម្ព័ន្ធភាព​នៃ​ការប្រែប្រួល​អាកាសធាតុ​កម្ពុជា ប្រមាណ6លាន​អឺរ៉ូ។

ឯកឧត្តម​បញ្ជាក់ថា ការកែទម្រង់​ការគ្រប់គ្រង​ហិរញ្ញវត្ថុ​សាធារណៈ​មាន​សារៈសំខាន់​ណាស់​ក្នុងការ​ជម្រុញ និង​អភិវឌ្ឍន៍​សេដ្ឋកិច្ច ក៏ដូចជា​ការលើកកម្ពស់​និរន្តរភាព និង​ការដាក់បញ្ចូល​ហិរញ្ញវត្ថុ។ រដ្ឋាភិបាល​បន្ត​ផ្តោតលើ​វិស័យ​ទាំងនេះ ហើយ​មិនមាន​ការប្រឹងប្រែង​ដើម្បី​បង្កើន​តម្លាភាព​ទេ”

យោងតាម​សហគមន៍​អឺរ៉ុប​បាន​បង្ហាញថា មានកម្ម​វិធី​កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ​ទ្វេភាគី​ជាច្រើន​ជាមួយ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា។ នៅក្នុង​រយៈពេល​នេះ​កម្មវិធី​ថវិកា 7 ឆ្នាំ​របស់​សហភាព​អឺរ៉ុប​ដែល​ចាប់ពី​ឆ្នាំ 2014 ដល់​ឆ្នាំ 2020 តម្លៃ​សរុប​នៃ​កម្មវិធី​សហប្រតិបត្តិការ​នោះ គឺ​ទឹកប្រាក់​ចំនួន 410លាន​អឺរ៉ូ​ដែល​គ្របដណ្តប់​កម្មវិធី​ជាសំខាន់​ចំនួន4។

ទី1-ដើម្បី​ធ្វើការ​គាំទ្រ​ដល់​ក្រសួង​អប់រំ(រយៈពេល​ជាង 10 ឆ្នាំ)ក្នុង​កិច្ចខិតខំ​ប្រឹងប្រែង​រប​ស់​ខ្លួន​ក្នុងការ​ធ្វើកំណែទម្រង់ និង​កែលម្អ​ប្រព័ន្ធ​អប់រំ​បឋមសិក្សា និង​កម្រិត​មធ្យមសិក្សា​បឋមភូមិ​នៅ​កម្ពុជា។

ទី2-ការងារ​ក្នុង​វិស័យ​គ្រប់គ្រង​ធនធានធម្មជាតិ​ និង​កសិកម្ម(អភិវឌ្ឍ​វារីវប្បកម្ម និង​ជលផល)នៅក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា។

ទី3-ការគាំទ្រ​ដល់​កម្មវិធី​កំណែទម្រង់​ការគ្រប់គ្រង​ហិរញ្ញវត្ថុ​សាធារណៈ​ក្រសួង​សេដ្ឋកិច្ច ដើម្បី​ធានាថា​រដ្ឋាភិបាល​អាច​ប្រមូល​ចំណូល​បាន​គ្រប់គ្រាន់​ក្នុងស្រុក និង​ប្រើប្រាស់​វា​ឱ្យមាន​ប្រសិទ្ធភាព។

ទី4-ការងារ​ជាមួយ​ក្រសួងមហាផ្ទៃ​ដើម្បី​គាំទ្រ​កំណែទម្រង់​វិមជ្ឈការ។

ក្រៅពីនេះ​សហគមន៍​អឺរ៉ុប​នូវបាន​គាំទ្រ​គម្រោង​ជាច្រើន​ទៀត​តាមរយៈ​ថវិកាផ្សេងៗទៀត រួមមាន​ការងារ​រប​ស់​អង្គជំនុំជម្រះ​វិសាមញ្ញ​ក្នុង​តុលាការ​កម្ពុជា ផ្តល់​ការគាំទ្រ​ដល់​គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​រៀបចំ​ការបោះឆ្នោត​នៅមុន​ការបោះឆ្នោត​ឃុំ-សង្កាត់​កាលពី​ឆ្នាំមុន។ ថវិកា​ក្នុង​តំបន់​ឧទាហរណ៍​នៅ​កម្រិត​អាស៊ាន និង​ថវិកា​គាំទ្រ​ចំពោះ​សង្គម​ស៊ីវិល។

ឯកឧត្តម​រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួង​សេដ្ឋកិច្ច​បានចាត់ទុក​ថា​ការគាំទ្រ​របស់​សហភាព​អឺរ៉ុប​ទាំង​ជំនួយ​ជា​ហិរញ្ញប្បទាន​ឥត​សំណង និង​ជំនួយ​បច្ចេកទេស​ដើម្បី​គាំទ្រ​ការអនុវត្ត​កម្មវិធី​កែទម្រង់​ការគ្រប់គ្រង​ហិរញ្ញវត្ថុ​សាធារណៈ​ប្រកបដោយ​ជោគជ័យ និង​ចីរភាព គឺជា​ការឆ្លុះបញ្ចាំង​ឱ្យឃើញ​អំពី​កិច្ចទំនាក់ទំនង​ល្អ​រវាង​កម្ពុជា និង​សហភាព​អឺរ៉ុប ហើយ​កម្ពុជា​ត្រូវខិតខំ​ប្រឹងប្រែង​បន្ថែមទៀត​ក្នុង​ការពង្រឹង​ការប្រមូល​ចំណូល​ក្នុងស្រុក និង​ការគ្រប់គ្រង​ចំណាយ​សាធារណៈ​ប្រកបដោយ​ប្រសិទ្ធភាព ស័ក្តិសិទ្ធិ​ភាព គណនេយ្យភាព និង​តម្លាភាព៕

បើនិយាយពីភាពជាអ្នកដឹកនាំ មនុស្សម្នាក់ៗប្រហែលជាផ្តោតទៅលើភាពម៉ឺងម៉ាត់ក្នុងការប្រើប្រាស់ពាក្យសម្តី វិន័យ និងការប្រើប្រាស់​គោលការណ៍តឹងតែងដើម្បីដើរឱ្យដល់គោលដៅសំខាន់ទាំងឯកជន និងស្ថាប័ន។ តែជាទូទៅ អ្នកដឹកនាំជោគជ័យ​ជាច្រើនសុទ្ធតែមាន​ចំណុច​ប្រសព្វមួយដូចៗគ្នាគឺផ្លូវចិត្តរឹងមាំខ្លាំងដើម្បីតស៊ូ​ជាមួយនឹងឧបសគ្គនានាក្នុងការដឹកនាំ​ ទាំងការប្រកួតប្រជែងពីកត្តាខាងក្រៅ និង​បញ្ហាផ្ទៃក្នុង។

ឆ្លើយតបជាមួយនឹងបញ្ហានេះ អ្នកសារព័ត៌មាននៃការសែត​ឡារ៉ែន ពាណិជ្ជ បានធ្វើបទសម្ភាសមួយជាមួយនឹងលោក នឹម ឈុន្នី ស្ថាបនិក​ស្ថាប័នបណ្តុះបណ្តាល Anakot Asia Academy ពីការកសាងភាពជាអ្នកដឹកនាំ​តាមរយៈការអប់រំផ្នែកផ្លូវចិត្ត Mindful Leadership ដើម្បី​ជាប្រយោជន៍​សម្រាប់អ្នកដឹកនាំស្ថាប័ន និង​បុគ្គលិក​ក្នុងស្ថាប័នឱ្យទទួលបានជោគជ័យក្នុងជីវិតជាក់ស្តែង និងការធ្វើការងារ។

1. Mindful leadership នេះមានន័យយ៉ាងដូចម្តេច?
ប្រសិនបើយើងនិយាយជាភាសាខ្មែរ វាមានការលំបាកបន្តិច ព្រោះពាក្យនេះយើងបញ្ចូលគ្នារវាងពាក្យថា Mindfulness និង Leadership។ ពាក្យថា Mindfulness វាអាចមានន័យថា​ និន្នាការមួយនៃការអភិវឌ្ឍ ឬ​ការគ្រប់គ្រងផ្លូវចិត្តរបស់យើង ហើយពាក្យថា Leadership គឺ​បញ្ជាក់ពីការដឹកនាំ។ ហើយ​បើបញ្ចូលគ្នា គឺ​អាចជាការ​ធ្វើការដឹកនាំឱ្យកាន់តែប្រសើរ ប្រកបដោយ​ស្មារតី ការ​ផ្តោត​លើអ្វីមួយពិតប្រាកដ។

ខ្ញុំប្រើពាក្យ Mindful Leadership នេះ ព្រោះ​វាលំបាកក្នុងការប្រើប្រាស់ពាក្យខ្មែរឱ្យត្រូវន័យ ឬថាយើងយល់មិនដល់​ពីន័យក្នុងភាសាខ្មែរ។ ខ្ញុំក៏បានជជែកជាមួយអ្នកមានចំណេះដឹងខ្ពស់ៗមួយចំនួន​ដែរ តែគ្រាន់តែពេលខ្លះ​ដាក់ទៅមិនពិរោះស្តាប់ ឬឱ្យត្រូវន័យចំ។

2. តើ Mindful Leadership នេះ​មានសារៈសំខាន់បែបណាខ្លះទៅលើអ្នកដឹកនាំ​ទាំងវិស័យសាធារណៈ និងក្រុមហ៊ុនឯកជន?
ចំណុចនេះគឺសំខាន់ខ្លាំងណាស់ ទាំងសម្រាប់អ្នកដឹកនាំទាំងវិស័យសាធារណៈ និង​ឯកជន ព្រោះវាអា​ចជួយឱ្យការដឹកនាំកាន់តែប្រសើរ ព្រោះវាធ្វើឱ្យគាត់កាន់តែផ្តោត (focus) ខ្លាំងជាងមុន ម្យ៉ាងវិញទៀតគាត់ក៏អាចទទួលបានលទ្ធភាពការងារខ្ពស់តាមរយៈការគ្រប់គ្រងពេលវេលាប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់។

មនុស្សម្នាក់ៗ​បើទោះបីជាមានពេលរវល់ខ្លាំងយ៉ាងណាក៏ដោយ ខ្ញុំជឿថាក៏មានពេលវេលា5 ឬ 10នាទីសម្រាប់ខ្លួនឯងក្នុងមួយថ្ងៃសម្រាប់ការផ្តោត​អារម្មណ៍​លើជីវិតខ្លួនឯង។ ជាធម្មតាបើទោះបីជាយើងជិះឡានក៏ដោយ ជិះម៉ូតូ​ក៏ដោយ​ពេលជិះយូរទៅវានឹងក្តៅម៉ាស៊ីនហើយដំណើរការមិនល្អហេតុនេះមនុស្សក៏ដូចគ្នា អ្នកគ្រប់គ្រងម្នាក់ៗមាន​ការងារត្រូវធ្វើច្រើនណាស់ ហេតុនេះរឿងនឿយហត់មានច្រើនដែលអាចធ្វើឱ្យគាត់ប៉ះពាល់ដល់ប្រសិទ្ធភាពការងារ ហេតុនេះ​ការបញ្ចូល Mindful Leadership គឺជួយគាត់ឱ្យរៀន​សម្រាកដើម្បីយកកម្លាំងដើម្បី​ធ្វើការងារឱ្យបានកាន់តែខ្លាំង។ មនុស្សជោគជ័យប៉ុនណាក៏ដោយ ​នៅពេលដែលយើង​ធ្វើការងារ​ច្រើនខ្លាំងយើងនឹង​អាច​ជួប​បញ្ហាធុញថប់ខ្លាំង (stressor depress) ដែលនាំឱ្យ​ស្ថានភាពនៃការរស់នៅ និងធ្វើការងារ​ត្រូវជួបឧបសគ្គ ហេតុនេះ​ចាំបាច់ត្រូវតែ​ចេះសម្រាក បែងចែកពេលវេលាឱ្យបានត្រឹមត្រូវជាមួយគ្រួសារ និងស្វែងរក​សេចក្តីសុខសម្រាប់ខ្លួនឯង។

នៅពេលមនុស្សម្នាក់ៗអាចបញ្ចូលនូវ Mindful Leadership បានល្អគាត់នឹង​ត្រូវអនុវត្តគោលការណ៍3គឺ ទី1 គឺមានស្មារតីដឹងច្បាស់លាស់ថាយើងកំពុងចង់បានអ្វីនៅពេលឥឡូវនេះ ទី2ឱ្យយើងច្បាស់ពីចំណុចដែលយើងត្រូវធ្វើក្នុងថ្ងៃនីមួយៗ និងទី3 គឺការផ្តោត (focus) លើការងារណាមួយប្រកបដោយភាពយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់។

ធម្មតាយើងរស់នៅ​ក្នុងពិភពរស់នៅបច្ចុប្បន្ន យើងក៏រស់នៅក្នុងបណ្តាញសង្គមផងដែរ ហើយពេលខ្លះមនុស្សរស់នៅជាមួយវាច្រើនដែលធ្វើឱ្យយើង​មានការនឿយហត់ជាមួយវា ព្រោះវាបាន​ស្រូបយកថាមពល​ពីយើងបន្តិចម្តងៗ ដោយមិនដឹងខ្លួន។ ហេតុនេះនៅពេលយើងមាន​គ្រប់គ្រងវាបានល្អ យើងនឹង​អាចសម្រួចថាមពលសម្រាប់ធ្វើការងារក្នុងមួយថ្ងៃៗបានល្អ ហើយមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់។

3. តាមការសង្កេត និងបទពិសោធរបស់លោកដែលធ្វើការងារបណ្តុះបណ្តាលជាមួយ​មនុស្សទូទៅទាំងបុគ្គលិក និងអ្នកដឹកនាំស្ថាប័ន តើមនុស្សភាគច្រើនមានបញ្ហាអ្វី? ហើយ Mindful Leadership បានជួយព្យាបាលអ្វីលើបញ្ហាទាំងអស់នោះ?
តាមការសង្កេតរបស់ខ្ញុំ មនុស្សភាគច្រើនមានបញ្ហា​ច្រើនលើការគ្រប់គ្រងពេលវេលា និងការងារបានល្អ ដែលធ្វើឱ្យគាត់មានការនឿយហត់​ខ្លាំង និងមិនអាចគ្រប់គ្រងការងារច្របូកច្របល់ទាំងអស់នោះបានល្អ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត​នៅពេលការងាររបស់គាត់ធ្វើមិនបានល្អ គាត់ក៏អាចធ្វើឱ្យប៉ះពាល់តុល្យភាពសម្រាប់គ្រួសារផងដែរ ព្រោះគាត់ត្រូវធ្វើការងារច្រើន​ តែបានលទ្ធផលតិច ហើយ​យកពេលវេលា គ្រួសារដើម្បី​បំពេញចំណុចខ្វះខាតទាំងអស់នោះ។

ជាធម្មតា មនុស្សម្នាក់ៗមានពេល 24ម៉ោងដូចគ្នាគ្មានអ្នកណាម្នាក់មានពេលលើសនេះនោះទេ តែមានអ្នកខ្លះ​ធ្វើការងារបានច្រើន ហើយអ្នកខ្លះធ្វើការងារបានតិចជាង។ ប្រសិនបើយើងចង់ឱ្យអ្វីគ្រប់យ៉ាងប្រសើរឡើង លុះត្រាតែយើងរៀន​គ្រប់គ្រងវិន័យសម្រាប់ពេលវេលាឱ្យបានច្រើនជាងមុន។ ត្រង់ចំណុចនេះ Mindful Leadership នឹងជួយឱ្យយើងរៀបចំការងារបានល្អតាមរយៈការ​រក្សាភាពស្ងប់ស្ងាត់ និងសមាធិជារៀងរាល់ព្រឹក​ដើម្បី​គិតឱ្យបានច្បាស់លាស់ពី​រឿងអាទិភាពចំនួន3 ដែលត្រូវធ្វើប្រចាំថ្ងៃ ហើយក្នុងមួយសប្តាហ៍នេះត្រូវបែងចែកពេលវេលា​ណាខ្លះសម្រាប់សម្រេចការងារ​ឱ្យល្អ និងពេលណាខ្លះសម្រាប់ក្រុមគ្រួសារ។ នៅពេលនោះគាត់នឹងមានពេលវេលាគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងពីខ្លួនឯង។

ចំពោះមនុស្សម្នាក់ៗតាមពិតមានពេលវេលាច្រើន​ មិនមែនគ្មានសូម្បីតែប៉ុន្មាននាទីដើម្បី​រកពេលស្ងប់ស្ងាត់ដើម្បីខ្លួនឯងនោះទេ។ ខ្ញុំធ្លាប់មានមិត្តភ័ក្តិមួយចំនួនជាប្រធានស្ថាប័ន​ និងជាមនុស្សសំខាន់ៗផ្សេងៗទៀតរអ៊ូថា គាត់គ្មានពេលគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់គ្រួសារ តែមានពេលសម្រាប់ជជែកគ្នាលេង មានពេលគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់លេង facebook មានពេលគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់មើល Youtube។ ហេតុនេះពេលខ្លះយើងធ្វើរឿងអយុត្តិធម៌សម្រាប់ខ្លួនឯង នៅពេលយើងចំណាយពេលឥតប្រយោជន៍ ហើយមិនមានពេលសម្រាប់ឆ្លុះបញ្ចាំងពីខ្លួនឯង។ បញ្ហាត្រង់ថា មនុស្សម្នាក់ៗចូលចិត្ដដាក់កញ្ចក់មើលអ្នកដទៃ តែមិនមានពេលដាក់កញ្ចក់មើលខ្លួនឯង និងមិនហ៊ានទទួលយក​បញ្ហារបស់ខ្លួនឯង។

4. អ្នកដឹកនាំក្រុមហ៊ុននីមួយៗតែងតែមានបញ្ហាស្រដៀងគ្នាគឺបុគ្គលិកចូលធ្វើការងារហើយបានមួយរយៈក៏ចេញទៅ បន្ទាប់មកក៏មានអ្នកថ្មីហើយចេញក្នុងរយៈពេលខ្លីបន្តបន្តាប់ទៀត។ តើ​ប្រសិនបើមាន Mindful Leadership ស្ថានភាពអាចនឹងប្រសើរឡើងទេ? មូលហេតុអ្វី?
នេះគឺពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងបញ្ហានេះខ្ញុំមិនធានា100% ថាវានឹងអាចបញ្ឈប់បញ្ហានេះបានទេ ព្រោះវាអាស្រ័យលើឆន្ទៈរបស់អ្នកដែលចូលធ្វើការងារនោះ និង​ទិសដៅពិតប្រាកដរបស់ក្រុមហ៊ុន តែ​ Mindful Leadership អាចជួយគាត់រឿងសំខាន់មួយគឺឱ្យគាត់មានការទទួលខុសត្រូវ។ ការទទួលខុសត្រូវសំខាន់ខ្លាំងណាស់សម្រាប់អ្នកធ្វើការងារគ្រប់គ្នា ប្រសិនបើគាត់មានការទទួលខុសត្រូវ គាត់នឹងដើរលើផ្លូវវែងឆ្ងាយដើម្បីសម្រេចការងារសំខាន់ៗសម្រាប់ស្ថាប័ន។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ប្រសិនបើគាត់ចង់​គេចវេះ ឬ​កេងប្រវ័ញ្ចពេលវេលាមិនត្រឹមត្រូវសម្រាប់ក្រុមហ៊ុន​ សម្រាប់អ្នកដែលមាន Mindful Leadership គេថាគាត់កំពុងតែបោកប្រាស់ ឬកេងប្រវ័ញ្ចខ្លួនឯង។ ក្នុងករណីនេះគាត់នឹងដឹងខ្លួនឯងថា​ការបោកប្រាស់ខ្លួនឯងរបស់គាត់ អាចធ្វើឱ្យមានបញ្ហាដល់ក្រុមហ៊ុនរបស់គេ ហេតុនេះ​គាត់នឹងមានភាពទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ជាងមុន។

ម្យ៉ាងវិញទៀត នៅពេលគាត់​ចេះឆ្លុះបញ្ចាំងពីខ្លួនឯង គាត់អាចនឹងចាប់ផ្តើមយកអារម្មណ៍​របស់អ្នកគ្រប់គ្រងមកដាក់ក្នុងចិត្តគាត់ថា ប្រសិនបើ​គេកេងប្រវ័ញ្ចគាត់ គាត់ក៏នឹងឈឺចាប់ ឬមានបញ្ហាដូចគ្នា។

បន្ទាប់ពីយើងរៀន​ Mindful Leadership ហើយ​គាត់នឹងដឹងពិតប្រាកដថា​អ្វីដែលគាត់កំពុងធ្វើនោះដើម្បីតែលុយ ឬដើម្បីក្តីស្រឡាញ់។ នៅពេលគាត់រកឃើញខ្លួនឯងហើយ គាត់នឹងអាចដាក់ចិត្ត ដាក់កាយ​ធ្វើការងារជាមួយគ្នាប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ ព្រោះ​បើគាត់មិនធ្វើបែបនេះទេ ស្មើនឹងគាត់ចាយវាយជីវិតរបស់គាត់យ៉ាងខ្ជះខ្ជាយ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត Mindful Leadership បង្រៀនឱ្យគាត់មើលឃើញពីចំណុចជំរុញខ្លួនដែលធ្វើឱ្យគាត់មានហេតុផល​សម្រាប់ខ្លួនឯង ថាគាត់ធ្វើការងាររៀង-រាល់ថ្ងៃនេះដើម្បី​អ្វីឱ្យពិតប្រាកដ។ ប្រសិនបើគាត់មិនដឹងថាគាត់ធ្វើការងាររាល់ថ្ងៃដើម្បីកត្តាជំរុញអ្វីនោះ គាត់អាចនឹងបោះបង់ទៅវិញក្នុងរយៈពេលខ្លី។

5. តាមបទពិសោធ​របស់លោក​ដែលធ្វើការបណ្តុះបណ្តាលមនុស្សជាច្រើន។ តើលោកមើលឃើញថា​មានមនុស្សច្រើនទេដែល​កំពុងធ្វើការងារ ឬរកស៊ី តែមិនដឹងថាខ្លួនឯងចង់បានអ្វីឱ្យពិតប្រាកដ?
បាទ មានច្រើនណាស់! មានអ្នកខ្លះ​ធ្វើការងារជិត 10ឆ្នាំ ហើយចង់ចេញរកស៊ីខ្លួនឯង តែពេលសួរគាត់ឱ្យច្បាស់លាស់ គាត់មិនដឹងថាត្រូវរកស៊ីអ្វីឱ្យច្បាស់។ មានអ្នកខ្លះទៀត រៀនចប់ចេញពីសាលាដឹងតែត្រឹមថាខ្លួនឯងចង់ធ្វើការងារ តែពេលលម្អិតឱ្យច្បាស់​ថាគាត់ចង់ធ្វើអ្វីឱ្យច្បាស់ គាត់​មិនមានចម្លើយ ហើយចេញទៅធ្វើការងារតាម​ស្ថានភាពដែលអាចរកបាន បន្ទាប់មកក៏រេចុះរេឡើង។

ការធ្វើបែបនេះ គឺជាការផ្តោតថាមពលខុសចំណុច ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យគាត់​​បរាជ័យ​ក្នុងមុខជំនួញ ឬការងារទាំងអស់នោះ។ ប្រសិនបើគាត់ដឹងច្បាស់ពីខ្លួនឯង គាត់នឹងសន្សំការផ្តោតថាមពលបន្តិចម្តងៗ បីបួនឆ្នាំក្រោយ យើង​នឹងអាចមានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់ដើម្បី​ចេញរកស៊ី និងសម្រេចភាពថ្កុំថ្កើងក្នុង​ការងារជាដើម។

6. តើការបណ្តុះបណ្តាល Mindful Leadership នេះគេត្រូវអនុវត្តអ្វីខ្លះដើម្បីជួយឱ្យជោគជ័យក្នុងមុខជំនួញ ឬការងារជាដើម?
ការបណ្តុះបណ្តាល Mindful Leadership ដំបូងឡើយ នៅពេលចូល​នៅថ្ងៃទី1 យើងផ្តល់ពេលដល់គាត់រយៈពេល 20នាទី សម្រាប់ខ្លួនឯងដើម្បីឱ្យគាត់ធ្វើអ្វីក៏បានដោយខ្លួនឯង ដើម្បីចង់ដឹងថា​តើគាត់​ប្រើប្រាស់ពេល​វេលានោះ​មានប្រយោជន៍ឬទេ។ បន្ទាប់មក​យើង​នាំគាត់ឱ្យឆ្លុះបញ្ចាំងជាក់ស្តែងពីសារៈសំខាន់នៃ​ការកំណត់​ពេលវេលា និងការងារ​អាទិភាពសម្រាប់ក្រុមហ៊ុនរបស់គាត់​នៅរយៈពេល​មួយខែក្រោយ 6ខែក្រោយ ដើម្បីឱ្យ​​ការងារមានការរីកចម្រើន។ បន្ទាប់មកទើបធ្វើការ​សមាធិ ដើម្បីស្តាប់មើលពីចំណូលចិត្តរបស់ខ្លួនឯង និងបំណងពិតប្រាកដ​ដ៏ជ្រៅពីក្នុងដួងចិត្តពិតប្រាកដរបស់គាត់ ដើម្បីបញ្ជាក់ពីហេតុផល​ដែលគាត់រស់នៅរាល់ថ្ងៃនេះឱ្យមានន័យ។

លើសពីនេះទៅទៀត ការប្រមូលអារម្មណ៍ឱ្យស្ងប់ ដើម្បី​ឆ្លុះមើលពីខ្លួនឯងនេះក៏អាចជួយឱ្យគាត់ដឹងពី​ចំណុចខ្លាំង និងចំណុចខ្សោយពិតប្រាកដរបស់ខ្លួនឯង។ នៅពេលយើងដឹងពីចំណុចខ្សោយពិតប្រាកដរបស់ខ្លួនឯងហើយ យើងអាច​ផ្លាស់ប្តូរខ្លួនឯងដើម្បីឱ្យក្រុមហ៊ុនរបស់គាត់ខ្លាំងជាងមុន។

បន្ទាប់ទៀត គឺត្រូវជំរុញឱ្យ​មានការទំនាក់ទំនងល្អ និងចំណុចសំខាន់ដែលយើងអាចប្រើប្រាស់សមត្ថភាព​ពីក្នុងខ្លួនយើងផ្ទាល់ទៅអនុវត្តដើម្បីឱ្យឆ្លើយតបជាមួយនឹង​លទ្ធផល​វិជ្ជមានរបស់ស្ថាប័ន។ សកម្មភាពទាំងអស់នេះ​ អ្នកទាំងអស់គ្នាចាំបាច់ត្រូវសិក្សាពីរូបមន្តដើម្បីអនុវត្តឱ្យបាន 29ថ្ងៃ ដើម្បី​បង្កើតការអភិវឌ្ឍឱ្យក្លាយជាទម្លាប់ និង​រកឱ្យឃើញពីគុណតម្លៃសម្រាប់ជីវិត ទាំង​ក្នុងការងារ និងគ្រួសារ៕

ការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុ ជាមេរៀនដ៏សំខាន់មួយដែលត្រូវបានគេបង្រៀនដល់កុមារជាទូទៅនៅក្នុងប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ធំៗទាំងអស់​នៅលើពិភពលោក ព្រោះ​វាជាផ្នែកដ៏សំខាន់ក្នុងការជំរុញឱ្យកុមារក្លាយជាមនុស្សដែលមានសមត្ថភាពខ្ពស់ក្នុងការគ្រប់គ្រងទ្រព្យសម្បត្តិ និងអាចអភិវឌ្ឍ​ធនធានដែលមានស្រាប់ឱ្យកាន់តែរីកចម្រើនថែមទៀតផង។

ចាប់ផ្តើមពីចំណេះដឹង​ផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ កុមារនឹងអាចក្លាយជាមនុស្សដែលមានភាពប៉ិនប្រសប់ក្នុងការប្រើប្រាស់លុយកាក់ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពព្រមទាំងមានគំនិត​សហគ្រិនខ្ពស់ ដែលអាចរុញច្រានពួកគេឱ្យក្លាយជាធនធានមនុស្សប្រកបដោយគុណភាពសម្រាប់សង្គមនៅថ្ងៃអនាគត។ ចំពោះប្រជាជនខ្មែរវិញ ក្រៅពីការខិតខំប្រឹងប្រែងវិនិយោគលើការអប់រំរបស់កូន អាណាព្យាបាលភាគច្រើន​ក៏​បាន​យកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងលើការស្វែងរកទ្រព្យសម្បត្តិ ឬមុខរបរសំខាន់ៗទុកឱ្យកូននៅថ្ងៃអនាគត។ ហេតុនេះ​ចំណេះដឹងផ្នែកគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុ​ ជាចំណុចចាំបាច់បំផុតសម្រាប់ក្មេងជំនាន់ក្រោយព្រោះកន្លងមកមានមនុស្សមិនតិចទេដែលខកចិត្តក្រោយពេល​ខំសន្សំទ្រព្យស្ទើរពេញមួយជីវិតទុកឱ្យកូន តែកូនៗមិនចេះទុកដាក់ ឬធ្វើឱ្យខាតបង់​ក្នុងរយៈពេលខ្លី។ ផ្ទុយមកវិញ ប្រសិនបើកុមារមានសមត្ថភាពក្នុងការ​គ្រប់គ្រងលុយកាក់បានល្អ គាត់នឹងអាច​ពង្រីកមុខរបររបស់អាណាព្យាបាល ឬ​អភិវឌ្ឍ​ទ្រព្យដែលគាត់មានទាំងអស់នោះឱ្យកាន់តែរីកចម្រើន​ខ្លាំងឡើង និងថែមទាំងអាចជួយប្រជាជនជាច្រើនផ្សេងទៀតនៅក្នុងសង្គមឱ្យមានការងារល្អធ្វើទៀតផង។

អគ្គនាយិកាបច្ចេកទេសនៃធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា លោកជំទាវ ជា សិរី បានលើកឡើងថា ការសន្សំប្រាក់ ឬការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុ​ជារឿងសំខាន់ខ្លាំងណាស់សម្រាប់កុមារ។ ប្រសិនបើក្មេង​ៗចេះសន្សំលុយតាំងពីនៅតូចនោះ គាត់នឹងអាចមានពេលច្រើនក្នុងការសន្សំ ដែលធ្វើឱ្យគាត់មានហិរញ្ញវត្ថុរឹង-មាំពេលគាត់ចេញធ្វើការ ឬរកស៊ីនៅពេលធំឡើង។ លោកជំទាវបានបន្ថែមផងដែរថា ការសន្សំមិនមែនមានន័យថាទាល់តែមានលុយច្រើនទើបអាចសន្សំបាននោះទេ តែ​កម្រិតចំណូលប៉ុនណាក៏អាចសន្សំបានដែរ ប្រសិនបើយើងចង់សន្សំ ហើយគ្រប់គ្រងការចាយវាយឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។

លោកជំទាវ ជា សិរី បានមានប្រសាសន៍ថា៖ “​ការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុជាផ្នែកសំខាន់នៃជីវិតមនុស្សម្នាក់ៗ ប្រសិនបើមនុស្សមិនអាចគ្រប់គ្រងចំណូល និងចំណាយបានល្អទេ ពួកគេនឹងធ្លាក់ទៅក្នុងវិបត្តិបំណុលក្នុងជីវិត”។ ស្របជាមួយគ្នានេះដែរ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ហង់ ជួនណារ៉ុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា បានលើកឡើងថា ជំនាញគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុ​គួរចាប់ផ្តើមបញ្ចូលទៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សាតាំងពីកម្រិតបឋមសិក្សាទៅ ព្រោះវាជាជំនាញទន់ដែលត្រូវការជាចាំបាច់សម្រាប់អនាគតធនធានមនុស្សនៅកម្ពុជា ដើម្បីអភិវឌ្ឍសមត្ថភាព​ឱ្យបានរឹងមាំ

ស្របតាមតម្រូវការរបស់សង្គម។ តែទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ដើម្បីឱ្យ​ការបណ្តុះបណ្តាល​ផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ​នេះបានជោគជ័យ លុះត្រាតែមានការចូលរួមយ៉ាងសកម្មពីស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនានាទាំងវិស័យសាធារណៈ និងសាលារៀនឯកជននៅកម្ពុជាដើម្បីរៀបចំកម្មវិធីសិក្សាផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ​ដែលមានគុណភាពខ្ពស់សម្រាប់អប់រំកុមារ។

ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហានេះ លោក គង់ សំនៀង ប្រធាននាយក​ប្រតិបត្តិនៃក្រុមហ៊ុន​វ៉េស្ទឡាញន៍ អេឌ្យូខេសិន គ្រុប បានលើកឡើងថា ដោយមើលឃើញពីសារៈសំខាន់នៃការ​គ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់កុមារនៅកម្ពុជា សាលារៀនវ៉េស្ទឡាញន៍ បានបញ្ចូលកម្មវិធីល្បីល្បាញមួយដែលមានឈ្មោះថា Money Tree ដើម្បីដាក់ឱ្យសិស្សទាំងអស់បាន​សិក្សា​យកចំណេះដឹងទាំងអស់នោះទៅប្រើប្រាស់​សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍ​សមត្ថភាពផ្នែកគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុផ្ទាល់ខ្លួន។ Money Tree ជាកម្មវិធីដ៏ល្បីល្បាញ ដែលត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថាជាកម្មវិធីផ្នែកអប់រំឈានមុខគេនៅអាស៊ីអាគ្នយ៍ និងធ្លាប់បាន​បណ្តុះបណ្តាលដល់សិស្សជាង 40,000នាក់ជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ កម្មវិធីនេះជាកម្មវិធី​ដែលរៀបចំឡើង​ដើម្បីអប់រំក្មេងៗនាពេលបច្ចុប្បន្ន​ឱ្យយល់កាន់តែច្បាស់​ពីផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ និងដើម្បីជួយពួកគេឱ្យត្រៀម​ខ្លួនទប់ទល់ជាមួយនឹងបញ្ហាហិរញ្ញវត្ថុដែលកើតមាន​ក្នុងជីវិតនៅថ្ងៃអនាគត។

លោក គង់ សំនៀង បានមានប្រសាសន៍ថា៖ “តាមរយៈកម្មវិធី Money Tree កុមារនឹងបានរៀនពីគំនិតសហគ្រិន និងវិធីសាស្ត្រ​គ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុដូចជា ការសន្សំប្រាក់ ការវិនិយោគ ការគណនាការប្រាក់ ទ្រព្យសកម្ម និងពីបញ្ហាបំណុលជាដើម។ ផ្តោតលើបញ្ហានេះកុមារនឹងអាច​ក្លាយជាមនុស្សដែលមានទម្លាប់​ក្នុងការចាយវាយប្រាក់បានត្រឹមត្រូវ និងមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់”។

បន្ថែមពីលើនេះ កម្មវីធីសិក្សា Money Tree អាចជំរុញ​ឱ្យកុមារ​ក្លាយជាមនុស្សដែលមានគោល-ដៅចាយវាយច្បាស់លាស់ មានភាពជាអ្នកដឹកនាំ​ខ្ពស់ មានទំនុកចិត្តលើខ្លួនឯង ព្រមទាំង​មានទំនាក់ទំនងប្រកបដោយភាពវិជ្ជមាន​ទៀតផង។ អាណាព្យាបាល អាចនឹងមានការភ្ញាក់ផ្អើលនៅពេលឃើញកូនៗជាទីស្រឡាញ់មានការប្រែប្រួលជាវិជ្ជមាន​លើឥរិយាបថនៃការរស់នៅ និងការចាយវាយ។

គួរបញ្ជាក់ថា កម្មវិធីដ៏មានសារៈសំខាន់នេះត្រូវបានគេដាក់ឱ្យសិក្សានៅក្នុងប្រទេសជាច្រើនដោយក្នុងនោះ​ក៏មានការទទួលស្គាល់ពី​វិទ្យាស្ថានសេដ្ឋកិច្ច អប់រំ និង​សហគ្រិនភាព (CEEE) នៃមហាវិទ្យាល័យ Daleware នៅសហរដ្ឋអាមេរិកនៅវិទ្យាស្ថានអប់រំផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ​ នៃវិទ្យាស្ថានជាតិអប់រំសិង្ហបុរី (NIE) មហាវិទ្យាល័យ Open University Malaysia (OUM) នៃប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី និង​ស្ថាប័នសំខាន់ៗជាច្រើនទៀត៕

ក្នុង​គោលដៅ​ពង្រឹង​ទំនាក់ទំនង​ពាណិជ្ជកម្ម​ឱ្យ​កាន់​តែមាន​ភាពល្អប្រសើរ​ឡើង រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា និង​រដ្ឋាភិបាល​ថៃ បាន​សន្យា​បង្កើន​ពាណិជ្ជកម្ម​ទ្វេភាគី​យ៉ាងហោច​ឱ្យបាន​ត្រឹម 15ប៊ី​លាន​ដុល្លារ​នៅត្រឹម​ឆ្នាំ2020។

ឯកឧត្តម សុខ សុភ័ក្ត្រ អនុរដ្ឋលេខាធិការ​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម បាន​មានប្រសាសន៍​បង្ហាញ​ពី​វឌ្ឍនភាព​នៃ​កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ​ល្អ​រវាង​រាជរដ្ឋាភិបាល​នៃ​ប្រទេស​ទាំង2 ជាពិសេស​លទ្ធផល​នៃ​កិច្ចប្រជុំ​លើក​ទី3 នៃ​គណៈរដ្ឋមន្ត្រី​ចម្រុះ​កាលពី​ខែកញ្ញា ឆ្នាំ2017កន្លងទៅ​ដែល​ដឹកនាំ​ដោយ​ប្រមុខ​រាជរដ្ឋាភិបាល​នៃ​ប្រទេស​ទាំង2 ក្នុងនោះ​កិច្ចប្រជុំ​បានដាក់​ចេញ​នូវ​គោលដៅ​ពាណិជ្ជកម្ម​ទ្វេភាគី​ឱ្យ​កើន​ដល់ 15ប៊ី​លាន​ដុល្លារ​ត្រឹម​ឆ្នាំ2020 និង​កិច្ចប្រជុំ​លើក​ទី6 នៃ​គណៈកម្មាធិការ​ចម្រុះ​ផ្នែក​ពាណិជ្ជកម្ម កាលពី​ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ2018 ដឹកនាំ​ដោយ​រដ្ឋមន្ត្រី​ពាណិជ្ជកម្ម​របស់​ប្រទេស​ទាំង2 សម្រាប់​ជាយន្តការ​ទ្វេភាគី​ដើម្បី​តាមដាន និង​អនុវត្ត​នូវ​ទំនាក់ទំនង​ពាណិជ្ជកម្ម​ទ្វេភាគី​នេះ។

ឯកឧត្តម​បញ្ជាក់ថា ដើម្បី​សម្រេច​គោលដៅ​នេះ កន្លងមក​ភាគី​កម្ពុជា និង​ថៃ​បាន​ចុះហត្ថលេខា​លើ​កិច្ចព្រមព្រៀង​ស្តីពី​ការមិន​យកពន្ធ​ត្រួតគ្នា​កាលពី​ថ្ងៃទី7 ខែកញ្ញា ឆ្នាំ2017 ដែល​កិច្ចការ​នេះ​បាន​ជួយ​សម្រួល​ដល់​ការ​វិយោគ និង​ធ្វើ​ពាណិជ្ជកម្ម​ដោយ​មិនតម្រូវឱ្យ​បង់ពន្ធ​នៅ​ប្រទេស​ថៃ​ទៀត​ទេ និង​កសាង​ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​ត​ភា្ជ​ប់​តាម​ព្រំដែន ដំឡើង​ថ្នាក់​ព្រំដែន ដូចជា​ចុះហត្ថលេខា​លើ MoU ជាច្រើន ដើម្បី​ជួយ​សម្រួល​ដល់​ពាណិជ្ជកម្ម​ឆ្លងកាត់​ព្រំដែន។

ក្នុងជំនួប​ជាមួយ​ប្រតិភូ​សភាពាណិជ្ជកម្ម​ថៃ​កាល​ពីស​ប្ហា​ហ៍​មុន ឯកឧត្តម​បានស្នើ​សភាពាណិជ្ជកម្ម​ថៃ​ឱ្យជួយ​ជំរុញ​រាជរដ្ឋាភិបាល​ថៃ​លើ​បញ្ហា​មួយចំនួន​ដូចជា 1.ព​ន្លឿ​ន​ការចុះហត្ថលេខា​លើ​អនុស្សរណៈ​យោគយល់​គ្នា​លើ​ទំនិញ​ឆ្លងកាត់​ព្រំដែន។ 2.អនុញ្ញាត​ជំរុញ​ឱ្យ​ចុះហត្ថលេខា​លើ MoU ដើម្បីឱ្យ​មានការ​ដឹកជញ្ជូន​ឆ្លងកាត់​ព្រំដែន​តាម​គ្រប់​ច្រក​ដែល​កន្លងមក​ទើបបាន​អនុញ្ញាត​ត្រឹមតែ​តាម​ច្រក​ប៉ោយប៉ែត-អារញ្ញ​ប្រាថេត​តែមួយ​ប៉ុណ្ណោះ និង​បន្ថែម​កូតា​អនុញ្ញាតឱ្យ​រថយន្ត​ឆ្លងកាត់​ពី150 ទៅ300 និង​ទៅ500គ្រឿង​ជា​ដំណាក់កាល និង3.សម្របសម្រួល​នីតិវិធី​ក្នុងការ​នាំចូល​ទំនិញ​កសិកម្ម​ពី​កម្ពុជា​ទៅ​ថៃ ចៀសវាង​ការដាក់ចេញ​នូវ​ឧបសគ្គ​នានា​ដែល​ធ្វើឱ្យ​កម្ពុជា-ថៃ​ពុំ​អាច​សម្រេច​គោលដៅ​ពាណិជ្ជ​កម្មបាន 15ប៊ី​លាន​ដុល្លារ​សហរដ្ឋអាមេរិក​ក្នុង​ឆ្នាំ2020។ ក្នុង​គោលនយោបាយ​លើកទឹកចិត្ត​វិនិយោគិន​បរទេស​ឱ្យមក​បណ្តាក់ទុន​នៅ​កម្ពុជា​ឱ្យបាន​កាន់តែច្រើន រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​បានដាក់​ចេញ​គោលនយោបាយ​បើកចំហ គ្មាន​ការរើសអើង​ចំពោះ​អ្នកវិនិយោគ​បរទេស ហើយ​វិនិយោគិន​បរទេស​អាច​កាន់កាប់​ភាគហ៊ុន100% គ្មាន​ការកំណត់​តម្លៃ​លើ​ទំនិញ និង​សេវា និង​គ្មាន​ការតម្រូវ​ក្នុង​ការប្តូរ​សាច់ប្រាក់ ឬ​យកប្រាក់​ចេញ-ចូល​ក្រៅប្រទេស​ឡើយ។

ក្នុង​ដំណើរ​ទស្សនកិច្ច​ដឹកនាំ​ក្រុម​អ្នកវិនិយោគ​មក​សិក្សា​បរិយាកាស​ធុរកិច្ច​នៅ​កម្ពុជា​កាលពី​សប្តាហ៍​មុន លោកស្រី Doungjai Chanthon ប្រធាន​អនុគណៈកម្មការ​ពាណិជ្ជ​កម្ម​តាម​ព្រំដែន និង​ឆ្លង​ព្រំដែន​សម្រាប់​ប្រទេស​កម្ពុជា និង​វៀតណាម​នៃ​សភាពាណិជ្ជកម្ម​ថៃ បាន​មានប្រសាសន៍ថា ដោយ​មើលឃើញ​ឱកាស​វិនិយោគ​នៅ​កម្ពុជា វិនិយោគិន​ថៃ​ចំនួន 20ក្រុមហ៊ុន​គ្រោង​មក​បណ្តាក់ទុន​រកស៊ី​នៅ​កម្ពុជា​នៅពេល​ខាងមុខ។ ប្រតិភូ​ធុរជន​ថៃ​ទាំង​​ 20ក្រុមហ៊ុន​នោះ​កំពុង​ធ្វើ​ពាណិជ្ជកម្ម​នៅក្នុង​ប្រទេស​របស់ខ្លួន​លើ​វិស័យ​អេឡិចត្រូនិក ភេសជ្ជៈ បរិក្ខារ​ពេទ្យ សម្ភារ​ប្រើប្រាស់ ផលិតផល​ថែរក្សា​សម្ផស្ស ចំណីអាហារ ផលិតផល​កសិកម្ម និង​គ្រឿងសំណង់​ជាដើម។ល។

លោកស្រី​អះអាងថា កម្ពុជា និង​ថៃ​មាន​វប្បធម៌​ប្រពៃណី រួមទាំង​ការបណ្តាក់ទុន​រកស៊ី​ស្រដៀង​គ្នាហើយ​កម្ពុជា​នៅមាន​ឱកាស​ច្រើន​សម្រាប់ធ្វើ​ការវិនិយោគ ទៅតាម​វិស័យផ្សេងៗជាច្រើន ដូចជា​ឧស្សាហកម្ម​ចំណីអាហារ និង​ភេសជ្ជៈ សុខាភិបាល សំណង់ វិស័យ​អគ្គិសនី អេឡិចត្រូនិក និង​កសិកម្ម​ជាដើម ទើប​លោកស្រី​ដឹកនាំ​អ្នកវិនិយោគ​ទាំងនេះ​មក​ពិភាក្សា​ជាមួយ​ថ្នាក់ដឹកនាំ និង​មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់​កម្ពុជា ដើម្បី​ស្វែងយល់​ឱ្យបាន​ច្បាស់​អំពី​បរិ​យ​កាសធ្វើ​ពាណិជ្ជកម្ម មុននឹង​សម្រេចចិត្ត​បោះទុន​វិនិយោគ​ជា​ផ្លូវការ។ ហើយ​លោកស្រី​បាន​សន្យា​ពាំនាំ​នូវ​សំណើ​ថ្នាក់ដឹកនាំ​ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម​កម្ពុជា ទៅជូន​បណ្តា​ក្រសួង​ស្ថាប័ន​ធុរកិច្ច​ពាក់ព័ន្ធ​របស់​ថៃ ដើម្បី​ជំរុញ​ការធ្វើ​ពាណិជ្ជកម្ម​ទ្វេភាគី​ឱ្យ​ឈានដល់​គោលដៅ ដែល​បាន​កំណត់ដោយ​រដ្ឋាភិបាល​នៃ​ប្រទេស​ទាំង2។

គួររំឭកផងដែរថា ទំហំ​ពាណិជ្ជកម្ម​កម្ពុជា-ថៃ​កាលពី​ឆ្នាំ2017កន្លងមក មាន​រហូតដល់​ជាង 6ពាន់​លាន​ដុល្លារ កើនឡើង 10ភាគរយ បើ​ធៀប​ឆ្នាំ2016 ដែលមាន​ចំនួន​ជាង 5ពាន់​លាន​ដុល្លារ៕