ប្រទេសកម្ពុជា ជាប្រទេសដែលមានវប្បធម៌ និងប្រពៃណីល្អប្រកបដោយគុណតម្លៃអប់រំខ្ពស់ ដែលធ្វើឱ្យប្រជាជនជាច្រើនជំនាន់ទទួលបាននូវចំណេះដឹង និងមានការរីកចម្រើនទាំងផ្នែកចិត្តគំនិតស្មារតី និងស្នាដៃស្ថាបត្យកម្ម។ ទន្ទឹមនឹងការរស់នៅក្នុងបរិបទវប្បធម៌ប្រកបដោយភាពវិជ្ជមាន ប្រជាជនខ្មែរយើងក៏មានទម្លាប់អវិជ្ជមានមួយចំនួនផងដែរ ដែលត្រូវបានគេធ្វើតៗគ្នា ដែលប៉ះពាល់ដល់គំនិតអប់រំក្នុងគ្រួសារនីមួយ។
គំនិតទាំងអស់នោះ ពេលខ្លះអាចធ្វើឱ្យក្មេងបាត់បង់ភាពស្រមើស្រមៃ និងមិនហ៊ានកំណត់គោលដៅក្នុងការសម្រេចបានសមិទ្ធផលថ្មីៗ ឬអភិវឌ្ឍ …តទៅទំព័រខ្លួនឯងឱ្យហួសពីអ្វីដែលមនុស្សធំធ្លាប់ធ្វើ។ ទម្លាប់មួយចំនួនដែលឪពុកម្តាយខ្លះធ្វើដោយមិនដឹងខ្លួននោះ មានដូចជា៖
1. កុំនិយាយមុន ក្រែងធ្វើមិនបានខ្មាស់គេ
ចំណុចនេះជាគំនិតល្អមួយដែលបង្ហាញពីការចេះដាក់ខ្លួន និងប្រឹងប្រែងដោយផ្តោតសំខាន់លើលទ្ធផលជាធំ មិនមែនគ្រាន់តែនិយាយទេ តែវាក៏អាចជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានដែរ ប្រសិនបើមិនពន្យល់ឱ្យបានច្បាស់លាស់។ ជាធម្មតា កុមារជាវ័យដែលគិតថាមនុស្សធំនិយាយអ្វីក៏ត្រូវដែរ ហេតុនេះរាល់ដំបូន្មានរបស់មនុស្សធំត្រូវបានគេយកទៅប្រើប្រាស់ក្នុងជីវិតដោយគ្មានការសង្ស័យ។ នៅពេលយើងបង្រៀនកូនក្មេងបែបនេះ វាអាចធ្វើឱ្យពួកគេមិនហ៊ានបង្ហាញក្តីស្រមៃ ឬមានទម្លាប់លាក់ទុកគំនិតច្នៃប្រឌិតព្រោះខ្លាចធ្វើមិនបាន ហើយត្រូវខ្មាស់គេ។
សម្រាប់គំនិតអប់រំសម័យថ្មីលើពិភពលោក គេតែងតែបង្រៀនក្មេងៗឱ្យចេះច្នៃប្រឌិត ហើយហ៊ានបង្ហាញគោលបំណងរបស់ខ្លួនឱ្យកាន់តែទូលំទូលាយដើម្បីឱ្យអ្នកដទៃងាយស្រួលជួយ និងជំរុញលើកទឹកចិត្ត។ គំនិតអប់រំបច្ចុប្បន្នគឺ “និយាយមុនហើយ ត្រូវតែធ្វើឱ្យបាន ហេតុនេះត្រូវស្វែងរកដំណោះស្រាយបើមិនចង់ខ្មាស់គេ”។ គំនិតនេះអាចធ្វើឱ្យកុមារ ឬក្មេងៗហ៊ានបង្ហាញក្តីសង្ឃឹម និងទេពកោសល្យរបស់ខ្លួនដើម្បីបង្កើតអ្វីដែលគេចង់បង្កើត ហើយមានភាពក្លាហានក្នុងការពឹងពាក់មនុស្សធំ ឬស្វែងរកគ្រប់ជំនួយដើម្បីសម្រេចគោលដៅដែលគេចង់បាន។ ប្រសិនបើកុមារមានភាពក្លាហាន មានសេរីភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការគិត នោះពួកគេនឹងអាចក្លាយជាមនុស្សធំដែលមានសមត្ថភាព។
2. កុំគិតដូចចៅចាក់ស្មុគ
គំនិតចៅចាក់ស្មុគ ត្រូវបានគេជឿថា ជាគំនិតបែកខ្ញែករវើរវាយ គ្មានប្រយោជន៍ដែលនាំឱ្យគ្រោះថ្នាក់ដល់ខ្លួនឯង តែវាក៏ជាមូលដ្ឋានគ្រឹះក្នុងការបង្កើតក្តីសង្ឃឹមសម្រាប់មនុស្សដែរ។
លោក សោម សុធា នាយករងផ្នែកបណ្តុះបណ្តាលនៃក្រុមហ៊ុនធានារ៉ាប់រង AIA បានលើកឡើងថាមនុស្សធំភាគច្រើន តែងឃាត់ក្មេងមិនឱ្យគិតតាមចៅចាក់ស្មុគ តែសម្រាប់លោកវិញ លោកគិតផ្ទុយពីហ្នឹង។ អ្វីគ្រប់យ៉ាងដែលលោកមានរហូតមកដល់ពេលនេះគឺកើតចេញពីគំនិតចៅចាក់ស្មុគ។ លោករៀបរាប់ថា កាលនៅក្មេង លោកតែងតែមានក្តីស្រមៃច្រើនណាស់ ហើយរាល់ពេលលោកស្រមើស្រមៃលោកចាប់ផ្តើមមានក្តីសង្ឃឹមកាន់តែខ្លាំងក្នុងការធ្វើអ្វីៗដែលខ្លួនចង់ធ្វើ មិនថាការងារនោះតូច ឬធំប៉ុនណានោះទេ។ ក្រោយមកក្តីស្រមៃរបស់លោកកាន់តែធំឡើងៗ ស្របពេលដែលសកម្មភាពឆ្ពោះទៅរកក្តីស្រមៃនោះក៏កាន់តែរីកលឿនឡើងៗទៅតាមនោះដែរ។ មនុស្សដែលមានក្តីស្រមៃ បើទោះជាសម្រេចបានច្រើន ឬតិច ក៏គ្រាន់បើជាងអ្នកដែលគ្មានក្តីស្រមៃដែរ។
ហេតុនេះអាណាព្យាបាលគួរលើកទឹកចិត្តកូនឱ្យហ៊ានគិត ហ៊ានស្រមៃ ហ៊ានបង្ហាញពីអ្វីដែលខ្លួនចង់បានហើយជំរុញឱ្យរីករាយជាមួយនឹងការអភិវឌ្ឍបន្តិចម្តងៗក្រោយពេលសម្រេចបានរឿងរ៉ាវតូចៗជាបន្តបន្ទាប់នៃក្តីស្រមៃរបស់គេហើយ។ ប្រសិនបើកូនចង់គូររូប ឬចង់សរសេរ បើទោះជាវ័យមិនទាន់ដល់ ឬមិនអាចក្លាយជាវិចិត្រករខ្លាំងម្នាក់ក៏ដោយ ក៏យើងអាចលើកទឹកចិត្តដើម្បីបណ្តុះក្តីស្រឡាញ់នោះរហូតពួកគេអាចអភិវឌ្ឍបានប្រកបដោយថាមពលខ្លាំងដែរ។
3. ស្លឹកឈើជ្រុះមិនឆ្ងាយពីគល់
ពាក្យនេះត្រូវបានគេជឿតៗគ្នាថា វាជារឿងពិតព្រោះទម្លាប់នៃការរស់នៅ បរិយាកាសគ្រួសារ ការយល់ដឹង និងឥរិយាបថរបស់អាណាព្យាបាលជះឥទ្ធិពលខ្លាំងណាស់ដល់កុមារតូច តែពេលខ្លះក្នុងពាក្យនេះក៏អាចបំបាក់ទឹកចិត្តក្មេងបានដែរប្រសិនបើពួកគេស្ថិតក្នុងគ្រួសារដែលមានអាណាព្យាបាលមិនមែនជាមនុស្សខ្លាំង។
ក្មេងអាចគិតថា ពួកគេនឹងមិនអាចធ្វើអ្វីឱ្យហួសពីឪពុកម្តាយរបស់ពួកគេបាននោះទេ ដូចជាប្រសិនបើឪពុកម្តាយធ្វើស្រែ ពួកគេក៏ប្រហែលជានឹងមានអនាគតស្រដៀងៗគ្នាហ្នឹងដែរ។ ហេតុនេះពេលខ្លះមុនបង្រៀនកូនតូចពីពាក្យនេះ អាណាព្យាបាលចាំបាច់ត្រូវគិតគូរឱ្យបានល្អិតល្អន់។ សង្គមបច្ចុប្បន្នមិនប្រាកដថាត្រូវទាំងស្រុងនោះទេចំពោះឃ្លាដ៏មានប្រជាប្រិយភាពមួយនេះ ព្រោះបច្ចុប្បន្នក្មេងៗអាចធ្វើអ្វីៗបានច្រើនណាស់ លើសពីមនុស្សធំគិតទៅទៀតហើយបើគិតក្នុងន័យធៀបវិញ ខ្យល់ដែលអាចបក់បោកឱ្យក្មេងខុសឆ្ងាយពីអាណាព្យាបាលក៏មានមិនតិចដែរ ដូចជាបច្ចេកវិទ្យា បរិបទសង្គម និងឱកាសសម្រាប់ពួកគេក្នុងការធ្វើរឿងល្អៗជាច្រើន ហេតុនេះហើយទើបយុវជនកម្ពុជាខ្លះអាចចាកចេញពីគ្រួសារដែលមិនដែលមានអ្នករៀនសូត្រទាល់តែសោះដើម្បីបន្តការសិក្សានៅបរទេសរហូតទទួលបានជោគជ័យ៕
